Het amphybisch vliegtuig PBY Catalina heeft in de 2^e Wereld-oorlog een belangrijke bijdrage geleverd aan onze bevrijding. Zowel in het Verre Oosten als ook in Europa. De Catalina heeft ook in grote getale bij onze Koninklijke Marine gevlogen en met haar bemanningen heroïsche daden verricht en bijgedragen aan de uiteindelijke bevrijding van ons allen.

Het is ook zeer belangrijk dat historisch mobiel erfgoed bewaard blijft. Normaal gesproken is een museum daarvoor de meest geschikte plaats doch het is ook belangrijk dat we delen van dit erfgoed werkend kunnen zien. Om te kunnen ruiken, voelen, horen en beleven hoe zoiets indertijd kon functioneren. Behalve voor ons nageslacht is het ook voor veteranen en hun familieleden is het belangrijk dat het mobiel historisch erfgoed operationeel bewaard blijft.

De stichting Vrienden van de Catalina heeft de beschikking  over een van de nog weinig overgebleven vliegende Catalina’s in de wereld. Alhoewel deze specifieke Catalina nooit voor de Koninklijke Marine gevlogen heeft is de Catalina in de huid gekropen al;s Catalina  van de Koninklijke Marine met als registratie 12-218 als eerbetoon aan dit vliegtuig.

De geschiedenis van de 16-218 begint op 27 september 1942 toen het toestel met constructie-nummer 846 te Corpus Christi, USA met registratie Y-83 in Nederlandse dienst werd gesteld. Anderhalve maand later wordt het toestel door een US Navy ferry-bemanning overgevlogen naar Ceylon en landt op de Britse basis China Bay. Het krijgt het staartnummer /R en wordt ingedeeld bij het RAF (Dutch) 321 Squadron. In de daaropvolgende jaren wordt het toestel ingezet bij antionderzeeboot patrouilles bij Somalië. Ook werd geopereerd vanaf Socotra en Masirah (Zuid Afrika). Meerdere malen werd India aangedaan, maar ook Brown Island, een basis op de Cocos eilanden. Deze vluchten duurden vaak 17 uren! Nadat vrede was gesloten in het verre oosten heeft het toestel regelmatig mee-geholpen aan evacuatie vluchten van Nederlands Indië naar Madura, Singapore en China Bay.

In januari 1946 werden alle nog bruikbare Catalina’ s overgevlogen naar het Marine vliegkamp Morokrembangan (MVKM) bij Surabaya op Java. Van daar uit werden verkenningen voor mariniers uitgevoerd. De registratie veranderde in 16-83. In december 1948 heeft het vliegtuig deelgenomen aan Operatie Wezel. De vijf amfibische Catalina’s  vertrokken van MVKM naar Padang en later door naar Medan. Van hier startte de operatie die ondersteuning aan de opmars van de Landmacht naar Sibolga (op Sumatra) moest leveren. De toestellen vervoerden de stoot-troepen naar het Toba-meer (20 stoottroepers per toestel per vlucht)!

 Daarna heeft het toestel voornamelijk als opleidings-vliegtuig dienst gedaan. Toen Nederlands Indië door Nederland moest worden verlaten, werd uitgeweken naar Nederlands Nieuw Guinea en wel op het eiland Biak. Hier waren drie strips ter beschikking, op een ervan was het Marinevliegkamp Biak  gevestigd. Het toestel was ingedeeld bij Vliegtuig Squadron 7 en vanaf 1951 bij VSQ 321.

Wekelijks moesten groenten, fruit en tal van andere levensmiddelen rondgebracht worden naar verschillende plaatsen in Nieuw Guinea. Dit  werd de zogenaamde Vogelkoproute genoemd. In een aantal gevallen werd ook levende have getransporteerd, zoals koeien, varkens, geiten en kippen. In augustus 1952 vertrok het toestel van Biak naar Valkenburg. De tocht duurde 70½ uur.

Groot onderhoud werd uitgevoerd bij Aviolanda Papendrecht en toen het daar uit kwam was de registratie gewijzigd in 16-218. Daarna weer het toestel weer teruggevlogen naar Biak. In maart 1957 werd het voorstel tot afschrijving ingediend. In juni werd het van de sterkte afgevoerd en tussen de andere sloopkisten op de voormalige waterbasis van Biak neergezet. Het werd ook gedeeltelijk gesloopt. In oktober 1962, toen ook Nieuw Guinea moest worden afgestaan, werd het verkocht aan een Australische schroothandelaar.

Al met al is ons toestel vijftien jaar operationeel is geweest. Een record, niet één Catalina heeft dit kunnen evenaren.

Om toch de Catalina als icoon een plaats te geven in het Nederlandse historie is  in 1999 de oudste    nog vliegende Catalina met behulp van een aantal particulieren aangeschaft. Deze Catalina is afkomstig uit de Amerikaanse Marine. Ook deze Catalina heeft in de 2^e Wereldoorlog een aantal grote wapenfeiten op haar naam staan. Tijdens de restauratie op het Marinevliegkamp Valkenburg

(in dezelfde hangaar waar nu de musical “Soldaat van Oranje” wordt opgevoerd) heeft de boven-vermelde geschiedenis altijd een rol gespeeld. En als klap op de vuurpijl wordt ons toestel op 15 november 75 jaar! Dit zal met een symposium en een allerlaatste vlucht (voor dit jaar) worden bekroond

Sinds 2006 is de 12-218 weer in luchtwaardige conditie. Echter, het operationeel houden van de Catalina kost heel veel geld. Met heel veel moeite heeft de Stichting “Vrienden van de Catalina” de afgelopen jaren het hoofd boven water kunnen houden. Om de toekomst van de Catalina zeker te stellen heeft de Stichting “Vrienden van de Catalina” Uw steun nodig. U kunt de stichting steunen door donateur te worden. Voor € 70 per jaar bent U al donateur. Als donateur kunt U  onder andere tegen vergoeding van de vliegkosten meevliegen met de Catalina. U kunt zich als donateur aanmelden op de site: www.catalina-pby.nl.

De stichting “Vrienden van de Catalina” hoopt oprecht U te mogen verwelkomen als donateur waardoor U meewerkt om de Catalina ook in de toekomst als mobiel erfgoed voor Nederland te behouden!

Over de geschiedenis van de legendarische Catalina is een boek verschenen dat u kunt bestellen bij de Vrienden van de Catalina. Korte inhoud:

De Y-83, later de 16-218, was en is een legendarisch toestel. Na in gebruik genomen te zijn op de Amerikaanse marinebasis Corpus Christi op 27 september1942, werd het toestel door een Amerikaanse ferrybemanning overgevlogen naar China Bay     op het toenmalige Ceylon. De Catalina heeft geopereerd in Ceylon, Kenia, Zuid Afrika, Aden, nabij Somaliland, India, Somalië, Pakistan, de Cocos-eilanden, het voormalig Nederlands Oost-Indië,

Indonesië, Nederlands Nieuw Guinea en in Nederland.

Het vliegtuig was respectievelijk ingedeeld bij No.321 (Dutch) Squadron RAF, het Oostelijk Verkennings- en Transport Squadron en de Vliegtuig-squadrons 321, 7 en 8 van de Marineluchtvaartdienst. Op 20 juni 1957 werd het toestel van de sterkte afgevoerd en uiteindelijk gesloopt op Biak door een Australische schroothandelaar. Het vliegtuig is bijna, op drie maanden na, vijftien jaar in gebruik geweest bij onze Marineluchtvaartdienst en heeft onderhoud gekregen op Ceylon (RAF Group 22), India (Hindustan Aircraft Factories), Zuid Afrika (SAAF), in Nederlands Nieuw Guinea (Biak) en in Nederland (Aviolanda-Papen-drecht). De Marineluchtvaartdienst heeft 87 Catalina’s in gebruik gehad. Het toestel dat nu de 16-218 heet, is de voormalige Bureau Number 2459 en werd op 15 november 1941 door de US Navy in gebruik genomen. Dus op 15 november 2016 wordt de “Grand Old Lady” 75 jaar. Een diamanten leeftijd, welke wij ook op onze kist presenteren. Zij is de oudste nog vliegende Catalina in de wereld. Wij koesteren haar zeer.

Bestellen van dit boek kan via Peter Versteeg. De prijs is € 14,50 exclusief verzendkosten.  pm.versteeg@ziggo.nl

___________________________

ICM 12.9.16

Mijn opa (1918 – 1978).... Ooit was hij een K.N.I.L-er (Koninklijk Nederlands Indisch Leger). Tijdens de Japanse oorlog zat hij in een Kamp in Singapore, maar na het einde van de oorlog en de Bersiap wilde hij niet repatriëren. Hij koos bewust voor de nieuwe Republiek Indonesia als zijn thuis.

foto Molukse KNIL-militairen tijdens de 2^e expeditie naar Atjeh in 1874

Tijdens de bezetting van Nederlands-Indië door Japan (1942-1945) ontstonden diverse verzetsgroepen die, verspreid over de gehele archipel, zeer actief waren. Deze weerstand tegen de Japanse bezetter in de Oost is vaak onderbelicht gebleven: daar waar namen als die van kapitein Reinder Gebbinus de Lange gevoelens van respect zouden moeten oproepen kent in werkelijkheid vrijwel niemand zijn naam nog.

Ook de rol van Molukkers in het verzet is relatief onbekend gebleven. Molukkers werden vanaf het begin van de bezetting van Nederlands-Indië door Japan onderdrukt en de rechten ontnomen. Zij traden dan ook relatief vaak toe tot het verzet   en dit kostte aan velen van hen het  leven.

