In de banden tussen Indonesië en Nederland is de gezondheidszorg geen opvallend onderwerp. Toch hebben veel Indonesiërs en Nederlanders met Indische wortels hun bestaan te danken aan de medische zorg besteed aan hun voorouders. In de koloniale periode was er een Dienst Volksgezondheid en medische missie en zending waren elk op hun manier actief. Er werd medisch personeel opgeleid; Indische artsen kregen een opleiding die stond als een huis. Een aantal van hen promoveerde zelfs in Europa.

Tot voor kort bestond er nauwelijks belangstelling voor de medische geschiedenis van Nederlands-Indië, noch in Nederland noch in Indonesië. Gelukkig is daar de laatste jaren verandering in gekomen. Onze collega’s in Indonesië houden zich bezig met de medische geschiedenis vanaf de Japanse tijd tot en met de periode Soekarno. Zij bestuderen de rol van Indische artsen en zij interviewen Indonesische artsen die in de naoorlogse periode werkzaam waren. Ook de opbouw van        de gezondheidszorg in de onafhankelijkheidsstrijd en de overname van de taken van westerse artsen is onderwerp van aandacht. In Nederland is of wordt studie verricht naar geneeskundig onderwijs, bestrijding van malaria en lepra, ziekenhuizen en gezondheidszorg, specifiek in Nieuw Guinea. Dat is erg bescheiden, gezien de lange gezamenlijke geschiedenis van beide landen. Nu er weer veel onderzoek gedaan wordt in Indonesië, samen met Nederlanders, ook op het gebied van de geneeskunde, is meer aandacht voor wat er vroeger in de archipel gebeurde, op zijn plaats.

Een doktor djawa bezig met vaccinatie

De Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde heeft het initiatief genomen om het Geneeskundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië, een rijke bron van informatie over ziekenzorg,  de ziektebestrijding en de (volks) gezondheid, toegankelijk te maken voor een breder publiek. De initiatiefnemers hebben er bij de Koninklijke Bibliotheek op aangedrongen om dit tijdschrift als historisch erfgoed te beschouwen; met succes want het is inmiddels gedigitaliseerd. Een belangrijke stap waarmee dit tijdschrift, dat heeft bestaan van 1852 tot 1942 en 80.000 pagina’s omvat, beter bereikbaar is geworden voor onderzoek. Maar het is geschreven in de Nederlandse taal en dus   niet leesbaar voor Indonesiërs. Daarom is er een studiegroep gevormd van een twintigtal artsen en onderzoekers, die op basis van de artikelen in het Geneeskundig Tijdschrift een overzicht geven van de diverse medische specialismen, zoals die in Indië hebben vorm gekregen; deze overzichten zullen worden gebundeld in een Engelstalige publicatie. Een belangrijk doel van deze bundel is om Indonesische docenten en studenten kennis te laten nemen van wat er in het verleden op het gebied van volksgezondheid, medische zorg en onderwijs, en laboratorium onderzoek in hun land gebeurd is. Voor medisch historici in andere voormalige koloniale mogendheden biedt dit boek vergelijkings-materiaal.

Eind 2015 komt het boek uit. Het hele project rondom de totstandkoming hiervan gebeurt door vrijwilligers. Deze stellen het erg op prijs als u nu al € 30 overmaakt, zodat een aantal kosten die nu al gemaakt zijn, betaald kunnen worden (Stichting Medische Geschiedenis, NL32 INGB 0008 0781 86, project nr. 00013). Hiermee steunt u een project dat de historische band tussen Nederland en Indonesië zichtbaar wil maken. Medische geschiedenis als onderdeel van die gezamenlijke erfenis is het waard om meer uitdrukkelijk bestudeerd te worden, in beide landen.

We houden u op de hoogte van de ontwikkelingen en zijn benieuwd naar uw herinneringen en foto’s.

Dr. J.P. Verhave

jpverhave@hotmail.com

Medisch practicum voor artsen in opleiding

Om verder te lezen:

Leo van Bergen, Van koloniale geneeskunde tot internationale gezondheidszorg, Amsterdam, KIT 2007

Liesbeth Hesselink, Genezers op de Koloniale Markt: Inheemse Dokters en Vroedvrouwen in Nederlands Oost-Indië 1850-1915 (UvA Proefschrift) en Healers on the colonial market: Native doctors and midwives in the Dutch East Indies. Leiden: KITLV-Press, 2011

J.J. van Loghem, Tropische Gezondheidsleer. Amsterdam, Kosmos, 1933 (bron van de illustraties)

J.P. Verhave en H.W.A. Voorhoeve, De Dienst van Gezondheidszorg in Papua, 1950-2000. Wgr. NVTG 2005 (niet meer verkrijgbaar)

J.P. Verhave, The Moses of Malaria. Nicolaas H. Swellengrebel (1885-1970), abroad and at home. Rotterdam, Erasmus Publishing, 2011

De precieze datum weet ik niet meer, ik was toen 14 jaar. In ieder5 geval was het in augustus 1945. We zaten al twee jaar in dit kamp en dasarvoor nog een jaar in een ander kamp. Over de toestanden in de kampen hoef ik niet te vertellen, dat weten alle oud-Indischgasten wel. Nee, het gaat in dit stuk over de bevrijding. Ik had net mijn taak van die dag verricht: het leegscheppen van de open riolen en dat zonder enige bescherming. Met blote voeten, benen vol tropenzweren en met blote handen schepten we de vuilogheid uit de riolen. Na afloop slenmterde ik wat door het kamp, lusteloos, moe en hongerig.

Geen koffiemolens

Opeens hoorde ik motorgeronk boven me. Geen Japanse vliegtuigen want dat geluid kenden we, die noemden we koffiemolens. Nee, ditwas een nieuw geluid. Verbaasd keek ik naar boven en zag een vliegtuig dat langzaam boven ons kamp en natuurlijk de andere kampen in de omgeving cirkelde. De andere kampgenoten hadden het ook in de gaten en met z’n allen keken we verbijsterd toe. Op de romp van het vliegtuig was de Nederlandse driekleur geschilderd en niet de Japanse rode bol. Toen gaf dat vliegtuig ons opeens een groet door met z’n vleugels op en neer te zwaaien. Daarna verdween het. Nu ik dit opteken, krijg ik daar nog kippenvel van.

Speech van de kamp-commandant

Iedereen die nog kon lopen begon te juichen en te springen, maar toch nog beducht voor de Jappen, die best wel eens met de ketting in de handen naar ons toe zouden kunnen rennen en gaan slaan. Maar gelukkig gebeurde dat niet. Wel moesten we bij elkaar komen en de Japanse kampcommandant hield een speech dat de oorlog voorbij waas en de geallieerde troepen zouden komen om ons te bevrijden.

