In kil Londen is de onzekerheid dinsdag na de exportstop op de drukke London Metal Exchange (LME) voelbaar bij honderden, wereldwijd ingevlogen handelaren en analisten. „Dit verrast. Dat Indonesië haar export verder kon beperken wisten handelaren, maar berichten van een eerdere stop op de uitvoer komen toch onverwacht”, zegt analist Casper Burgering van ABN Amro bij de LME-beurs.

Dezer dagen krijgen de specialisten hier in Londen inzicht in de beschikbaarheid en vraag naar verwerkte metalen en grondstoffen voor de batterijrevolutie.

De zogeheten elektrificatie van auto’s maar ook huishoudens en bedrijven neemt een vlucht. Nikkel, gebruikt in batterijauto’s en als beschermlaag voor staal, is daarbij een favoriet onder beleggers terwijl basismetalen dit jaar vooral verliezen.

Burgering: „Voor nikkel zijn maar enkele producenten. Dat de prijs niet heel snel nog verder stijgt, komt nu alleen door de handelsoorlog: de Chinese verkoop van elektrische auto’s is gestokt. Als die verkopen straks weer aantrekken, zal nikkel in prijs fors moeten stijgen.” Bij de LME zijn wel voorraden aangeboden.

Sinds januari noteert een futurecontract voor nikkel daarom al 60% winst op de London Metal Exchange. Ruim 11.700 kilometer verderop, in Jakarta, meldde de Indonesische overheid in september een eerste exportbeperking. Dat effect ijlde pijlsnel door tot op de koersenborden van de LME-beurs, het hart van de Europese metaalhandel. Nikkel steeg naar het hoogste punt in vijf jaar tijd.

Als dergelijke prijsstijgingen doorzetten, gaan Europese consumenten onvermijdelijk extra betalen voor hun stekkerauto, aldus analisten.

De krapte in Indonesië zou Filipijnse concurrenten ertoe kunnen bewegen snel extra te laten produceren. Hun overheid heeft de vervuilende mijnbouwers echter aan de ketting gelegd, drie mijnen gingen tijdelijk dicht. De Filipijnen kunnen het exportgat van Indonesië echter nooit dichten, aldus ABN Amro.

„Van alle metalen voor de batterijauto zijn lithium en kobalt relatief goed te verkrijgen. Voor beleggers is nikkel veel interessanter vanwege de naderende schaarste”, zegt Nick Stansbury, hoofd Commodity Research van vermogensbeheerder Legal & General Investment Management, met €1100 miljard aan beheerd vermogen.

„De groeiende elektrificatie van auto’s maar ook van huishoudens, zal tot een enorme vervanging van metalen leiden”, berekende hij. Daarbij wordt koper het belangrijkste metaal. „Maar nikkel heeft als voordeel dat die kostencurve langzaam stijgt, zonder trapsgewijze schokken zoals bij lithium. Dat is voor beleggers ideaal: je kunt daar als pensioenfonds je toekomstige inkomsten goed op afstemmen.”

Typerend voor het toegenomen belang van batterijauto’s, noemen analisten dat de jonge producent Tesla in Londen is toegelaten tot het adviescomité dat over lithiumprijs voor de LME’s gaat.

„We waren net uit Sulawesi aangekomen in Ambon-Stad, toen we op onze kamer ineens werden opgeschrikt door de beving. Het hele City Hotel begon te schudden op zijn grondvesten. We konden nauwelijks op onze benen blijven staan. Er viel van alles kapot. We zijn als een speer van zeshoog naar beneden gerend. Er heerste enorme paniek”, vertelt Tjeerd de Jong.

Iedereen stond volgens hem op straat, velen in hun onderbroek. „Het was een gekkenhuis. We waren doodsbang dat er een tsunami aan zou komen. We zitten honderd meter van de zee. Waarschuwingen worden in Indonesië nauwelijks of te laat gegeven. Dat vertrouwt niemand hier. Daarom zijn we voor alle zekerheid maar een berg op gegaan.”

De schade aan gebouwen valt volgens De Jong nog mee. „Maar bewoners zijn zichtbaar nerveus. Een paar weken geleden was hier een aardbeving van 6.5 die wel degelijk levens heeft geëist. Ook woensdag beefde de aarde al, horen we. Ja, we zijn best een beetje bang.”