Molukkers hadden dan ook veel meer banden met Nederland dan andere bevolkingsgroepen in de Indische archipel: voor een groot gedeelte hingen zij de Christelijke godsdienst aan en al heel lang behoorden Molukkers tot de vrijwel onmisbare soldaten van het KNIL. Zij namen deel aan de vele expedities, zoals de tweede expeditie naar Atjeh en de Lombok-expeditie en vormden een onmisbaar onderdeel van het Korps Marechaussee te voet.

Aanvang der Japanse bezetting

Aan het begin van de Japanse bezetting, in 1942, woonden een groot aantal Molukkers verspreid over de gehele Indische archipel, op Java, Sumatra, Borneo, Celebes, Timor en natuurlijk de Molukken. Na de capitulatie van Ambon, op 30 januari 1942, werden de Ambonese KNIL-soldaten naar Marinekamp Halong overgebracht.  De rest van de bevolking   werd   gedwongen   te

Molukse KNIL-militairen tijdens de 2^e expeditie naar Atjeh in 1874

werk gesteld bij de voedsel-verbouw of diende transport-diensten en andere werkzaam-heden te verrichten.

De meeste Molukse KNIL-soldaten werden eind april 1942 uit de krijgsgevangenschap ontslagen. Hin bijdrage aan het anti-Japanse verzet was vervolgens overal in Nederlands-Indië heel groot. Op Sumatra bijvoorbeeld richtten  Molukse KNIL-soldaten de verzets-organisatie "Sapoe Tangan Merah" (de "Rode Zakdoek") op en met name op de Molukken kregen de verzetsgroepen zeer veel steun van de bevolking.

Verzetsgroep van kapitein Kaseger en sergeant-majoor Mendoza

Op Ambon werden direct na de vrijlating van de Ambonese KNIL-militairen diverse verzetsgroepjes geformeerd. Sergeant-majoor geweermaker F.A. Mendoza verzamelde enige onderofficieren (waaronder de sergeanten Rompies,  Lantang  en  Sahetapy   

en brigadier Tisera) om zich heen om een guerrillastrijd  tegen de Japanners te voeren. Hiertoe werden berichten en goederen kamp Tantoeï binnengesmokkeld en contacten met onder meer sergeant-majoor Waalwijk gelegd.

De Menadonese kapitein Kaseger, die intussen door Mendoza gevraagd was als leider van de groep op te treden,  raadde in eerste instantie een guerilla-oorlog, bij gebrek aan goede bewapening, af. Sergeant A.A.  Koster, sergeant der stadswacht  F. Nasalleh en de Mariniers P.T.  Marcks en P. Lenze  beperkten zich nu in eerste instantie tot het afluisteren en verspreiden van nieuwsberichten.

Intussen voerde sergeant Lantang koerierswerkzaamheden uit  en verzamelde wapens en werd de groep Kaseger uitgebreid met brigadier Tuanakotta en sergeant D. Eikendorp. Eikendorp onder-hield contacten met een andere verzetsgroep, die van sergeant Matthijs de Fretes, die in de bergen actief was.

In mei en juni 1942 deden de Japanners onderzoek naar  dit soort verzets-groepen, omdat de bevolking  van met name Leitimor niet voldoende  medewerking toonde.

Sergeant-majoor Waalwijk werd op 11 juli 1942 aangehouden toen hij pakjes brieven kamp Tantoei binnen wilde smokkelen. De Japanners namen wraak door alle betrokken mannen af te ranselen

met ijzeren staven, wat drie van hen met de dood moesten bekopen.

In augustus 1942 deden de Japanners zonder resultaat een inval bij Kaseger en Mendoza - drie dagen later werd Mendoza gearresteerd en overgebracht naar de gevangenis van Amboina.

Via zijn echtgenote liet hij de andere leden der troep de waar-schuwing toekomen Ambon zo snel mogelijk te verlaten. Behalve Kaseger, die naar Makassar wist te ontkomen, gelukte het niemand van de groep te ontsnappen. Allen werden gearresteerd en naar Fort Victoria  overgebracht.   Op  15 januari 1943 werden de leden van de verzetsgroep Mendoza, Tisera, Sahetapy en Tuanakotta onthoofd.

Erebegraafplaats Tantoei

De groep van sergeant Matthijs de Fretes

Militair Th.A. Deighton trok na de capitulatie met vijf Indo-Europese KNIL-soldaten naar het zuiden  van Leitimor, waar de troep contact maakte met een aantal Nederlandse artilleristen en de sergeant-majoor W.J.P. Jansen, commandant der KNIL-stelling te Serie. Jonathan Parera, de zoon van een landwachter, informeerde Deighton over een wapenopslag-plaats in Serie, waardoor men enige tijd over wapens en munitie kon beschikken.

Omdat de groep van Deighton geen geld had kon zij niet uitwijken naar veiliger oorden. De wapens werden meegegeven aan iemand die zei namens Jansen te spreken.  Deighton  en  Godeaus kwamen vervolgens in contact met sergeant Lantang, die hen naar Koesoe-Sere bracht waar Deighton onderdak vond bij Jacobus Parera. Toen er een grote wapenopslag-plaats werd ontdekt bracht sergeant Lantang de troep van Deighton in contact met Matthijs de Fretes.

Fort Victoria op Ambon waar leden van de verzetsgroep geëxecuteerd werden

Oprichting van de verzetsorganisatie van Matthijs de Freitas

De Freitas werd op 17 oktober 1888 te Mahia geboren en diende gedurende langere tijd bij de troepen van het KNIL te Atjeh.    In de rang van sergeant der Marechaussee verliet hij de dienst in 1936 met eervol ontslag en keerde terug naar Mahia, waar hij bekend stond als olifantenjager en hoofd van de Landwacht. In maart 1942 belegde De Freitas een bijeenkomst waaraan honderd man, waaronder Deighton, Godeaus en Jacob Parera deel-namen. In de vergadering vroeg De Freitas de aanwezigen zich gereed te houden om de Geallieerden bij hun komst te ondersteunen.

Het door Deighton en Parera ontdekte wapentuig werd onder  de mannen verdeeld; veel van  hen hadden echter bij het begin van de Japanse bezetting de  eigen wapens al verborgen zodat men over een redelijk arsenaal beschikte. Intussen bleven de contacten tussen Mendoza en Kaseger te Amboina doorgang vinden en hielden Lantang, Mendoza, Rompies, Sahetapy en Tisera regelmatig vergaderingen.

Toen Mendoza in augustus 1942 werd gearresteerd was De Fretes al ondergedoken in Hatiwe-Besar te Hitoe. Van hieruit gaf hij, omdat hij geloofde dat de Geallieerden spoedig zouden landen,  aan sergeant Jacob Latuhertu in  Nakoe order een organisatie ter bestrijding van de Japanners op te richten. Latuhertu nam hierop  contact op met de sergeanten Habel Rehatta en Dirk Eikendorp, Evert Tehupeoory, Johannes Hehareuw, Charles Hehajary en Domingus Waas.

Iedere sergeant kreeg opdracht in zijn eigen dorp met de KNIL-militairen en landwachters een aantal plaatselijke afdelingen van de verzetsorganisatie op te zetten.

Structuur der verzetsorganisatie

Dominggus Waas kreeg bevel de kusten van Nakoe en Mahia te bewaken en diende Latuherta te waarschuwen als er signalen waren dat een landing der Geallieerden plaats zou gaan vinden. Toen de Fretes vernam dat de verzetsorganisatie intussen geformeerd was keerde hij terug naar Leitimor, waar hij werd benoemd tot hoofd van de aparte verenigingen, die in totaal nu 300 leden telden.

In een aantal dorpen werden afdelingen opgericht, meestal  door KNIL-soldaten of door land-wachters, onder leiding van een sergeant. De Fretes had de algemene leiding en bestuurde   de westelijke, terwijl Rehatta, Latuheru en Pattiasina de oostelijke afdelingen voor hun rekening namen. De organisatie beschikte over KNIL-wapen-voorraden die bij Serie en Koesoe-Sere en in de buurt van de stellingen Soja en Roetoeng  verborgen waren.

Tot de taken van de afdelingen behoorden  het  verzamelen  van inlichtingen, plegen van sabotage en het verrichten van koeriers-diensten. Als er een landing der Geallieerden zou plaatsvinden  dan konden binnen korte tijd honderden mannen gemobiliseerd worden.

Zicht op haven en baai van Ambon met links Fort Victoria

In januari 1943 vonden in de woning van de leraar S.J. Sopacua een aantal vergaderingen, waarbij Rehatta, Eikendorp, Latuheru, Hehareuw en Hehajary aanwezig

waren, plaats. Tijdens die bijeen-komsten werden de acties, nodig tijdens een Geallieerde landing, besproken en de verzamelde wapens, 50 karabijnen, vier mitrailleurs en munitie, bijeen-gebracht en op een veilig plaats verborgen.

De verwachting van een landing van Geallieerden werd versterkt toen een eenheid onder kapitein Nijgh en sergeant J. Malawau landde op de zuidkust van Ceram. Helaas werden zij de volgende dag al gearresteerd en naar Fort Victoria overgebracht.