Douglas C-54 Skymaster

Paar hapjes

Na deze gebeurtenis veranderde er van alles in het kamp. Er kwam – het belangrijkste van alles – meer eten binnen. Ik weet nog dat

mijn moeder de kinderen waarschuwde, dat we niet teveel tegelijk naar binnen mochten schrokken, want dan zouden we ziek worden. Dus iedere keer een paar hapjes, als we langs de bak met rijst liepen. En dat was maar goed ook, want er zijn nog mensen gestorven, die teveel en te gauw aten. De vaders en zonen die in het mannenkamp hadden gezeten en die nog in leven waren, kwamen naar ons terug. Na een korte tijd werden we door de Engelse troepen verhuisd naar een andere wijk, omdat de Javaanse opstandelingen, de Peloppors zoals ze genoemd werden, ons naar het leven stonden. Maar we vonden het prachtig in die nieuwe wijk, want we hadden veel meer bewegings-vrijheid. We kregen er voldoende te eten en we hadden meer ruimte, zij het beperkt, want we zagen de opstandelingen vlakbij ons door het ravijn sluipen. Deze opstandelingen hebben nog velen van ons gevangen genomen, gemarteld en gedood.

Schoenen waren lastig

Er werd een school ,opgericht voor de kinderen. Gedurende de kampjaren was er helemaal geen onderwijs geweest. Het moeilijkste vond ik niet de school, maar de regel dat we schoenen aan moesten. Dat was lastig. Jarenlang hadden we op blote voeten gelopen en nu die schoenen. Het eerste wat we na de schoollessen dan ook deden, was die schoenen uitschoppen. Vanaf Vanaf 1946 kwamen de transporten naar Nederland op gang. Ikzelf vond het vreselijk dat ik weg moest. Op de laatste ochtend voordat de vrachtwagens ons kwamen ophalen, schreef ik nog op de muur: “Lief Indië, ik kom terug!”. Daar is echter nooit iets van terecht gekomen., maar dat kon ik toen niet weten.

Jaren later was er aan het Scheveningse strand een vliegtuigshow. Via een luidspreker gaf een stem inlichtingen over die toestellen die langs kwamen vliegen. Op een gegeven moment zei de stem, dat we nu de vlieg-tuigen zouden zien die in de jaren vlak na de oorlog vlogen. Tot dat ogenblik had ik mij kostelijk vermaakt met het kijken naar al die overkomende vliegtuigen. Maar toen kwam die Skymaster. Ik herkende hem en..... het toestel zwaaide met zijn vleugels als groet.

Opeens stond ik weer in het kamp van jaren geleden en keek naar het vliegtuig dat bij wijze van groet met zijn vleugels zwaaide naar ons, skeletmagere mensen. Terplekke, ingeklemd in een zee van toeschouwers, ben ik toen spontaan in tranen uitgebarsten. Lange tijd kon ik niet ophouden met huilen. Dikke tranen rolden – ondanks mijn schaamte voor de omstanders – over mijn gezicht. Afscheid van Indië.

Bron: De Oud Hagenaar, nr. 19.  

Teveel  sambal  oelek  of  atjar tjampoer?

Ja, dat moet de titel maar eens worden van dit epistel wat ik voor  NICC Magazine indien. Zo langzamerhand is er al heel veel bekend over het (fenomeen)  Indo rock. De enige rock die ik ken is geen indo rock, wel mijn moedersrok waar ik als kind veel aan hing. Nu we het toch over kind zijn hebben ga ik terug naar het leven van toen in Jakarta in de periode 1950 tot het vertrek einde 1958 van mijzelf en mijn familie, kennissen en vrienden.

De muziek van onze Elvis was met zijn hits uit die vroege periode wel nummer één, en daarachter volgen nog wat van die rockers van toen, Fats Domino, met zijn Blue Berry Hill en nog zo vele anderen. De periode van de orkesten was grotendeel als voorbij, Glenn Miller en nog wat klinkende namen die ik niet eens ken, omdat ik te jong was.

Ik ken de jaren van Les Paul, Patty Page, Doris Day en niet te vergeten Patsy Cline. Ik vind haar muziek nog steeds apart en af en toe draai ik haar nummers, sweet dreams, I’m only walking, mooi. De muziek was nog niet zo geavanceerd en de instrumenten die toen werden gebruikt waren nog niet zo versterkt als nu, dus de opnamen zijn wat ik noem nog in een primitief stadium. De contrabas die je bijna niet waar-neemt, de elektrische gitaar die zonder effecten klinkt als de pedaalsteel kortom je zou zeggen, als je nu in de oefenruimte speelt klinkt het vele malen beter. Wij hebben goede gitaren en versterkers, de zang-installatie is superieur vergeleken bij die toen werden gebruikt. Het drumstel is uitgebalanceerd en heeft niet meer die sound van een fanfare.

Ja, nostalgie ten top en toch was het leven van alle dag toen veel meer gerelateerd aan de radio dan nu. De programma’s die de pop muziek uitzonden waren niet zo als heden ten dage waar de presentator zich zelf profileert met allerlei persoonlijke grapjes, babbels etc. Het was toen wel wat zakelijker, oubollig zou je nu zeggen. De radio’s toen waren ook niet echt van de kwaliteit van nu, maar toch was het leven veel romantischer. Het was niet zo hectisch en je had niet zoveel van alles zoals nu. Je weet tegenwoordig niet eens meer wat je wel en niet hebt. In die tijd was het leven te overzien, geen tig mobieltjes, laptops, iPads, en weet ik veel wat nu jouw leven zo beheerst dat je eigenlijk geen tijd meer hebt om jezelf te zijn.

De muziek was voor de jeugd heel belangrijk en die richtte zich naar de romantiek die er vanuit de rock and roll op hen afkwam. Zo waren de films nog romantisch, de helden waren echte helden, de meisjes vrouwelijk en kuis, de moraal was een belangrijke factor en alles had zijn weerslag op de jeugd net als nu, maar dan wat meer zou ik zelf zeggen beschaafder. Als ik nu een jeugdprogramma zie, dan zit er teveel overmatig geweld in. Zelfs de tekenfilms, men vernietigt elkaar alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Ach, ik denk dat ik mijn leeftijd niet meer mee heb.

De rock and roll was helemaal in het leven van de jongeren verweven, je had diverse kauwgum, bubble gum merken die de plaatjes van de sterren als verpakking hadden en men spaarde en ruilde die ook. Voorts kon je meezingen met de tekstboekjes die je her en der in bepaalde winkels kon kopen, zoals Tuney Tunes en nog meer waar ik de benaming van ben vergeten. Ik had het geluk dat mijn moeder nogal van muziek hield en regelmatig een fuifje gaf thuis waarbij dan een life bandje thuis voor de gasten kwam spelen. Ik zie ze nog voor me. De contra bas, een drumstel met die grote basdrum een snare een paar bekkens en een tom. De gitaren waren wel elektrisch, aangesloten op versterkers die eenvoudig van aard waren. Het klonk, de muziek was een kopie van de bekende hits die je dagelijks via de radio hoorde. De muzikanten waren gekuifd, en leken of probeerden te lijken, op Elvis, James Dean, en nog meer van die toenmalige sterren.

Ik zag dezelfde samenstellingen later terug in Nederland en eigenlijk was de sfeer verdwenen die er toen was, ik noem het de romantiek. Het was zakelijker, afstandelijker en ik denk dat het door het klimaat, de levensstijl, en onze situatie was. De meesten van ons zaten in pensions en men leefde hier meer binnen dan buiten. Het was anders, de muziek scheen toch anders te klinken dan in een tropenland denk ik. De temperatuur, de zwoele nachten, ik hou het maar daarop.