Het stel trekt anderhalve maand door Indonesië. „We zijn op onszelf aangewezen en houden de berichten goed in de gaten, maar we voelen ons nu toch minder op ons gemak.”

Van onze parlementaire redactie

JAKARTA In een batik bloesje bezocht premier Rutte gisteren de Indonesische president Joko Widodo in het presidentieel paleis in Bogor. Het was Ruttes derde bezoek in zes jaar tijd, en de regeringsleiders hebben afgesproken elkaar voortaan jaarlijks te ontmoeten. Het was echter voor het eerst dat de Nederlandse premier een hemd met de traditioneel Javaanse versierselen droeg, voor gastheer ’Jokowi’ een teken van vriendschap. Rutte betoonde er zijn respect mee. Het moest uitdragen dat de relatie tussen Indonesië en de oude kolonisator de afgelopen jaren danig is verbeterd. Reageerde Jakarta voorheen nogal eens geïrriteerd als Den Haag weer eens met geheven vinger het eilandenrijk de les las over een mensenrechtenkwestie, nu volstonden beide partijen met de mededeling dat ’mensenrechten’ als vast gespreksonderwerp was langsgekomen. Of de situatie in Papoea en West-Papoea was besproken, de provincies waar het streven naar afscheiding met harde hand wordt onderdrukt? De Rijksvoorlichtingsdienst laat slechts weten dat het openbaren van details daarover de ’vertrouwelijkheid’ van het gesprek zou schaden.

Tijdens het eendaagse bezoek schonk Rutte ook aandacht aan samenwerking op het gebied van onderwijs en de maritieme sector. Ook werd gesproken over terreurbestrijding, eveneens een onderwerp waarop Nederland en Indonesië van elkaar proberen te leren. De meegereisde Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Pieter-Jaap Aalbersberg had in Indonesië een eigen programma.

Vanuit het niets een gloednieuwe hoofdstad bouwen in de jungle en binnen vijf jaar een miljoen ambtenaren ernaartoe verhuizen. Een mammoettaak, maar de regering van Indonesië wil het gaan wagen. President Joko Widodo kondigde onlangs aan de nationale hoofdstad te gaan verplaatsen van Jakarta naar een nog te bouwen stad in het oosten van het eiland Borneo, meer dan duizend kilometer ervandaan. Jakarta barst namelijk uit zijn voegen. De stad van meer dan tien miljoen zinkt razendsnel, en zucht onder eindeloze files en smog.

Ex-president Soekarno opperde al het idee voor een nieuwe hoofdstad in de jaren ’50, maar dat had een nationalistische reden. Jakarta, het vroegere Batavia, was immers de hoofdstad van de oude kolonie Nederlands-Indië. Hij vond dat de nieuwe onafhankelijke republiek Indonesië een nieuwe hoofdstad nodig had.

En nu droomt Joko Widodo van een nieuwe en probleemvrije metropool. Hij spoort parlementariërs aan zijn circa 32 miljard dollar kostende plan te steunen. Dat is nog in het beginstadium, maar het is de bedoeling dat de eerste fase in 2024 klaar zal zijn. Ondanks de enorme uitdagingen en kostbare onderneming, is het meer dan dertig andere landen eerder gelukt hun hoofdstad te verhuizen. Maar velen in Indonesië vragen zich af of de regering niet dezelfde fouten zal maken, waardoor Jakarta nu onleefbaar is geworden.

Ook beweert de regering dat de toekomstige stad duurzaam zal zijn. Het moet „een slimme en groene stad” worden. Ambtenaren roepen steeds dat de bouw geen schade aan de omgeving zal aanrichten, ondanks dat de toekomstige stad beschermd bosgebied zal overlappen. Experts waarschuwen dat er nog vele vragen zijn die moeten worden beantwoord voordat de nieuwe hoofdstad echt duurzaam kan worden genoemd. En terwijl de regering belooft het bos met rust te laten, laten de plannen zien dat de locatie is omgeven door mijnbouw-, palmolie- en houtkapconcessies.