Arrestatie en executie der leden

Tijdens een vergadering op 11 maart 1943, waar naast De Fretes en de eerder genoemde personen ook Nakoe, Kilang en Hoekoerila en de drie sergeanten Tehupeiory, Keiluhu en Pattiasina aanwezig waren, besprak men de aan de Geallieerden te bieden onder-steuning. Op 13 maart 1943 werden E. Tehupeiory en A. Leiluhu, twee groepsleiders, door de Japanners opgepakt. In de dagen daarop volgend  vond ook de arrestatie van de overige leden van de groep De Fretes plaats.

Omdat men De Fretes en Jacob Latuheru niet direct kon vinden arresteerden de Japanners hun familie en dreigde met executie als De Fretes en Latuheru zich niet zouden aangeven. De Fretes werd op 1 juli 1943, samen met Rehatta, Eikendorp, Tehupeiory, Hehareuw, Hehajary en Latuheru gearresteerd.

Ambonese militairen in marstenue

Na de arrestatie van de kern van de groep De Fretes nam het verzet op Leitimor af, al werden op 30 december 1943 nog wel    16 personen, op verdenking van het seinen naar Geallieerde vliegtuigen en spionage, gearres-teerd. In de loop van 1943 vonden de organisaties van sergeant-majoor Leihitu en soldaat J. Litamahuputty op Saparoea een einde toen zij werden opgerold. Nog in augustus 1944 bevonden zich in de stadgevangenis van Amboina ongeveer 300 politieke gevangenen - deelnemers aan het Molukse verzet.

Verzetsgroep van Petrus Leihitu

Petrus  Leihitu (1907 - 1945)  pleegde enige verzetsdaden op Ambon en richtte vervolgens in Haria op Saparoea de vereniging Menpertabankan Rumah Oranje (Wij blijven Oranje Trouw) op. Hij werd in april 1942 gearresteerd  en weer vrijgelaten. Toen hij een-maal, waarschijnlijk op vrijwillige basis, tewerk gesteld werd bij handelsorganisatie Nanyo Kohatsu Kaisha, die  verantwoordelijk  was

voor het voedseltransport van Saparoea naar Ambon, gebruikte hij deze positie als dekmantel om vrij te reizen en contact te onderhouden met andere leden van het verzet.

Lewihitu's groep pleegde onder andere  wapendiefstallen en ze verzamelden inlichtingen over    de Japanners. In juni 1943 werd Leihitu voor de tweede maal gearresteerd en naar de Amboina-gevangenis gevoerd. Op 13 juli 1945 kreeg hij van de Japanse Krijgsraad  de doodstraf. Zijn executie vond plaats op 16 juli 1945 te Benteng.

Verzetsgroep van Jacob Litamahuputty

Jacob Litamahuputty (1918-1944) was aan het begin van de oorlog werkzaam als soldaat tweede klasse in de Serimanstelling in Soja. Tijdens de Japanse bezetting richtte hij een verzetsgroep op Saparoea op.  Na enige tijd bestond deze uit ongeveer 60 leden, soldaten en burgers, die zich bezighielden met het verzamelen van inlichtingen, smokkelen van wapens en kleine sabotageactiviteiten.

Na een ontmoeting met een Japanse patrouille in mei 1943, waarbij een lid van de groep van Litamahuputty in handen van de vijand viel, was Litamahuputty gedwongen naar Ceram te vluchten. Aldaar werd de groep verrast door een groep Japanners, die in het inderhaast verlaten bivak een schriftje met de namen van de leden en steunverleners

Ambonese KNIL-militairen tijdens een bandjir op Ambon

van de verzetsgroep vonden.  De troep keerde overhaast naar Saparoea terug, waar de een na de ander werd opgepakt. 

Ook Litamahuputty was uit-eindelijk gedwongen zich te melden. Op 22 februari 1944 hoorden 23 leden van de groep hun doodvonnis uitspreken, dat op 2 maart 1944  tot uitvoering werd gebracht.

Waroe en de massamoord te Empalawas (Babar)

Op 2 september 1943 wisten 230 KNIL-militairen, die te werk waren gesteld aan de oostkust van Ceram, hun kampement te ontvluchten. Nadat hun schuil-plaats bij de radja van Solang was verraden sloeg de troep op de vlucht naar het westen. Intussen werden zij achterhaald door de Japanners en in diverse vuur-gevechten op twee personen na allemaal doodgeschoten.

Op het eiland Babar wilde de Japanse commandant Shinohara in het dorp Empalawas orde op zaken stellen en werd,  samen met enige soldaten,   door de bevolking vermoord. Een Japanner wist alarm te slaan en een paar dagen  kwam een boot met 100 Japanners bij het eiland aan. De commandant, marine-adjudant Makino Shujiro, beloofde de verontruste dorpelingen een verzoeningsfeest, waarbij iedereen was uitgenodigd.

Vierhonderd mensen, zo goed als bijna de gehele bevolking van Empalawas gaf acte de presence - uitgezonderd tien vrouwen, die als troostmeisjes moesten dienen voor de Japanners, werden alle dorpelingen doodgeschoten. Alleen de dorpsoudsten kregen een bijzondere behandeling - zij werden opgehangen en verbrand. Shinohara werd na de oorlog tot de doodstraf veroordeeld.

De bewoners van Langgoer  (de Kei-eilanden)  deden  tijdens  de bezetting van Japan middels het seinen naar vliegtuigen veel moeite om aan de Geallieerden informatie door te geven.

De Japanners hadden hen bevolen het vliegveld van Langgoer te camoufleren maar in plaats van de gevraagde bomen te planten werden door de tewerk gestelde KNIL-militairen wortels doorgekapt zodat de planten stierven en het vliegveld goed te zien zou zijn voor de bemanning van over-komende Geallieerde vliegtuigen.

Zuidkust van Babar

De groep van Julius Tahija

Julius Tahija (1916-2012) was bij het uitbreken van de oorlog werkzaam als sergeant der  tweede klasse bij het KNIL. Hij kreeg de opdracht om met een detachement van 13 KNIL-soldaten vanuit Darwin naar de Tanimbar-eilanden te gaan om het Nederlandse gezag aldaar te handhaven en in geval van nood uit te wijken naar niet-bezet gebied. Op 30 juli 1942 landden twee Japanse schepen in de baai van Saumlaki.

Toen de omstreeks 200 Japanners naar het dorp marcheerden werden ze vrijwel allemaal door Tahija en zijn manschappen doodgeschoten. Tahija en zijn troep weken vervolgens uit naar Wermatang, waar een boot werd gecharterd, waarmee de troep terugkeerde naar Darwin. 

In Australië werd Tahija bevorderd tot eerste luitenant en bij  Koninklijk Besluit van 21 september 1942 benoemd tot ridder in de Militaire Willemsorde.  Hij kwam later in dienst van       de NEFIS (Netherlands Forces Intelligence Service). Begin 1945 nam hij onder meer deel aan een landing op de kust van Magoli.

Moluks verzet op Sumatra

Aan de westkust van Sumatra, in en rond de plaatsen Padang, Padang-Pandjang en Fort de Kock, ontstond tijdens de bezetting een organisatie van Molukse en Indo-Europese  krijgsgevangenen, die  onder leiding stond van sergeant J.A. Pattinama en na diens arrestatie van de broers P.H.J. en C.D.F. Marges, en zich bezig   hield met het verzamelen van inlichtingen en het verzamelen van wapens.

Aan de oostkust van Sumatra waren eveneens verzetsgroepen actief waaronder "Rode Zakdoek"- groepen in Rengat, die ook inlichtingen verzamelden. Nadat de order van generaal R.Th. Overakker, waarin deze  zijn persoonlijke instructies aan zijn opvolgers, de kapiteins R. ten Velde en A.C. Woudenberg, had opgeschreven, bij de Japanners bekend werd, vonden vele arrestaties plaats.

Julius Tahija

Bij razzia's werden toen aan de westkust vele honderden mensen opgepakt.  Tijdens de groeps-processen aan de oost- en aan   de westkust werden tientallen doodvonnissen, waaronder die van Overakker en kolonel G.F.V. Gosenson, uitgesproken en direct voltrokken.

Moluks verzet op Java

De arrestatie van RAF-luitenant Gordon Coates en de vondst van de rapportage over het verzet op Midden-Java betekende het einde van  de verzetsleiders mr. L.J. Welter, kapitein R.G. de Lange en kapitein A.L.J. Wernink.

Generaal  R.Th. Overakker

Uit de rapportage  bleek daarnaast dat de Molukse KNIL-militairen, vrijgelaten uit de barakken van het voormalige elfde en twaalfde KNIL-bataljon,  die zich  met toestemming van de Japanners hadden aangesloten bij  een nachtwaakgroep, deze als dek-mantel hadden gebruikt voor verzetsactiviteiten.

Molukkers die met name genoemd werden waren: A.I. Tanasale, J. Kaihatu, J.M. Westplat, Nikijuluw, Haulusy en E. Siahaya. Anderen waren: D. Souhuwat, J. Teterissa en J. Raihatte.  