Ach, en onze muzikanten, ze gingen door. De een na de andere band werd opgericht en men speelde nog steeds, zoals het in het voormalige kolonieland eraan toeging. Alleen, de westerse inslag is er toch wel ingeslopen en de muziek werd een beetje atjar tjampoer en sambal oelek, van beide continenten wat. Het werd indo rock genoemd. __________

Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) heeft jarenlang gegevens verzameld met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog en Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Ten behoeve van later onderzoek en om het grote publiek enig inzicht te geven in de belangrijkheid van de gebeurtenissen, werden de cijfers op een rij gezet. Eerst op papier en later op de website van het NIOD. Om deze gegevens meer bekendheid te geven, publiceerde Java Post – zij het in enigszins aangepaste vorm – het gehele overzicht. Opdat we niet vergeten.

Krijgsgevangenen

De cijfers met betrekking tot de krijgsgevangenen werden in 1978 gepubliceerd door majoor drs. H.L. Zwitzer. Op basis van de in de archieven van de Koninklijke Marine en van het Koninklijke Nederlands-Indische Leger (KNIL) aanwezige gegevens kwam hij tot de conclusie dat van de Europese militairen in Nederlands-Indië in totaal een 42.233 in krijgs-gevangenschap zijn geraakt: 3.847 van de Koninklijke Marine, 36.869 van het KNIL, en 1.517 behorende tot de KNIL hulpkorpsen. Van deze 42.233 mannen zijn 8.200 omgekomen (19,4%). Marine 648 (16,8%), en KNIL en hulpkorpsen: 7.552 (19,6%).

Mevrouw B. Hartwig-Hoogeveen op de Europese begraafplaats Kembang Kuning te Soerabaja, waar de, op 20 februari 1942 te Balikpapan door het Japanse leger omgebrachte, kapitein H. W. Hartwig van het KNIL, in 1972 ten tweede male werd herbegraven. (KITLV)

Het sterftecijfer van de krijgs-gevangenen van alle geallieerde nationaliteiten in de Pacific-oorlog samen lag op 27%. Het Amerikaanse was 34%, het Australische 33% en het Britse 32%. Wat het algemene sterftecijfer verlaagde was het lage percentage onder de Nederlanders: minder dan 20%. (Gavan Daws, ‘Gevangenen van de Japanners; Krijgsgevangenen in de Pacific gedurende de Tweede Wereldoorlog’, Baarn 1996, p. 409.)  

Burgergeïnterneerden

Gegevens over de aantallen geïnterneerde burgers in Indië zijn zeer onvolledig omdat bijna alle Japanse stukken die op de internering betrekking hebben, alsook veel kamparchieven verloren zijn gegaan. Van het totaal aantal geïnterneerden kan daarom alleen een schatting worden gegeven. In de loop van de oorlog hebben de Japanners aan het Internationale Rode Kruis doorgegeven dat er ongeveer 98.000 geïnterneerden waren. De Nederlandse regering heeft na de oorlog gesteld dat er circa 110.000 geïnterneerden zijn geweest. Dr. D. van Velden heeft in haar proefschrift ‘De Japanse interneringskampen voor burgers gedurende de Tweede Wereldoorlog’ (Groningen 1963) het beschikbare cijfermateriaal bij elkaar gebracht. Op basis van dit materiaal geeft L. de Jong in ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’, deel 11b, p. 348 en 359, de volgende cijfers: Java 80.000, Sumatra 12.000, Grote Oost 3.900, Borneo 500. In totaal zijn dat 96.400 geïnterneerden.

De door Van Velden verzamelde gegevens zijn hoogstwaarschijnlijk niet volledig, vandaar dat De Jong het verstandig achtte ervan uit te gaan dat er circa 100.000 geïnterneerden zijn geweest (p. 754). H.L. Zwitzer komt in zijn boek ‘Mannen van 10 jaar en ouder’ (Franeker 1995) op basis van het aantal naoorlogse claims van ex-geïnterneerden op een Japanse uitkering tot eenzelfde schatting. Het aantal van 100.000 Nederlandse burgergeïnterneerden lijkt daarmee de meest betrouwbare schatting te zijn.

Over het aantal omgekomen Europese burgergeïnterneerden bestaat minder overeenstemming. De schattingen variëren tussen de 10.580 en 16.800 slachtoffers. Van Velden meldt in haar proefschrift (p. 368) dat het Nederlandse Rode Kruis het aantal doden op 13% schatte (dat zou een aantal van 13.000 doden betekenen). H.L. Zwitzer komt tot een getal van 10.580 omgekomenen door dit aantal van 13.000 doden te corrigeren met het vooroorlogse sterftecijfer (H.L. Zwitzer, Mannen van 10 jaar en ouder, p. 83).

Op basis van het cijfermateriaal van D. van Velden komt L. de Jong tot een aantal van 13.120 sterfgevallen. De Jong vermeldt tevens dat de Japanners in de loop van de oorlog aan het Internationale Rode Kruis een dodental van 16.800 opgaven (16,8%). De Jong sluit zich hierbij aan door te kiezen voor een sterftecijfer van één op zes (11b, p. 753-754).

(Indo)Europese buitenkampers

Hoeveel niet-geïnterneerde (Indo) Europeanen er in totaal van de honger en andere ontberingen zijn omgekomen is niet bekend. Schattingen van het aantal (Indo) Europeanen dat uiteindelijk buiten de kampen is gebleven lopen sterk uiteen van 120.000 tot 200.000. Historicus Hans Meijer heeft zeer recent het aantal ‘buitenkampers’ op circa 125.000 geraamd (‘In Indië geworteld’, Amsterdam 2004, p. 226).

Kamp Tjideng op Java.

Als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië stierven waarschijnlijk meer dan 21.000 ‘Europeanen’ (8.200 krijgsgevangenen en ongeveer 13.000 burgergeïnterneerden. Daar komt nog bij een onbekend  aantal ‘buitenkampers’). Vóór de oorlog telde de Europese gemeenschap in Indië circa 290.000 personen, van wie circa 260.000 de Nederlandse nationaliteit hadden. Dit zou een Europees sterftepercentage van meer dan 7% betekenen.

Inlanders

De Jong vermeldt dat van de 50 miljoen Javanen en Madoerezen er tijdens de Japanse bezetting circa 2,5 miljoen zijn gestorven; dit betekent een sterftepercentage van 5% (11b, p. 572). De Indonesische regering schatte het totale dodental begin jaren 1950 op 4 miljoen (S. Sato, ‘War’, p. 155).