Appendix 1. Afdelingen van de verzetsgroep De Fretes

• Mahia: sergeant Z.M. de   Fretes
• Koesoe-Sere: sergeant E.M. Lanting
• Hatalai: B. Kastanja en N. Loppies
• Soja: sergeant H. Rehatta
• Nakoe: sergeant J. Latuheru
• Kilang: sergeant J. Hehareuw
• Ema: J. Dias
• Hoekoerila: sergeant C. Hehajary
• Hoetoemoeri: sergeant E. Tehupeiory
• Roetoeng: sergeant Talahata

Appendix 2. Dodenlijst van de groep De Fretes (onthoofd of gestorven in Japans gevangenschap)

• Soldaat Jan Patty, Soja
• Soldaat Izaak Hursepuny, Hoetoemoeri
• Soldaat Marcus Tapalawatin, Hoetoemoeri
• Soldaat Nicolaas Keiluhu, Hoetoemoeri
• Korporaal Willem Palapessy, Ema
• Sergeant Koko de Fretes, Kilang
• Soldaat Pieter Telussa, Nakoe
• Soldaat Jacob Gaspersz, Nakoe
• Sergeant Emile M. Lantang, Koesoe-Sere
• Sergeant Hoogendorp, Koesoe-Sere
• Soldaat Nicolaas Loppies, Hatalai
• Soldaat Benjamin Kastanja, Hatalai 

Bron: www.nederlandsekrijgsmacht.nl

ICM 15.9.16

De actie van TFIR naar aanleiding van de vele klachten van nabestaanden en de brief van     de KNIL-veteraan Rudy Hoenson heeft veel losgemaakt. Hierna het hoofdredactioneel commentaar van De Telegraaf van 16 augustus 2016 over de Indië-herdenking en de Backpay-kwestie:

Nabestaanden willen nieuw onderzoek salariskwestie

Nabestaanden van al die oud-ambtenaren en militairen uit Nederlands-Indië die na de Japanse bezetting hun achter-stallige salaris niet uitbetaald hebben gekregen, willen dat hier opnieuw naar gekeken wordt. 

Dat laat de Task Force Indisch Rechtsherstel (TFIR) weten. 

De organisatie die opkomt voor belangen van groepen die schade hebben geleden door de Japanse bezetting heeft de afgelopen maanden vele tientallen e-mails gekregen over de zogeheten backpay-kwestie. Veel mensen zijn het er volgens TFIR niet mee eens dat alleen het handjevol nog levende veteranen en oud-ambtenaren na ruim 70 jaar financiële genoegdoening heeft gekregen.

Voorzitter Sylvia Pessireron van TFIR: "De grootste klacht is dat nazaten van landgenoten die zich hebben ingezet voor Nederland   in voormalig Nederlands-Indië, opnieuw in de kou worden gezet".

Staatssecretaris

Vorig jaar bereikten Staats-secretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het Indisch Platform een akkoord over de zogeheten backpay-kwestie. Per persoon werd 25.000 euro netto uitgekeerd. De regeling gold voor betrokkenen die vorig jaar nog in leven waren. In totaal waren dat er nog ongeveer 1.100.

Regeling

Van Rijn liet vorig jaar weten dat hij met de regeling op morele gronden tegemoet heeft willen komen aan de onvrede in de Indische gemeenschap door het ontbreken van een oplossing voor de backpay-kwestie.

"De geschiedenis van de afgelopen zeventig jaar kunnen we niet ongedaan maken, maar ik hoop dat deze stap de weg vrijmaakt voor een nieuw hoofdstuk van onze gezamenlijke toekomst", aldus Van Rijn indertijd.

(Bron: http://TFIR.nl/)

ICM 25.9.16

Toen Nederland na de bevrijding in 1945 als eerste land weer ten oorlog trok, werden Nederlandse gestuurd. Dit ondanks dat het in

strijd was met artikel 192 van de Grondwet dat namelijk bepaalde dat Nederlandse dienstplichtigen uitsluitend met hun eigen toestemming mochten worden uitgezonden naar overzeese gebiedsdelen. Pas op 4 augustus 1947 was de wet gewijzigd en onder nummer H293 in het Staatsblad afgedrukt. En pas vanaf dat moment was het dus rechtsgeldig om dienstplichtige soldaten overzee te sturen, maar toen waren er al vele duizenden dienstplichtigen in Nederlands-Indië en inmiddels honderden van hen gesneuveld of zwaar verminkt in deze koloniale oorlog. Met de wijziging van artikel 192 van de Grondwet werd ook meteen de dienstplicht verlengd van elf maanden naar drie jaar om de jongens langer in Nederlands-Indië te kunnen houden, want het credo luidde in die tijd: “Indië verloren, rampspoed geboren”.

Een figuur die in 1946 zeer actief was met het verwijzen naar artikel 192 van de Grondwet was de oud-verzetsman professor Johan Willem Pootjes. Met het bewuste artikel van de Grondwet in zijn hand hield hij hierover lezingen in Amsterdam en Hilversum dat door duizenden mensen, waaronder enkele honderden dienstplichtige militairen, werden bezocht. Dit tot groot ongenoegen van de autoriteiten. Op donderdag-ochtend 3 oktober 1946 werd Pootjes dan ook door de politie van zijn bed gelicht omdat hij “een bepaalde politieke activiteit aan de dag legde”. Pas op 15 augustus 1947 werd tegen hem vier jaar gevangenisstraf geëist “wegens het aanzetten tot desertie”. De rechtbank deed echter geen uitspraak omdat men twijfelde aan de geestelijke vermogens van Pootjes.

De rechter vond blijkbaar dat iemand die dienstplichtige militairen terecht op artikel 192 van de Grondwet wees niet goed bij zijn hoofd was……

De grondwet mocht niet baten

Joost van der Grijp, een dienst-plichtig sergeant die zich tijdens de Duitse inval in Nederland in mei 1940 had onderscheiden, kreeg vanwege zijn gevechts-ervaring in september 1946 een herhalingsoproep om zich met de 7-December-divisie in te schepen voor uitzending naar Indonesië. Maar aan die oproep werd door hem echter geen gehoor gegeven. De reden: Joost wilde niet met een wapen in de hand zijn rijksgenoten bestrijden die voor hun vrijheid vochten. Ook vond hij dat de uitzending in strijd was met  Artikel 192 van de Grondwet, dat namelijk bepaalde dat Nederlandse dienstplichtigen uit-sluitend met hun eigen toe-stemming mochten worden uitgezonden naar overzeese gebiedsdelen. Op donderdag-morgen 24 oktober 1946 stond hij dan ook wegens desertie terecht voor de krijgsraad te velde in Den Haag. De auditeur-militair majoor mr. M. Lodder achtte het bewijs wettig en overtuigend geleverd dat beklaagde op 13 september 1946 “in tijden van oorlog” opzettelijk afwezig was gebleven.

Hij vond dat er in deze zaak     dan ook zeker geen verzachtende omstandigheden aanwezig waren en eiste de volle gevangenisstraf van 7 jaar en 6 maanden.

Daarna was Van der Grijps raads-man, het CPN-Tweede Kamerlid mr.dr. Benno J. Stokvis, aan het woord. Deze stelde dat volgens de Nederlandse regering er geen sprake was van een oorlog tegen Indonesië, maar dat het een kwestie was van een interne gezagshandhaving: een politionele 

actie. Stokvis achtte het dan ook niet op zijn plaats om in de aanklacht te spreken van “in tijd van oorlog”. Voorts protesteerde hij tegen de maximum eis die was gesteld en drong erop aan dat  Van der Grijp werd vrijgelaten.

Vooral ook op grond van Artikel 192 van de Nederlandse Grondwet: ”Wanneer de regering de grondwet terzijde schuift, dan hebben wij onze rechtsstaat vaarwel gezegd en dan bevinden wij ons weer in de politiestaat, waarin wij ons al vijf jaar lang hebben bevonden”, aldus de raadsman.
Het mocht echter niet baten. Joost van der Grijp werd dezelfde dag dan wel niet tot 7 1/2 jaar veroordeeld, maar tot 3 jaar gevangenisstraf die hij volledig    in de Scheveningse gevangenis heeft uitgezeten.

www.gerard1945.wordpress.com

Bron:  Indië Veteranen

ICM 25.9.16

Nederlanders weten niets van de koloniale geschiedenis'

Door: Onno Havermans − 15/08/16, 11:37

INTERVIEW Bij het Indisch Monument in Den Haag werd herdacht dat Japan op 15 augustus 1945 capituleerde. Daarmee kwam er een eind aan de oorlog in Zuidoost-Azië en aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Frans Leidelmeijer, bekend van 'Tussen Kunst en Kitsch', spreekt vandaag bij de nationale Indiëherdenking.  Vergeten werd de periode van de bersiap, waar wel 10 .000 Indische Nederlanders werden vermoord door de Permuda's. Hun leven niet meer zeker waren, de massala uittocht van ruim 381.000 over de lange periode van 1949 tot 1972.  De Overheid liet deze 381.000 burgers in de kou, vertelt o.a. Grisselda Molemans en RIP Herman Bussemaker.

•  

  Nederlandse kranten mochten niet meer verschijnen, Nederlandse scholen en banken werden gesloten en salarissen werden niet uitbetaald

  

"Tot nu toe hadden sprekers bij de Indiëherdenking het altijd over mensen die in de kampen hebben gezeten, maar er was ook een grote groep buitenkampers. Over die Indo-Europeanen ga ik het hebben. Toen de Japanners Nederlands- Indië binnenvielen zetten ze de totoks, volbloed-Nederlanders, vast in kampen. Maar als je kon aantonen dat je minstens één Aziatische voorouder had, werd je niet geïnterneerd.

"Ik ben op 17 juli 1942 in Bandoeng geboren. Een half jaar eerder was de oorlog uitgebroken, in maart capituleerde het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger en werd mijn vader krijgsgevangen gemaakt, net als bijna alle andere mannen die als Landstormsoldaat waren gemobiliseerd.

"Vrouwen, kinderen en ouden van dagen bleven achter en hadden het moeilijk om het hoofd boven water te houden. Nederlandse kranten mochten niet meer verschijnen, Nederlandse scholen en banken werden gesloten, banktegoeden bevroren, soldij en salarissen niet uitbetaald. De Japanse tijd en jaartelling werden ingevoerd. Mijn oma nam brei- en herstelwerk aan en maakte Indische hapjes om nog wat te verdienen.

•  

  Je hebt een zoon, hoe moet hij heten?

"Na mijn geboorte stuurde mijn moeder de baboe met een briefje naar het kamp: 'Je hebt een zoon, hoe moet hij heten?' Op het briefje terug stond Silvio Franciscus, maar dat vond mijn moeder overdreven dus het werd Frans. Mijn vader zag ik pas na de oorlog voor het eerst. Toen hij me wilde knuffelen hield ik afstand. 'Wie is die man?'

"We woonden vlakbij een kininefabriek en het spoorwegemplacement, allebei doelwit van bommen, dus we moesten vaak naar de geïmproviseerde schuilkelder. Mijn broers moesten op gummetjes kauwen tegen het scheuren van de trommelvliezen.

"Zelf heb ik nauwelijks herinneringen aan die tijd, wat ik vertel komt van mijn ouders, tante en ooms en van mijn twee broers. Mijn oudste broer Carlo zag dat mijn moeder regelmatig werd lastiggevallen door Japanse militairen en Indonesische mannen die haar 'bescherming' aanboden. Om haar te beschermen bleef hij angstvallig bij haar in de buurt.

•  

  Iedereen die Nederlandsgezind was, liep gevaar te worden beroofd, verkracht of vermoord

De onafhankelijkheid
"De oorlog was op 15 augustus 1945 afgelopen en op 17 augustus proclameerde Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië. In de tijd dat het Nederlands gezag met behulp van Britse militairen nog niet was hersteld begon de Bersiap (Wees Paraat) waarbij jonge vrijheidsstrijders, de pemoeda's, en criminele meelopers met bamboesperen rondtrokken. Iedereen die Nederlandsgezind was, liep gevaar te worden beroofd, verkracht of vermoord. Voor de veiligheid vluchtte mijn moeder met haar nicht en mijn twee broertjes op de fiets naar het voormalige Jappenkamp Tjihapit, mijn oma en de baboe volgden de dag erna met mij. De Japanners waren eerst vijanden, daarna beschermers.

"Na de onafhankelijkheid van Indonesië, in 1949, kreeg mijn vader een dreigbrief omdat hij niet voor de Indonesische nationaliteit had gekozen, maar Nederlander wilde blijven. Nadat hij promotie maakte als ambtenaar, stuurden jaloerse collega's een anonieme brief dat hij maar moest oprotten naar Holland.

"In 1951 zijn we met de Willem Ruys naar Nederland gekomen. We kwamen in een contractpension in het Limburgse Gulpen terecht, omdat we katholiek waren. Gulpen is een prachtig dorp hoor, maar we wilden naar Den Haag, zoals zoveel Indo's.

• Het gaat goed met de melati, het nieuwe symbool van de jaarlijkse Indiëherdenking. Van het insigne, dat vorig jaar bij de herdenking van 70 jaar bevrijding voor het eerst werd gedragen door koning Willem- Alexander en premier Rutte, zijn inmiddels meer dan tienduizend exemplaren verkocht, meldt de Stichting Herdenking 15 augustus 1945. Het insigne in de vorm van een witte bloem, de Indische jasmijn, is een reactie op het succes van de fakkel die steeds meer mensen opspelden tijdens herdenkingen op 4 en 5 mei. De melati is een typisch Indische bloem, die in Nederland moeilijk gedijt, aldus de stichting. Het wit staat voor onschuld en voor verdriet en gemis.

"Nederlanders weten niets van de koloniale geschiedenis, dat irriteert de meeste Indo's. Door het vrouwentekort in de VOC-tijd waren veel mannen met slavinnen getrouwd, die eerst moesten worden gekerstend. Zo is de groep Indo-Europeanen ontstaan. Mijn moeder heeft een Nederlandse vader, mijn vader was Nederlands-Javaans, de naam Leidelmeijer komt oorspronkelijk uit Oostenrijk.

"Onze komst naar Nederland wordt vaak vergeleken met die van de asielzoekers nu, maar wij waren christenen, we hadden de Nederlandse nationaliteit en we voelden ons Nederlands, dat is het verschil. We waren helemaal niet welkom, de regering-Drees voerde een ontmoedigingsbeleid. En we moesten alle kosten terugbetalen, dat werd direct met het salaris van mijn vader verrekend.

"Mijn oudste broer komt met zijn kleinzoon naar de herdenking, mijn andere broer heeft alzheimer maar zijn vrouw en dochter komen. Ik ben nu 74, het is goed dat jongere generaties het monument en de herdenking voortzetten."

LIVE REGISTRATIE INDOROCK PARTY

Op die avond vindt video registratie plaats als onderdeel plus uitreiking  van het boek druk I aan personen die veel hebben bijgedragen aan in levend houden van The IndoRock.  De  Live registratie is een  onderdeel van de  Documentaire  Indo Rock to new generation IndoRock. De planning is dat deze Live registratie Indo Rock op Dvd begin februari wordt gelanceerd. De Fragmenten worden op ICM ,  ICM Video Kanaal  en ICM YouTube kanaal gezet.

De programmering is specifiek gericht op,  om The IndoRock  te doen herbeleven door de artiesten,  de bands en het publiek die flink uit  hun dak mogen gaan zoals toen.   

 Ooit zei Andy "je luistert ook met je ogen" 

Onze Stella vertelt ons tussendoor de geschiedenis van het ontstaan van The Indo Rock.

Tickets bij ICM verkrijgbaar bij ICM stands op de pasar malam Assen van Istimewa - events.  

OP  =  OP!

Jakarta is te vol en vervuild dus verhuist Indonesië zijn hoofdstad naar Borneo

Dit moet het centrum worden van Indonesiës nieuwe hoofdstad. Beeld .

Indonesië verplaatst zijn hoofdstad definitief van Java naar de provincie Kalimantan op het eiland Borneo. De huidige hoofdstad Jakarta is overbevolkt en zakt langzamerhand weg. De bouw van de nieuwe stad gaat volgens president Joko Widodo bijna 30 miljard euro kosten.

Castor van Dillen26 augustus 2019, 12:20

Samboja, dat nu weinig meer is dan een paar huizen en veel tropisch regenwoud, is waarschijnlijk de plek waar de nieuwe Indonesische hoofdstad wordt gebouwd. Op dit moment kunnen liefhebbers de orang-oetan hier nog in zijn natuurlijke omgeving zien, maar in 2024 moeten de eerste ambtenaren deze kant op gaan verhuizen.

Toch is het volgens president Widodo de perfecte plek voor een nieuwe hoofdstad. Het dorpje ligt in de provincie Oost-Kalimantan, op het eiland Borneo, dat zich in het hart van het uitgestrekt eilandenrijk bevindt. ‘De locatie is uiterst strategisch’, aldus Widodo in een toespraak op televisie. ‘Dit is het centrum van Indonesië en nabij snel groeiende stedelijke centra’.

Als het parlement akkoord gaat, kan de bouw over een jaar beginnen. Dat gaat 29,5 miljard euro kosten, zo wordt nu geschat, en de Indonesische overheid is van plan voor 19 procent bij te dragen. De rest komt van private investeerders en samenwerkingsverbanden van overheid en bedrijfsleven. Van het totaalbedrag moeten alle overheidsgebouwen worden gebouwd, maar ook de huizen voor zo’n anderhalf miljoen ambtenaren. Met deze beslissing volgt Indonesië een lange trits landen, zoals Brazilië, Nigeria en Myanmar (zie inzet), die compleet nieuwe hoofdsteden bouwden.

Milieuzorgen

Milieuactivisten hebben hun zorgen geuit over de bouw van een nieuwe hoofdstad op Kalimantan. Ze zijn bang dat het leefgebied van de orang-oetan verdwijnt voor het nieuwe politieke centrum van Indonesië. Directeur Yohana Tiko van de Indonesische milieuorganisatie Walhi zei tegen de Australische nieuwszender ABC, dat ze vreest voor watervervuiling, die nu al ernstig is door kolenmijnen en palmolieplantages in het gebied.

Maar de regering moet wel een alternatief vinden voor Jakarta. De huidige hoofdstad is indertijd verrezen in moerasgebied, en veertig procent van de stad ligt onder de zeespiegel – die snel stijgt. Veel wijken van de ruim tien miljoen inwoners tellende stad zijn hierdoor een risicogebied geworden. Een ander probleem is dat die miljoenen inwoners bij gebrek aan waterleiding maar gewoon grondwater oppompen, Hierdoor daalt de bodem en dreigen hele gebieden op termijn in zee te verdwijnen; op sommige plekken zou Jakarta 10 centimeter per jaar wegzakken.

Door de bouw van een enorme dijk probeert Jakarta het gevaar te verkleinen op herhaling van de grote overstroming uit 2007 toen ongeveer 75 procent van de stad onderliep. Het duurt nog jaren voordat dit miljardenproject af is.

Al sinds de jaren vijftig werd gesproken over vervanging voor de stad. Toenmalig president Soekarno bouwde Palangkaraya, ook op Kalimantan, nu een onbelangrijke provincieplaats.