Hoeveel Indonesiërs gedurende de Japanse bezetting als romusha’s (werksoldaten) moesten zwoegen, is niet precies bekend. Volgens bewaard gebleven Japanse statistieken was het aantal romusha’s op Java in november 1944 circa 2.6 miljoen, waarvan bijna één miljoen op tijdelijke basis. Daar deze tijdelijke krachten op een gegeven moment door anderen moesten worden afgelost, lag het totale aantal ingezette Javaanse werksoldaten tijdens de Japanse bezetting vermoedelijk nog veel hoger dan 2,6 miljoen. De Japanse historicus Shigeru Sato berekende dat, indien men aanneemt dat in de twintig maanden tussen januari 1944 en augustus 1945 (de periode van de meest intensieve werving van romusha’s) elke tijdelijke ‘werksoldaat’ gemiddeld ongeveer twee maanden werd ingezet, het totale aantal tijdelijk gemobiliseerde romusha’s op Java de 10 miljoen benadert. Telt men daar de permanente romusha’s (circa 1,6 miljoen) bij op, dan komt het totale aantal ingezette Javaanse romusha’s in de buurt van de totale ‘mobiliseerbare’ arbeidsmacht op Java, die door het Japanse leger op 12,5 miljoen mensen werd geschat (Shigeru Sato, ‘War, nationalism and peasants; Java under the Japanese occupation 1942-1945’, St Leonards 1994, pp. 157-158).

Het aantal Romusha’s dat overleed als gevolg van de ontberingen is evenmin exact vast te stellen. De Japanners voerden een zeer gebrekkige administratie en verbrandden verscheidene van die administraties na de capitulatie. Een gangbare schatting is dat van de circa 300.000 Javaanse romusha’s die overzee werden getransporteerd, er slechts  ongeveer 77.000 overleefden, een sterftepercentage van 74,3% (Henk Hovinga, ‘Einde van een vergeten drama’, p. 74). Het door Hovinga genoemde aantal van 77.000 overlevenden betrof echter alleen de Javanen die in de opvangkampen van het Nederlandsch Bureau voor Documentatie en Repatriëring van Indonesiërs (Neboduri) zaten, terwijl nog onbekende aantallen koelies rondzwierven, zich ter plekke vestigden, of op eigen gelegenheid naar Java probeerden terug te keren. Op basis van enkele verspreide gegevens schat Remco Raben het sterftecijfer in  Javaanse koeliegemeenschappen in de Buitengewesten op tegen de 50%, “en aan de ‘spoorwegen des doods’ een stuk hoger” (Remco Raben, ‘Arbeid voor Groot-Azië’, pp. 102-103). Shigeru Sato neemt hier opnieuw een afwijkend standpunt in: hij schat het aantal overzee gestuurde romusha’s dat overleefde op circa 135.000 personen (‘War, nationalism and peasants’, p. 160).

Volgens De Jong zou van de overzee gestuurde Balinezen circa 85% zijn overleden. De Jong vermeldt voorts dat van de circa 100.000 romusha’s die zich in november 1944 aan de spoorlijn en kolenmijnen van de residentie Bantam op de westpunt van Java bevonden, ten tijde van de Japanse capitulatie nog maar circa 10.000 aanwezig waren (11b, pp. 532-533). Dat zou betekenen dat in Bantam wellicht 90.000 Javanen zijn omgekomen. Verdere gegevens over aantallen op Java omgekomen romusha’s ontbreken. Hetzelfde geldt voor gegevens over de overleden lokale koelies op Borneo, Celebes, Sumatra en Nieuw-Guinea die aan het werk werden gezet op hun eigen eiland. Hovinga acht het daarom waarschijnlijk dat er in totaal aanzienlijk meer dan 300.000 Indonesiërs in Romusha-dienst zijn omgekomen.

Andere nationaliteiten

Behalve Inlanders hebben de Japanners ook op grote schaal Chinezen, Maleiers en Tamils geronseld in Singapore en Maleisië. De meeste van deze mensen moesten werken aan de Birma-Siam spoorweg, samen met eveneens geronselde Birmezen en Thais. In totaal hebben er waarschijnlijk 190.000 uit de Britse koloniale gebieden afkomstige romusha’s aan de spoorlijn gewerkt. Veel rapporten en getuigenverklaringen duiden op een sterfte van 80% onder deze dwangarbeiders. Dat zou 152.000 doden betekenen. Samen met de omgekomen Indonesische romusha’s komt het totale dodental in Zuidoost-Azië volgens Hovinga dan op circa 450.000 (Henk Hovinga, ‘Einde van een vergeten drama’, pp. 136-137.) De Jong vermeldt dat van de circa 4.000 na de Japanse capitulatie in Thailand aangetroffen romusha’s de overlevenden waren van groepen die tezamen op zijn minst 10.000 Javanen hadden geteld (11b, p. 535).

Groep gewapende Heiho’s (hulp-soldaten in dienst van de Japanners)

Heiho’s

“Hoeveel heiho’s (hulpsoldaten) er in totaal geweest zijn, is niet bekend – de laatste opperbevelhebber van het Japanse Zestiende Leger […] luitenant-generaal Josioetsji Nagano, verklaarde kort na Japans capitulatie dat er in augustus ’45 op Java nog bijna 25.000 en op Timor nog ca. 2.500 waren en dat van Java enkele tienduizenden heiho’s naar elders waren verplaatst, ‘op eigen verzoek’, beweerde hij, van wie ca. 15.000 nog in leven zouden zijn.” (De Jong, 11b, p. 958)
Voorts: “Van Witsens schatting is dat van de ca. 15.000 ex-KNIL-militairen die op Java Heiho geworden zijn, ongeveer de helft is omgekomen. Hoevelen van de tienduizenden anderen die Heiho werden, er het leven bij hebben ingeschoten, is niet bekend.” (De Jong, 11b, p. 960)
Op basis van de in De Jong genoemde cijfers zou het aantal heiho’s op circa 60.000 man geschat kunnen worden.

Dwangprostituees

Bart van Poelgeest schatte het aantal Europese vrouwen dat in Japanse bordelen in Nederlands-Indië werd tewerkgesteld op tussen de 200 à 300. Bij ongeveer 65 vrouwen staat hierbij vast dat van gedwongen prostitutie sprake was (‘Gedwongen prostitutie tijdens de Japanse bezetting’, in: Wim Willems en Jaap de Moor, red., ‘Het einde van Indië’, Den Haag 1995, pp. 186-187). Van Poelgeest geeft geen schatting van het aantal Indonesische dwangprostituees. Volgens George Hicks spreken de meest betrouwbare schattingen van het totale aantal ‘troostvrouwen’ van 80.000 Koreaanse vrouwen en waarschijnlijk zo’n 20.000 vrouwen met de Japanse of de Taiwanese nationaliteit of afkomstig uit de door Japan bezette gebieden (‘Japanse legerprostitutie 1932-1945: een overzicht’, in: N.D.J. Barnouw e.a., red., ‘Vijfde jaarboek van  het Rijksinstituut voor Oorlogs-documentatie’, Zutphen 1994,    p. 19). In 1995 kwam de Japanse Fumiko Kawada na onderzoek op een aantal van 22.234 slachtoffers van seksueel geweld in Nederlands-Indië, een getal dat ook maîtresses en verkrachtingen behelsde. Het Indonesische tijdschrift Tempo noemde in 1992 het getal 60.000, zonder daar een bron bij te vermeldden. (Cijfers geciteerd door Brigitte Ars, ‘Troostmeisjes’, Amsterdam 2000, pagina 145).