ICM (De Indische Krant )  is bezig met het organiseren van een bijzonder uniek  evenement.  Een uniek evenement over de geschiedenis van  The IndoRock muziek die Indonesie en Nederland verbindt van het verleden naar het heden toe.  Ter ere hiervan is / wordt het boek   uitgebracht  plus live registratie  op de 14 december aanstaande dan gaat het gebeuren

Van dit evenement wordt live registratie gemaakt op Dvd en uitzending van  korte fragmenten op ons ICM Video - kanaal. Deze live registratie vormt tevens de basis voor een documentaire "The IndoRock to New Generation. Ten grondslag hieraan ligt het boek dat door onze schrijver van 7 boeken Rudy Groenewald. Na drie jaren heeft Rudy bijna alle koempoelans en pasars bezocht en  dit in het nog uit te geven boek vastgelegd.

 Het is  U bekend dat The Tielman Brothers met hun IndoRock zijn benoemd tot de grondlegger van Nederpop. Op die avond vindt Live registratie plaats met als onderdeel uitreiking  van het boek druk I aan personen die veel hebben bijgedragen aan in het levend houden van The IndoRock.  Voor de Live registratie komt een dvd. Tevens vormt deze  een  onderdeel van Documentaire  Indo Rock to new generation.  Uiteraard worden delen van de live registratie op ICM Video-kanaal uitgezonden. De planning is dvd Live registratie begin februari wordt gelanceerd.  Hierdoor kent dit project diverse lange promotie trajecten; Tijdens de vooraankondigingen via de pasar malams, tijdens het event en daarna bij de verkoop van DVD + Boek o.a. in PM Ahoy, De Rai, BurgerZoo en uiteraard de ICM kanalen  o.a. op Het Facebook. 

Ik denk persoonlijk dat  dit een toegevoegde waarden leveren voor sponsors . Afhankelijk van het gekozen pakket kan worden mee gelift met de promotie van ICM als grootste Indische Internetkrant, alsmede de promotie op de pasar malams tw. bij de vooraankondiging  en  later bij de verkoop van het boek + Dvd mede op Pasar Malams o.a. Ahoy en de Rai.

Kortom blijvend blijft U het jaar 2019/2020 op Het ICM onder de aandacht bij het publiek. 

Bent U geïnteresseerd in een sponsorschap – pakket,  mail dan naar schwab@icm-online.nl .

Ook donaties zijn van harte welkom voor dit kostbare project.

Heeft U verdere vragen  06 37 28 24 33

Met vriendelijke groeten;

Ferry Schwab sr.
Namens ICM Project & Events

 www.icm-online.nl 

© ICM is onderdeel van ICM Project & Events    -    KVK - nummer 72173122 RABO NL41RABO 0397 7255 07

‘Racistische’ arrestaties in Indonesië wakkeren protesten van onderdrukte Papoea’s aan

In de Indonesische autonome regio Papoea zijn maandag protesten opgelaaid tegen de vermeend racistische behandeling van Papoea’s in Indonesië. 

Castor van Dillen19 augustus 2019, 19:05

Duizenden mensen demonstreerden maandag in Jayapura tegen de arrestatie van Papoea-studenten in Surabaya. Beeld EPA

Demonstranten legden de stad Manokwari plat en staken het provinciale parlement in brand. Aanleiding was de arrestatie van 43 Papoease studenten in Soerabaja, die door politie voor ‘apen’ en ‘honden’ zouden zijn uitgemaakt.

De West-Papoease provinciehoofdstad Manokwari lag maandagochtend tijdelijk plat, nadat demonstranten het parlementsgebouw in brand hadden gestoken. Uit televisiebeelden blijkt dat de vernielingen werden aangericht door een groep van ongeveer honderdvijftig mensen die door de straten marcheerden. Behalve de brand in het parlementsgebouw versperden de demonstranten de straten met brandende autobanden en boomtakken. 

De betogers in Manokwari stonden niet alleen. Delen van het vliegveld van Sorong, een stad in het uiterste westen van Papoea, werden kort en klein hadden geslagen. Ook was er maandag in Jayapura, de hoofdstad van de aangrenzende provincie Papoea, een geweldloos protest waar duizenden mensen meeliepen. 

De protesten laaiden op nadat de Indonesische politie zaterdag op de nationale Onafhankelijkheidsdag 43 Papoease studenten had gearresteerd. De Papoea’s zouden in Soerabaja, hoofdstad van Oost-Java, een vlaggenmast met de Indonesische vlag hebben verbogen. Ze moesten vervolgens bescherming zoeken in hun slaapzaal toen boze burgers hen met stenen bekogelden, meldt de Indonesische krant The Jakarta Post. Volgens de politie werden de studenten enkele uren na hun arrestatie weer vrijgelaten bij gebrek aan bewijs.

De gouverneur van Papoea, Lukas Enembe, zei tegen televisiezender TVone dat de inwoners van Papoea de straat op zijn gegaan, omdat bij de arrestaties ‘extreem racistische woorden zijn gebruikt door omstanders, politie en militairen’.  De boosheid ontstond met name nadat de Papoea's een amateurfilmpje zagen, waarin te horen is dat de politie de studenten tijdens de arrestatie uitmaakte voor ‘apen’ en ‘honden’. 

Rellen tegen vermeend Indonesisch racisme legden maandag de stad Manokwari in West-Papoea plat. Beeld AFP

Achtergesteld

De provincies Papoea en West-Papoea vormen samen het Indonesische deel van het eiland Nieuw-Guinea. Het gebied in het uiterste oosten van Indonesië is bedekt met bergen en tropisch regenwoud. Voor Indonesië is Papoea vooral belangrijk omdat het rijk is aan grondstoffen. De inwoners van Papoea voelen zich al decennia achtergesteld door de Indonesische overheid en voeren een harde onafhankelijkheidsstrijd. 

De Indonesische president Joko Widodo probeerde afgelopen jaren de spanningen weg te nemen door de Trans Papoea-snelweg aan te leggen, die de welvaart van de eilandbewoners moest bevorderen. De president vroeg maandag om vergeving aan de ‘broeders en zusters in Papoea en West-Papoea’. ‘Jullie moeten geloven dat de overheid garant staat voor jullie eer en welvaart’, zei Widodo tijdens een persbijeenkomst.

Er is veel kritiek op de manier waarop Indonesië Papoea bestuurt. Zo stuurden acht Britse parlementariërs 22 juli nog een alarmerende brief naar hun minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt. Volgens de parlementariërs is het voor de pers, ngo’s en humanitaire organisaties onmogelijk toegang te krijgen tot West-Papoea. Ook op het Pacific Islands Forum, dat afgelopen week bij elkaar kwam op Tuvalu, waren de mensenrechtenschendingen op Papoea onderwerp van gesprek. Indonesië maakte bezwaar tegen de beschuldigingen. 

Papoea was tot 1962 een Nederlandse kolonie. De Papoea's wilden onafhankelijkheid, maar Indonesië eiste het gebied op omdat het meende recht te hebben op heel voormalig Nederlands-Indië. De Verenigde Naties en de Verenigde Staten steunden die claim omdat zij Indonesië nodig hadden in de strijd tegen het oprukkende communisme in Zuid-Oost Azië. Na een omstreden referendum, waarbij nauwelijks meer dan duizend Papoea's voorstemden, werd het gebied in 1969 ingelijfd door Indonesië. Papoea bezit nu een speciale autonome status.

 ICM dankt alle leden van de Tweede Kamercommissie VWS voor de grote inzet voor de  Indische Kwestie! Namens lezers, ondertekenaars petitie, en de Indische Gemeenschap

Het zomerreces zit er weer op! Bergen dossiers en papierwerk kunnen deze leden van Tweede Kamercommissie weer tegemoet zien. Toch hadden ze oog voor de Indische kwestie. Van meet af aan - de Stille Tocht - zette zwaar geschud in tegen Martin van Rijn. U weet nog wel die 10.000 handtekeningen van Hans Vogelsang van NICC gesteund door ICM (Indische Internetkrant). Met het eisenpakket: Erkenning, excuses, en compensatie. De compensatie nadrukkelijk op deze volgorde: alle oorlogsslachtoffers uit het voormalige Indie, Backpay en KNIL.

Waarom de oorlogsslachtoffers? 

Omdat bij het Gebaar de Joodse Gemeenschap, Roma, en Sinti met ruim 45.000 werden gecompenseerd, en de Indische Gemeenschap 5200. Dit is grove discriminatie van hele bevolkingsgroep.

Het Indisch Platform liep aan de lijband van de staatssecretaris Martin van Rijn at mogelijk duidelijk zijn, naast dat niet met 10.000 mensen die hun steun hebben toegezegd werd gecommuniceerd/overlegd. Bovenal zelfs niet werd overlegd binnen het Indisch Platform.

Het zijn de leden van de Tweede Kamercommissie VWS die voortdurend de strijd voerde met Martin van Rijn. In tegenstelling waar voorzitter Silfraire DelHay - ook een eigen agenda heeft - akkoord gingen. het zijn de leden van Tweede Kamercommissie VWS die niet akkoord gingen! Deze dienden drie moties in  die aansluiten aan het eisen pakket van Het ICM, dus ruimer compenseren plus excuses en erkenning. Zij gaan weer verder met deze strijd!

Velen vragen zich af moet dit Indisch Platform nog wel verder, met een eigen dubbele agenda van deze voorzitter die niet functioneert?