                                             George Hicks heeft berekend dat de verhouding tussen het aantal Japanse troepen en het aantal ‘troostmeisjes’ op ongeveer 50:1 gesteld kan worden (‘The Comfort Women’, London 1995, p. XIX). Ten tijde van de Japanse capitulatie bevonden zich in Indië ongeveer 300.000 Japanners (Elly Touwen-Bouwsma en Petra Groen, red., ‘Tussen Banzai en Bersiap’, Den Haag 1996, p. 95). In dat geval zouden er in Indië circa 6.000 dwangprostituees zijn geweest. Dat cijfer is goed in overeenstemming te brengen met het bovengenoemd aantal van 20.000 dwangprostituees met de Japanse of de Taiwanese nationaliteit of afkomstig uit de door Japan bezette gebieden.

Gesneuvelde geallieerde militairen

Het totale aantal tijdens de strijd gesneuvelde geallieerde militairen in Azië en de Pacific bedraagt circa 156.000 man.

Dit aantal komt tot stand door het optellen van de volgende cijfers: Verenigde Staten circa 90.000; Australië 45.843; Groot-Brittannië en Commonwealth tenminste 17.200; Nederland 2.654; Nieuw-Zeeland tenminste 134. Niet meegeteld zijn de onder de Amerikaanse legereenheden gesneuvelde Filippijnse militairen, de ongeveer 1,4 miljoen Chinese gesneuvelden en de circa 12.000 in augustus 1945 omgekomen leden van de Sovjetstrijdkrachten.

Hiroshima en Nagasaki

Het grote probleem bij het schatten van het aantal slachtoffers/doden van de atoombommen is dat niemand exact weet hoeveel burgers en militairen zich op het moment van de kernexplosies in Hiroshima en Nagasaki bevonden. De cijfers in deel 11b van het ‘Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’ van L. de Jong – te weten 64.000 doden en 72.000 gewonden in Hiroshima en 39.000 doden en 25.000 gewonden in Nagasaki – zijn zeer waarschijnlijk gebaseerd op de resultaten van diverse Amerikaanse en Japanse onderzoeksrapporten uit de tweede helft van de jaren 1940 en de jaren 1950. Deze resultaten werden sindsdien in veel gezaghebbende boeken aangehaald Deze cijfers zouden echter wel eens te laag kunnen zijn. In 1950 werd in Japan voor het eerst een telling gepubliceerd van het aantal overlevenden van de kernbom-explosies.

Hiroshima: totale verwoesting

Toen men vervolgens het aantal overlevenden van het geschatte aantal aanwezigen tijdens de atoombombardementen aftrok, kwam men tot de conclusie dat tot 1950 in Hiroshima 200.000 mensen en in Nagasaki 140.000 mensen waren overleden. Daar veel overlevenden zich in 1950 echter nog niet als zodanig bekend durfden te maken, viel deze berekening veel te hoog uit. In 1976 rapporteerden de twee getroffen Japanse steden aan de secretaris-generaal van de Verenigde Naties dat ten gevolge van de atoombommen tot het eind van 1945 in Hiroshima 130.000 à 150.000 doden en in Nagasaki 60.000 à 80.000 doden te betreuren waren geweest. De Amerikaanse militair historicus Richard Frank kwam in 1999 tot de volgende voorzichtige conclusie: “The actual total of deaths due to the atomic bombs will never be known. The best approximation is that the number is huge and falls between 100.000 and 200.000.” (Richard B. Frank, ‘Downfall; The end of the Imperial Japanese Empire’, New York 1999, pagina 287).

Ook over het aantal mensen dat in latere jaren aan de gevolgen van de kernexplosies is overleden bestaat grote onzekerheid. Als gevolg van de lange termijneffecten van de atoom-bommen is het sterftecijfer onder diegenen die de explosies hebben overleefd duidelijk hoger dan    het landelijk gemiddelde, maar hieromtrent zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. In Hiroshima en Nagasaki worden dodenlijsten van overleden ‘hibakusha’ (slachtoffers van de atoombom) bijgehouden. Een ‘hibakusha’ is iemand die zich tijdens, of vlak na de explosies binnen een straal van twee kilometer van de epicentra van de atoombommen bevond.

In augustus 1994 telde de lijst van Hiroshima 186.940 doden en de lijst van Nagasaki 102.275 overledenen. In augustus 2000 stonden op de dodenlijst van Hiroshima al meer dan 217.000 namen. Wanneer een ‘hibakusha’ overlijdt wordt hij of zij automatisch op de dodenlijst gezet, ongeacht de oorzaak van overlijden. Het is dus niet zeker of alle gestorvenen op deze lijsten ook inderdaad aan de gevolgen van de atoombommen zijn overleden.

Niettemin kan volgens de Amerikaanse historicus John Dower het totaal van “immediate and longer-term deaths caused by the bombing of the two cities” geschat worden op “as high as triple the familiar early estimates – in the neighborhood, that is, of three hundred thousand or more individuals” (Michael J. Hogan, ed., ‘Hiroshima in history and memory’, Cambridge 1996, p. 125).

Nederlandse Bersiapslachtoffers

Eind 1947 werd door de Nederlandse autoriteiten het totaal aantal slachtoffers van de bersiap op 3.500 geschat; of daarbij de slachtoffers onder de Ambonezen zijn meegeteld is niet duidelijk. Volgens De Jong is deze schatting vermoedelijk te laag geweest: vermoorden werden alleen aangemeld als zij relaties hadden die dat konden doen, maar talrijke Indisch-Nederlandse mannen en vrouwen die met Indonesiërs gehuwd waren, leefden geïsoleerd in de binnenlanden. Eind 1948 waren er in heel Indië nog circa 2.500 Europeanen zoek – dat cijfer sloot evenwel ook personen in die in de Japanse bezettingstijd spoorloos waren verdwenen. (L. de Jong, ‘Koninkrijk der Nederlanden’, deel 12, pp. 744-745.)

Nederlandse militaire verliezen tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd

De gemiddelde sterkte van de landstrijdkrachten in Nederlands-Indië in de jaren 1946-1949: Koninklijke Landmacht 70.000; KNIL 40.000; Mariniersbrigade 5.000 Benadrukt moet worden dat het hier de gemiddelde sterkte van de in Indië aanwezige landstrijdkrachten in de jaren 1946-1949 betreft. Het totaal aantal militairen dat op enig moment tijdens deze periode in Indië heeft gediend moet dus aanzienlijk hoger hebben gelegen. De verliescijfers zijn als volgt onder te verdelen (resp. verliezen aan gesneuvelde en door ziekte en ongeval overleden militairen):
KL: 1602 – 907; KNIL: 722 – 1098; Mariniersbrigade: 155 – 101. Totaal: 2479 – 2106. Totaal: 4585. (Bron: D.C.L. Schoonoord, ‘De Mariniersbrigade 1943-1949; Wording en inzet in Indonesië’,  Amsterdam 1988, p. 315)
Kolonel bd. J.W. de Leeuw komt tot de volgende totaalcijfers voor de periode tussen 15 augustus 1945 en 1 januari 1963 (dus inclusief het conflict om Nieuw-Guinea in 1962): Gevechts-verliezen (inbegrepen vermoord): 3281, niet-gevechtsverliezen (ziektes, ongevallen, executies etc.): 2134; doodsoorzaak onbekend: 762. Totaal: 6177.

Nederlandse militaire ereveld Kembang Koening Soerabaja

Bij deze cijfers zijn ook omgekomen politiemensen, Rode Kruispersoneel etc. meegeteld. Tenslotte zijn ook mensen opgenomen die niet in Indië zijn aangekomen. Zij behoorden echter reeds tot een uit te zenden eenheid en zijn daarom ook door De Leeuw meegenomen. De Leeuw benadrukt dat deze cijfers nog aan verandering onderhevig zijn. (Bron: zgn. Roermond-database van De Leeuw.)                                          Tijdens de Eerste Politionele Actie zijn 169 Nederlandse militairen omgekomen, tijdens de Tweede sneuvelden 113 (L. de Jong, ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’, deel 12, p. 972).

Indonesische verliezen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd

In Indonesië wordt gesteld dat de Republikeinse strijdkrachten in de jaren 1945-1949 in totaal circa 100.000 man hebben verloren. Nederlandse militaire historici houden dat voor een betrouwbaar cijfer. Het revolutionaire geweld tegen de burgerbevolking op Java heeft bovendien naar schatting aan enkele tienduizenden Indonesiërs het leven gekost. Ook als gevolg van de door de PKI geïnitieerde Madioen-opstand zijn vermoedelijk enkele tienduizenden slachtoffers gevallen. Op Sumatra zijn alleen al in de periode voorafgaand aan de Eerste Politionele Oorlog zo’n 7.000 Karo-Bataks om het leven gekomen (De Jong, ‘Koninkrijk’, deel 12, p. 865 en 1014).

Bron: Het bovenstaand overzicht is tevens te raadplegen via         de website van het NIOD: http://www.niod.knaw.nl/nl/vraag-en-antwoord/japanse-bezetting-pacific-oorlog-en-indonesische-onafhankelijkheidsstrijd

Het boek beschrijft in essentie de bijna zeventigjarige worsteling van de Indische gemeenschap in Nederland met discriminatie van de kant van de Nederlandse overheid. Het gaat om een gelijkwaardige behandeling voor wat betreft de materiële oorlogsschade, geleden in de Tweede Wereldoorlog en daarna. De Wet op de Materiële Oorlogsschade van 1951 regelde voor Nederlanders, die onder de Duitse Bezetting en door Geallieerde oorlogshandelingen bezittingen hadden verloren, een redelijke compensatie. Uitdrukkelijk werd hiervan uitgezonderd de materiële oorlogsschade van Nederlanders uit het voormalige Nederlands-Indië als gevolg van de Japanse Bezetting en de Indonesische revolutie. Het boek beantwoordt de vraag hoe de uitgesloten categorie (Indische) Nederlanders met deze kwetsende

discriminatie omgingen, en hun pogingen tot herstel van hun rechten. De rol van de Nederlandse Overheid hierin is niet fraai. In al die jaren ontbrak de politieke wil, om aan deze schrijnende situatie iets te doen.  Getracht wordt daarvoor een verklaring te geven, waarbij de dynamiek tussen de opeen-volgende kabinetten en het parlement een rol speelt. Maar zeker ook binnen de Indische gemeenschap ontbrak het aan de noodzakelijke eensgezindheid om één  front te vormen tegen diezelfde overheid. In die zin is de inhoud van het boek een interessante studie in de dynamiek van politieke processen en hun gevolgen voor de betrokkenen.

De auteur heeft vanaf 1994 een aantal belangrijke functies binnen de Indische gemeenschap bekleed. Hij was zes jaar de voorzitter van een grote Indische vereniging (Vereniging KJBB), was adviseur in diverse commissies, en was en is nog steeds lid van de onderhandelingsdelegatie van het Indisch Platform. Van 2008 t/m 2012 was hij voorzitter van het Indisch Platform.

In 2005 verscheen van zijn hand het boek “Bersiap!  Opstand in  het Paradijs”, het eerste Nederlandstalige boek over dit deel van de Indonesische Vrijheidsstrijd, dat aan vele Nederlanders het leven heeft gekost. Hij was bovendien hoofdredacteur van de in 2009 verschenen “Geïllustreerde Atlas van de Bersiapkampen in Nederlands-Indië, 1945 – 1947”.

De doelgroep van het boek is in  de eerste plaats de Indische Gemeenschap, welke nu geschat wordt op circa 1 miljoen personen in Nederland. Ook in het buitenland bevinden zich grote groepen Indische Nederlanders en hun afstammelingen, maar die groepen zijn niet allemaal meer het Nederlands machtig. Maar uiteraard is het boek van belang voor al die Nederlanders die geïnteresseerd zijn in de naoorlogse geschiedenis van de Indische Gemeenschap in Nederland.

Het boek telt circa 265 pagina’s.  De opzet is om het in overleg met de uitgever te illustreren met foto’s van de auteur en anderen  betreffende de beleidsbepalende personen en de gebeurtenissen. Voetnoten verwijzen naar te raadplegen documenten en artikelen. In de epiloog worden  de laatste ontwikkelingen mee-genomen. Het boek beschrijft daarmee de 70 jaren politieke geschiedenis van de Indische gemeenschap en de vele Indische organisaties in Nederland – een tot nog toe onontgonnen terrein.

Het boek “Indisch verdriet” wordt uitgegeven door Uitgeverij Boom, die ook de boeken Indische Rekening en Sporen van Vernieling door respectievelijk Hans Meijer en Peter Keppy. heeft uitgegeven en het verschijnt op  22 november 2014.

Op zondag 7 december  a.s. om 15:00 -  18.00 uur  presentatie boek  “Indisch   verdriet”,   van Herman Bussemaker  oud - vz IP, in  Singelkerk te  Amsterdam.

PROGRAMMA:
Opening door gastvrouw Peggy Stein en Silfraire Delhaye, voorzitter Indisch Platform Auteur Herman Bussemaker presenteert het eerste exemplaar.
Kort gesprek met Elisa Lipschits, die door haar Joods-Indische achtergrond de tragedies van beide oorlogen uit de verhalen van haar familieleden kentDebat met Herman Bussenmaker en enkele specialisten op het gebied van de Indische kwestie Na afl oop van de presentatie heffen wij graag het glas met u.

Protest van voormalige 'troostmeisjes' die het Japanse leger tijdens WOII 'gezelschap hielden'. © ap.

De grootste krant van Japan betreurt het gebruik van de term 'seksslaven' voor Aziatische vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Japanse bordelen te werk werden gesteld.
Het conservatieve dagblad, Yomiuri, bood vandaag zijn verontschuldigingen aan voor het gebruik van begrippen die impliceren dat de vrouwen tot seks gedwongen werden. De krant zei het ongepast te vinden dat deze en vergelijkbare termen gebruikt zijn in zijn Engelstalige editie. Het gaat om in totaal 85 artikelen die tussen 1992 en 2013 zijn gepubliceerd.