Wilt U uw sympathie betuigen, en ook laten weten dat deze Kamerleden steunt, stuur dan een email,

hier de link hoe U hen kan bereiken, https://www.tweedekamer.nl/kamerleden

ICM 22.8.16

 Red. ICM

Alle voorzieningen en subsidies werden in beleidsnota van Staatssecretaris Ross van VWS afgebouwd, ik meen in 2007, en deze werd door de Tweede Kamer goedgekeurd. Het afbouwen wordt bedoeld alle nieuwe aanvragen. Daarom onbegrijpelijk dat Pelita en Peggy die valse hoop kweekt bij deze mensen. Wil je dat de zaken worden teruggedraaid  worden zal een wetsaanpassingen of een motie of een petitie ingediend worden.

ICM 24.8.16

Indonesië hoopt op Rutte

Als het aan ambassadeur I Gusti Agung Wesaka Puja ligt, brengt premier Mark Rutte nog dit jaar een bezoek aan Indonesië. „In Jakarta is men op het ogenblik aan het kijken wat het goede moment is. Onze president moet er uiteraard zijn als jullie premier komt. Maar ik hoop dat het snel gaat gebeuren”, aldus de Indonesische diplomaat.

De Indonesische president Joko Widodo was afgelopen april nog in Nederland.

Ambassadeur I Gusti Agung Wesaka Puja bracht een bezoek aan de Aziatische supermarkt annex restaurant Wah Nam Hong in de Rotterdamse Markthal. Dit was al zijn tweede bezoek aan de zaak in de nog geen half jaar dat hij in Nederland is. De diplomaat is een goede bekende van eigenaar Arjan Chan, die nog een winkel in Rotterdam heeft en twee in Den Haag. „Ik wil dat er meer Indonesische producten worden verkocht in Nederland”, aldus de ambassadeur. Daarbij valt te denken aan ketjap en garnalen.

In het restaurant gaf chefkok Tim Kan een demonstratie koken op stoom aan foodbloggers. „Stomen is gezond”, aldus de kok. „Er komt weinig vet vrij.” De Aziatische keuken is volgens Tim Kan populair. „Het eten is smaakvol, met veel variatie.” Helaas kampen veel Aziatische restaurants met te weinig koks. Dit komt omdat Aziatische koks moeilijk Nederland inkomen terwijl Nederlandse koks vaak niet gekwalificeerd genoeg zijn.

Nadat chef Tim Kan de bloggers had laten zien hoe je echte pindasaus maakt, kregen de ambassadeur en eerste secretaris Iwan Nur Hidayat een grote kom noedelsoep met kip en kokos die zij elegant verorberden met stokjes. I Gusti Agung Wesaka Puja vertelde dat de situatie rond de Chinese zee waar spanningen zijn tussen China en de andere omliggende landen hem zorgen baart. „De spanningen daar kunnen naar de hele regio overslaan. We moeten voorzichtig en verstandig handelen.”

Over de internationale kritiek op de executies van drugsveroordeelden in zijn land kon de aimabele Indonesiër kort zijn. „Dit is volgens onze wet. Dat moeten de andere landen respecteren. Drugs zijn een groot probleem bij ons. Dagelijks sterven er 50 mensen aan.”

De diplomaat vindt het heerlijk in ons land. „Ik probeer elke hoek te bezoeken. Laatst was ik in Delft. Wat een prachtig stadje.”

ICM 25.8.16

Zon, strand, cultuur en heerlijk eten. Dit is zo’n beetje een vakantie naar Indonesië in een notendop. Of is het meer en kan daarom een reis naar het geboorteland van de voor-ouders de gevoelens aardig in de war brengen?

Bovenstaande vraag houd me nog altijd bezig. Een vraag die past in het rijtje: Indonesië, Indische roots, identiteit, bewustzijn. En laten dat net de onderwerpen zijn waar ik mij in mijn blog: “Door blauwe ogen” mee bezighoud. Ik maak een rondje bij een aantal jonge Indischen en vraag naar hun bezoek aan Indonesië.

Met eigen ogen

In afwachting van de antwoorden die ik per mail hoop binnen te krijgen, ga ik bij  mezelf te rade. Hoe ervaarde ik mijn eerste bezoek aan Indonesië? Ik kan stellen dat de vakantie naar het ‘vaderland’ grote impact op mij heeft gehad. De puzzel-stukjes vielen tijdens deze reis voor mij in elkaar.
Met eigen ogen zien hoe de geboortegrond van mijn vader eruit zag, maakte me meer bewust van waar hij vandaan komt: het klimaat, de samen-leving, de geuren en kleuren.
Ik kende Indië uit de verhalen, door er zelf rond te lopen werd het duidelijker voor me. Ik kreeg ook meer inzicht in hoe mijn familie moest hebben geleefd, hoe hun omgeving eruit zag en waarom ze vaak korte antwoorden geven. Zoals antwoorden met slechts ‘al’ in plaats van een hele zin. Iedereen bleek dat te doen in Indonesië, ‘sudah’.

Ik denk nog even door: Kan een vakantie aan het geboorteland van (een van) de ouders of groot-

Foto genomen tijdens mijn tweede vakantie in Indonesië. Toraja 1996.

ouders, het Indische gevoel bij een persoon bevestigen? En kan het bezoek het bewustzijn van de Indische identiteit aanwakkeren? Allebei serieuze vragen waaraan je misschien niet denkt voor vertrek.

Kind van de kolonie

Ferdinand antwoordt hierop: ,,Ik voelde me als een vis in het water toen ik in Indonesië was. Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van mijn vader ben ik samen met hem naar Java gegaan. We hebben daar de familie en het ouderlijk huis bezocht. En ja, ik voelde me er Indisch, als een kind van de kolonie.” Als laatste voegt hij toe: ,,Tijdens mijn bezoek aan Indonesië merkte ik dat de Indische cultuur daar niet meer bestaat.”

En hierin moet ik Ferdinand gelijk geven, het Indische is bijna niet meer zichtbaar in het straatbeeld van Indonesië. Een paar gebouwen uit de tijd van de kolonie, wat Nederlandse naam-borden hier en daar, maar dan houdt het wel op. Opvallend genoeg, vond ik mijn Indische vader erg passen in het Indonesië van nu. Hoe hij met de mensen sprak, grappen maakte en rondliep alsof hij nooit anders had gedaan. Hij had het zichtbaar naar zijn zin.

Niet anders

Maar er is ook een ander geluid dat mij bereikt. Zo schrijft Peggy over haar Indonesië-ervaring: ,,Ik kan niet echt zeggen dat ik me anders voel wat betreft mijn Indisch-zijn. Ik vond het er mooi en voelde me wel verbonden met hun manier van leven.”

Nathalie heeft een mening zoals vele van haar derde generatie-genoten. Zo valt bij haar ook ‘alles op z’n plek’ en voelt ze zich ‘meteen thuis’ in Indonesië. Als enige geïnterviewde noemt zij haar uiterlijk, dat is namelijk hetzelfde als de Indonesiërs: ,,Groningen, waar ik woonde, was in die tijd nog erg licht. In Indonesië viel ik qua gezicht niet op,” verduidelijkt ze. Ook herkent zij de humor, gebruiken en waarden en normen van huis uit.

Huilend naar huis

Helaas komt aan een vakantie altijd een einde en wordt het weer tijd om naar huis te gaan. Voor sommigen valt het niet mee.
Nathalie: “Eenmaal in het vliegtuig onderweg naar Nederland heb ik uren gehuild. Ik wilde niet meer naar huis. Terug in Nederland heb ik drie maanden nodig gehad om te acclimatiseren. Lang trok ik overal mijn schoenen uit, zelfs in de klas”.

De 11-jarige Nathalie (1988) met vakantie in Indonesië.

Eenmaal bezig aan dit artikel, vraag ik me af hoe het zit met degenen die nog nooit naar Indonesië zijn geweest. Wat zou voor hen een reden kunnen zijn om te gaan en wat verwachten ze van het land?

Gevoelsmatig

Ik besluit Herbert te mailen, want hij is nog niet in Indonesië geweest. Binnen vijf minuten komt zijn antwoord mijn mailbox binnen. Hij heeft er duidelijk       al veel eerder over nagedacht.
Herbert: “De reden voor mij is dat ik nieuwsgierig ben naar het land waar een gedeelte van mijn roots liggen. Mijn moeder, ze kwam op haar 21ste jaar naar Nederland, vertelt altijd vol trots over haar Indië en ik wil zelf ervaren welke impact een bezoek aan haar geboorteland op mij heeft en dan vooral gevoelsmatig”.

Als laatste vraag ik hem of hij bepaalde verwachtingen heeft. Herbert: ,,Ik verwacht een stuk herkenning aan te treffen van datgene wat ik van mijn moeder vanuit de verhalen heb mee-gekregen. Tegelijkertijd verwacht ik een land aan te treffen dat compleet anders is dan de periode van voor de dekolonisatie. Mijn moeder zegt eigenlijk altijd dat ‘haar’ land niet meer bestaat, dat was namelijk Indië.”

Ontdekken

En dat hoor ik vaker, de zin die niet anders dan met weemoed kan worden uitgesproken: ‘Indië is niet meer’. Toch heeft het nieuwe Indonesië een grote aantrekkings-kracht op Indische jongeren. Wat je er kunt vinden en wat het gevoelsmatig teweeg kan brengen, is per individu nogal verschillend. Mocht je nog niet zijn geweest, wellicht is het een idee om dat eens uit te vinden? En zelfs al heb je meerdere keren Indonesië bezocht, volgens mij valt er er elke keer wel iets te ontdekken van het land, over jouw achtergrond en familie.