Nooit gedwongen
Rechtse activisten in Japan ageren al langer tegen het gebruik van het woord seksslaven. Volgens hen zijn de vrouwen nooit gedwongen tot seks. Begin jaren negentig concludeerde een onderzoekscommissie van de regering dat veel zogenoemde 'troostmeisjes' tegen hun wil werden 'gerekruteerd' en onder ellendige omstandigheden werden vastgehouden.

In officiële documenten werden echter geen bewijzen gevonden. Dat gegeven wordt nu door conservatieven aangegrepen voor hun stelling dat de vrouwen niet gedwongen werden. De kwestie heeft de betrekkingen met Zuid-Korea aangetast, waar sommige troostmeisjes vandaan kwamen. Ook in Nederlands-Indië werden vrouwen door de Japanse bezetter als troostmeisje tewerkgesteld.

Terugblik Presentatie ICM Jaarboek "Toegang tot de Indische wereld" locatie pasar malam BUKU Taman Indonesia.

Onze Hooffdwebmaster en fotograaf Ben was er al vroeg bij met zijn camera in de aanslag, gelijk turend op zijn draaiboek welke schrijvers in beeld gebracht moeten worden !

Over de auteur(s):

TIJDENS PRIME TIME Succesvolle ludieke Presentatie ICM Book  “Toegang tot de Indische Wereld” op Pasar Malam Rijswijk.

Onze Milly gaf de het startsein van de presentatie“Het ICM Book” van Ferry Schwab. 

Ferry weer “het is een boek van ons allen, immers wij hebben geschiedschrijving gedaan van de Indische Gemeenschap in deze huidige samenleving gebasseerd op feiten die hebben plaatsgevonden, en dit anno 2014”.  

Ferry vervolgde : “Deze pasar malam Rijswijk om maar te noemen,  is een vaststaand feit van het bewijs van onze Indische cultuur waar het hele pallet wordt uitgedragen door meer dan 70 pasar malams per jaar”, Ferry vervolgde weer in  1 adem” Dat ooit in Batavia begon , en ergens in de 50 jaren naar Den Haag werd gebracht naar de Houtrust Hallen. De eerste zes pasar malams, niet door Tjali Robinson is opgezet, maar nadrukkeijk door Marie Bruckel-Beiten. Haar dochter in Canada tikte ICM redactie op de vingers dat het anders een valse geschiedschrijving  wordt in het ICM BOOK, bij deze dan!

ICMBook niet alleen de pasar malams bevat maar ook de andere onderwerpen, o.a. de geschiedenis die door de Indische muzikanten naar Nederland zijn gebracht en nog steeds wordt gebezigd op alle evenementen,  en de koempoelan, dan de literatuur, het Indisch eten en het -niet- zo-prettig onderwerp de Indische kwestie  etc.. etc…

Hierna volgde de uitreiken van de ICM Book exemplaren aan het ICM team en partners die zich langer dan 10 jaren  dag in en dag uit hebben ingezet om te bewijzen dat wel degelijk sprake is van een Indische cultuur anno 2014 leeft en om het uit te dragen.  Niet alleen uitdragen, maar ook de Nederlandse samenleven constructief heeft hervormd. Uiteraard onze Rolo Lapre die achter schermen wenst te blijven (Indonesische betrekkingen). Hans Vogelsang media – partner van ICM, en de andere Hans Vervoort konden deze presentatie niet bijwonen, en Marshal Manengkei (In Jakarta). Allen om privé – redenen, maar in de ICM gedachten er bij zijn!

Uiteraard de zeer bescheiden jongste Indische organisatrice Sabrina van de Meer van de pasar malams Rijswijk die Ferry voeten en aarde heeft moeten bewegen dat ze ook het podium betrad samen met Beynard die haar steunt.

Weer een hard bewijs dat het Indisch cultuur door de jonge generatie Indo’s het stokje wordt opgenomen. Niet alleen Sabrina van de Meer, maar ook een James Ali en Thony Schwab behoren tot die doelgroep die naast pasars andere grote evenementen organiseren zonder de andere jongeren  te kort te doen. Uiteraard onze Milly mag niet ontbreken in dit rijtje als presentatrice van een reeks pasar malams in het land.

Ferry was klaar met zijn donderende speech;  

en Milly zette de presentatie voort die net het ICMBOOK had ontvangen en las gelijk een stukje voor uit het ICM Book”

“Omroepen laten Wieteke van Dort in de kou staan” dat op  15 november 2010 door F.Schwab ICM editor  www.icm-online.nl op de site werd gepubliceerd.

Van de stoel van de Editor dank aan de organisatie van Pasar Malam Rijswijk die ICM de gelegenheid heeft geboden voor deze ludieke presentatie die vast de geschiedenisboeken in gaat dat de Indische cultuur nog steeds leeft en zal voort blijven bestaan met een populatie van meer dan 1 miljoen, ligt vastgelegd in het ICMBOOK "Toegang tot de Indische wereld".

 

Laat u tijdens de Pasar Malam Rijswijk van 8 en 9 november 2014 verrassen door de rustieke Aziatische sfeer, voortreffelijk exotisch eten, swingende muziek en indrukwekkende dansshows en vele kramen. Twee dagen lang is deze oriëntaalse jaarmarkt dé ontmoetingsplek voor iedereen die open staat voor de warme Indische cultuur. U bent van harte welkom.

 Wat is er te doen?

Op de Pasar Malam Rijswijk!

ICMBOOK "Toegang tot de Indische wereld", is nu te bestellen.

 

De geschiedenis van de Indische Nederlanders anno 2000.

Met 341.000 kwamen ze aan dat nu een populatie kent van 1,2 miljoen als bevolkingsgroep. Hoe deze bevolkingsgroep stilltetjes achter de scherm Nederland hervormde:  Het Indische eten dat overal is te vinden, en in de Nederlandse keuken. De verschillende muziekstromingen  die ze brachten van het voormalige Indie naar Nederland onder de Amerikaanse invloeden ; IndoRock, Country, Rock and Roll,  Classiques en Kroncong. Met de wereldhit van The Blue Diamonds werd Nederland op de kaart gezet. In Duitsland, Belgie en Zwitserland door de legendarische groep The Tielman Brothers die werden aanbeden door Rolling Stones en The Beatles die hun muziek weer verwerkte in hun eigen muziek. De 80/90 landelijke pasar malams die niet meer weg te denken zijn uit de Nederlandse samenleving, waarop ruim 2 miljoen bezoekers op af komen.

 

De Indische literatuur, kunst, dansen, en sport.

Wij zijn er nog niet !

 

Politiek Den Haag met een Winnie Sordrager, een Ben Bot,  een Jet Bussemalker, een Geert Wilders, en op de valreep onze Minister President Mark Rutte, die met paplepel thuis het Indisch eten met de verhalen over de oorlog en bersiap kreeg voorgeschoteld. De eerste vrouw van zijn vader ,  de zuster van zijn moeder ligt begraven in Jakarta.

 

Wat U nu niet wist als Indo, weet U wel na het lezen van het ICMBOOK, en wat zich nu achter de schermen bij politiek Den Haag speelt, en nog veel meer dat alles  zal uzelf moet lezen. 

Graag bestel ik het ICMBook "Toegang tot de Indische wereld" 

Prijs   19,95 exclusief,  verzendkosten € 3,95 

kortingsaantal bij bestelling meer dan 1 exemplaar.

Aantal Exemplaren  : ______

 Naam                       :  ________________________________  

Adres                       : ________________________________  

WPL                         :  _________________________________

POSTCODE           :  _________________________________ 

Telefoon                  :  _________________________________

 

Stuur uw bestelling naar  bestel@icm-online.nl. 

.   

Op Pasar Buku Taman Indonesia  - 22 November 2014 presentatie ICMBOOK en Marion Bloem. 

Voor het eerst organiseert Taman Indonesia een Pasar Buku, een markt vol boeken, verhalen en schrijvers. Zo is er een verhalenroute door de tuin, kun je meeschrijven aan een live-verhaal, en kennis maken met andere schrijvers, poëten en creatievelingen die affiniteit hebben met Indonesië en/of het voormalige Nederlands Indië. Wil je ook meedoen? Dat kan als boek(-en) verkoper en/of voordrachts-kunstenaar. Stuur snel een mail naar info@taman-indonesia.nl !

Marion Bloem vertelt over Lust en Liefde

Marion Bloem werd geboren op 24 augustus 1952 te Arnhem als kind van Indische ouders. Haar jeugd werd gekleurd door de verhalen die haar familieleden (vader, opa, oma en verschillende ooms) haar vertelden over hun vaderland Indonesië. Deze vertellingen boeiden haar als klein meisje zo dat ze liever luisterde dan las.

Dat de auteur een voorliefde heeft voor vertellingen en voordrachten, blijkt wel uit het feit dat zij een groot aantal kinderboeken èn -films op haar naam heeft staan (de respectievelijke debuten uit 1977 zijn Waar schuil je als het regent en Feest). De verhalen hebben echter zijn uitwerking op Bloems héle literaire oeuvre. In haar romans is vaak sprake van een familiegeschiedenis die via mondelinge overlevering van de ene op de andere generatie over gaat; bijvoorbeeld in haar bestsellende debuutroman Geen gewoon Indisch meisje uit 1983, of Vaders van betekenis uit 1989.

Bij de Pasar Buku komt Marion Bloem haar nieuwste boek promoten: Lust en Liefde, een boek over aangrijpende liefde, lust, erotiek, verleiding, maar ook de pijn binnen een lange relatie.

Voordrachten, verhalen en inspiratie

Op de Pasar Buku zullen verschillende schrijvers aanwezig zijn met een Indische achtergrond of een link met het huidige Indonesië. Ze zullen korte voordrachten houden of passages voorlezen uit hun werk.  Daarnaast zijn er diverse boeken te verkrijgen, van Indonesische kookboeken, tot historische romans, batikboeken en spannende literatuur. Bezoekers kunnen gedachte wisselen met diverse schrijvers, en meeschrijven aan een nieuw spannend verhaal. Ook is er een verhalenroute door het dierenpark te volgen.

Met 341.000 kwamen ze aan dat nu een populatie kent van 1,2 miljoen als bevolkingsgroep. Hoe deze bevolkingsgroep stilletjes achter de schermen Nederland hervormde: Het Indische eten dat overal is te vinden, en in de Nederlandse keuken. De gastvrijheid die vele Hollanders hebben overgenomen. De verschillende muziekstromingen die ze brachten uit het voormalige Indie naar Nederland onder de Amerikaanse invloeden; IndoRock, Country, Rock and Roll, Classiques en Kroncong. Met de wereldhit van The Blue Diamonds werd Nederland op de kaart gezet. In Duitsland, België en Zwitserland door de legendarische groep The Tielman Brothers die werden aanbeden door The Rolling Stones en The Beatles die hun muziek weer verwerkte in hun eigen muziek, ook die erkenning kregen van Nederlands muziek consortium als grondlegger van de Nederpop.  De 80/90 landelijke pasar malams die niet meer weg te denken zijn uit de Nederlandse samenleving, waarop ruim 2 miljoen bezoekers op af komen.  

De Indische literatuur, kunst, dansen, en sport. Wij zijn er nog niet!   

Politiek Den Haag met een  Frits Bolkestein, Winnie Sordrager, een Ben Bot,  een Jet Bussemaker, een Geert Wilders, en op de valreep onze Minister President Mark Rutte, die met paplepel thuis het Indisch eten met de verhalen over de oorlog en bersiap kreeg voorgeschoteld. De eerste vrouw van zijn vader, de zuster van zijn moeder ligt begraven in Jakarta.  

Wat U nu niet wist als Indo, weet U wel na het lezen van het ICMBOOK, en wat zich nu achter de schermen bij politiek Den Haag afspeelt, en nog veel meer dat alles zal uzelf moet lezen. 

Nieuw boek over Krontjong begeleidt met live muziek

Roep der Verten gaat over geschiedenis, beeldvorming en betekenis van krontjong achter de noten. Over de recente revivalbeweging die krontjong opnieuw uitvond als Indomuziek beyond class. Uit de bronnen komt een grotendeels onbekend verhaal naar voren, met verrassende hoofdrolspelers. Roep der Verten is voor iedereen die wil weten waarom krontjong een wezenlijk deel is van de Nederlandse cultuurgeschiedenis.

Over dierenpark Taman Indonesia

Taman Indonesia is een tropisch dierenpark in de Kop van Overijssel oftewel WaterReijk. Hier vind je allerlei bijzondere dieren uit Indonesië zoals de Binturong, de Loewaks en Maleise Bosuilen, en kun je genieten van Indische hapjes en drankjes, een kijkje nemen in een Mentawai paalwoning of rondsnuffelen op een heuse pasar. Voor  de kinderen is er een verkleedhoek met Indonesische klederdracht, en een bijzondere speurtocht.

-------------------------------------------------------------------------------------------

Tropische groet,

Marlisa Wareman

Dierenpark Taman Indonesia | Kallenkote 53 | 8345 HE Kallenkote | T:0521-511189

I: www.taman-indonesia.nl

E: info@taman-indonesia.nl  

Bij Dierenpark Taman Indonesia vind je allerlei bijzondere dieren uit Indonesie zoals de Binturong, de Loewaks en Maleise Bosuilen, en kun je genieten van Indische hapjes en drankjes, een kijkje nemen in een Mentawai paalwoning of rondsnuffelen op een heuse pasar. Voor kinderen is er een verkleedhoek met Indonesische klederdracht, een wayangtheater en een speeltuin.

Beste ICM vrienden, leden, abonnees en lezers,

ICM team is niet Online  op ICM, Facebook en overige media op 8/9 november a. s.
Want het hele team is  er helemaal klaar voor, voor a.s. pasar malam Rijswijk 8/9 november om jullie allen te ontvangen bij ICM stand 061 en 062.