Meer over dit onderwerp kun je lezen in het artikel Geboortegrond in een fles, gebaseerd op interviews uit het boek Door blauwe ogen.

Meer dan 10 jaar geleden heb ik een aantal Indische jongeren gevraagd naar hun ervaringen met Indonesië. Ze vertelden uiteen-lopende verhalen over hun vakanties naar het land waar hun (groot)ouders  zijn geboren. Over het algemeen sprak deze derde generatie positief over het (be)zoeken van/naar de roots.

Deze interviews zijn  opgenomen in het boek Door blauwe ogen (2005). Onlangs las ik een interessant blog van een Indisch meisje over het ‘teruggaan naar het vaderland’.  Het onderwerp waar ik toen hevig in was geïnteresseerd, speelt nog steeds bij de derde generatie blijkt uit het artikel. Dit is voor mij een reden om er weer aandacht aan te geven.

Genetisch doorgegeven

Om met bovenstaande quote uit het boek te beginnen: Bobby spreekt over herkenning als hij voor het eerst Indonesië bezoekt. Maar hoe kun je iets herkennen als je er nog nooit bent geweest? Zijn verklaring is dat de ervaringen van zijn moeder genetisch aan hem zijn door-gegeven. En daar geloof ik wel in, als ouder geef je onbewust emoties door, en in zijn geval zijn dat de ervaringen over Indië.

Opmerkelijk genoeg spreekt hij in het interview over de term ‘teruggaan’ en dat zeggen meerdere Indische jongeren tijdens de gesprekken. Teruggaan naar het land van de ouder(s), vind ik mooi gezegd, bijna romantisch eigenlijk. Technisch gezien is er geen sprake van teruggaan als je voor de eerste keer naar Indonesië afreist. Ervan uitgaan dat herinneringen worden doorgegeven, voelt afreizen naar Indonesië als teruggaan, ook al is men er nog nooit geweest.

Geboortegrond

Waar zoeken de nakomelingen van Indische ouders naar als ze eenmaal zijn in het land dat vroeger Nederlands-Indie was? Vaak hoopt men het ouderlijk huis te kunnen vinden of de oude school waar hun vader of moeder op zat. Sommigen bezoeken begraafplaatsen zoals het bekende ereveld Menteng Pulo in Jakarta. Een enkeling neemt aarde mee van de plek waar vader of moeder ter wereld is gekomen,  geboortegrond in een fles dat meegaat naar Nederland.

Ook al vindt je niet altijd waar je naar zoekt, uit de antwoorden van de geïnterviewden blijkt dat het bezoeken van de oude woonplaats van ouders of grootouders altijd grote indruk maakt.

Het antwoord van Michael (zie hieronder), gaf me een nieuw inzicht. Een verbinding met de plek voelen, maar niet persé met Indonesië zelf. Dat gevoel had ik toen ik vorig jaar het ouderlijk huis van mijn vader in Makassar bezocht. Ik vond het bijzonder om het huis te zien, maar had verder niks met de stad waar hij is geboren en getogen.

Op de foto met toeristen in Sanur

Zelf kijken

Nieuwsgierigheid naar de Indische cultuur is een belangrijke reden om naar Indonesië te vertrekken. Niet iedereen kan de Indische cultuur duidelijk verwoorden, omdat men er niet genoeg over weet. Zelfs al weet je als Indische jongere genoeg over de afkomst, omdat je dit is verteld of je de roots zelf hebt onderzocht op internet, een reisje naar Indonesië blijft trekken. Zelf wilde ik ook zien waar mijn roots liggen. Door alle verhalen was Indonesië inmiddels zo mysterieus geworden, daar móest ik heen. Ik wilde zélf de geuren en kleuren van Indonesië ervaren en op deze manier invulling geven aan mijn Indische afkomst.

Ik heb me vaak afgevraagd of men fysiek naar Indonesië moet om de Indische cultuur te leren kennen. Indische jongeren kennen de verhalen over Indië van de familieleden toch, is dat niet voldoende? Het oude Indië is er niet meer, dus wat gaan we daar vinden? We treffen er zeker geen Tempo doeloe aan, de oude Indische tijd uit de vaak geromantiseerde verhalen die ons zijn doorgegeven. Ook is de Indische cultuur niet meer aanwezig in Indonesië, want die is met de Indischen meegereisd naar Nederland, toch?

Ontheemd

Voelen we ons als derde generatie dan ontheemd, zou dat de keuze van teruggaan verklaren? Zijn we niet 100% senang in Nederland   of voelen we een gemis dat       we opzoek gaan naar een stukje van de puzzel in Indonesië? Voor velen geldt dat vragen worden beantwoord. Zo herkennen ze in Indonesië gebruiken en trekjes van hun Indische ouders die het beeld compleet maken.

Uit de interviews blijkt dat niet alle Indische jongeren afreizen naar Indonesië. Sommige noemen de hoge kosten een bezwaar of ze zijn er gevoelsmatig nog niet aan toe. Voor Mirona (36 jaar) komt zoeken naar haar roots in Indonesië absoluut niet ter sprake:

“Ik ben nog nooit in Indonesië geweest, wel in Azië, dat is mijn grote voorliefde. Misschien heeft het ook te maken met thuis, dat mijn ouders ook nooit zijn teruggeweest. Niemand van mijn familie is teruggegaan, niemand had het er ook over”.

Bewijs

Of de interesse en zelfs drang om naar Indonesië te gaan, genetisch is doorgegeven of wellicht is aangepraat door de omgeving, feit is dat Indonesië vaak in trek is bij de derde generatie Indischen. De bezoeken zijn soms teleurstellend, omdat niet aan de verwachtingen wordt voldaan, maar laten altijd wel een grote indruk achter. De Indische nakomelingen spreken van teruggaan naar het land van de voorouders, ook al zijn ze er nog nooit geweest. En met de term teruggaan wordt voor mij de band met Indië (of Indonesië) en de Indische afkomst bevestigd, een bewijs dat het Indisch-zijn en het Indische gevoel niet is gestopt na de tweede generatie Indischen.

Dichter bij Indië kan niet

Maar, nu komt er een vraag bij mij op..... Wat is de motivatie voor Indische nazaten om Indonesië te bezoeken en om welke reden gaat men juist niet naar het land van herkomst?

Het is lastig om met recente cijfers te komen,  want die zijn er niet, maar ik weet dat van de 36 geïnterviewden van het boek Door blauwe ogen (2005), 75 procent niet naar Indonesië was geweest. Dat kan liggen aan de leeftijd van de ondervraagden, de helft ervan was onder de 30 jaar oud.

Poseren voor de Batok, links nog net Bromo te zien (1996)

In mijn vriendenkring komt het cijfer veel hoger uit, van de Indische vrienden boven de 30 jaar oud, is slechts een klein deel nog niet naar Indonesië geweest. Ik zeg 'nog niet', want veel vrienden hebben wel de intentie om ooit te gaan. De reden dat ze nu nog niet zijn geweest komt door hun financiële situatie, een ticket kost nog steeds een hoop geld, laat staat voor een heel gezin. Het heeft ook met persoonlijke prioriteiten te maken. Men koopt  liever noodzakelijke dingen voor het levensonderhoud, heeft geen tijd of zegt het te ver te vinden.

Loyaal

Er zijn ook Indischen van de derde generatie die niet gaan vanwege de (groot)ouders. Als je bent opgegroeid  met  het  verhaal   dat

jouw ouders niet goed zijn behandeld door de Indonesiërs in het verleden, dat het niet meer een land is waar je vrij en zonder gevaren kunt rondwandelen en dat je zelfs niet gewenst bent als Nederlander in het huidige Indonesië, dan denk je wel drie keer na voordat je besluit te vertrekken. Jongeren zijn vaak loyaal aan hun ouders en durven of willen vanwege de slechte ervaringen die hun (groot)ouders hebben gehad in Indië meestal niet naar Indonesië.

Waarom naar Indonesië?

Indonesië is goed vakantieland, is een reden die men opwerpt, want het is er goedkoop, het eten is lekker en de natuur is geweldig. Toch blijft de meest genoemde reden van de derde generatie om Indonesië te bezoeken dat ze willen zien waar hun familie vandaan komt. Al blijkt het soms een hele onderneming om de geboortegrond  van  de  (groot-)

Shoppen in Bali met mijn vader (1995)

ouders te bezoeken, die vaak op Java, Sulawesi of Sumatra is. Door de infrastructuur van Indonesië kost het soms veel tijd  om ergens te komen en daarbij weet niet iedereen de locatie van het oude

geboortehuis van de voorouders. Om het makkelijk te houden, reizen de meesten rechtstreeks naar Bali om daar te genieten van alles wat het land te bieden heeft.

Next best thing

Indonesië wordt ook gezien als the next best thing. Indië is niet meer, maar om de geuren en smaken te kunnen ervaren uit de verhalen over vroeger is Indonesië toch de plek waar dit kan. Zo heb ik het zelf ook ervaren. Eenmaal in Indonesië herkende ik de verhalen van Indië: over tjendol, warungs, straatverkopers, mystiek, sawahs en vulkanen. En dat is waar ik naar zocht en heb gevonden in het nieuwe Indonesië. Dichter bij Indië kon ik niet komen.

Sabine  de  Rozario, Blog: https://doorblauweogen.wordpress.com/  

ICM 16.7.16