Newsflash:  Papua’s got talent 

Vlak voor het verzenden van deze Nieuwsbrief ontvingen wij dit bericht, waarvoor wij direct  de lay-out hebben aangepast en er een extra pagina aan hebben toegevoegd.

Op zondag 2 december 2012 presenteren het Bijlmer Parktheater, Kosmopolis Utrecht en Platform 50 Jaar Papua’s in Nederland het grote evenement: “Papua’s got Talent – The Dutch Edition”. Nederlandse Papua’s tonen in het Bijlmer Parktheater in Amsterdam hun talenten op het gebied van muziek, dans, theater, schrijven en koken. Dit grote evenement geeft letterlijk de vloer aan Nederlandse Papua’s van alle generaties. Door Papua’s voor iedereen.

Vijftig jaar geleden werd Papua overgedragen aan Indonesië en daarop vluchtten honderden Papua’s met hun gezinnen naar Nederland, waar ze een bestaan wisten op te bouwen. Deze gemeenschap bestaat inmiddels al uit 4 generaties en is (evenals de Indische gemeenschap)  succesvol en geruisloos in de Nederlandse samenleving geïntegreerd. Het gehele jaar door zijn er tal van activiteiten en evenementen georganiseerd om dit onder de aandacht te brengen. In de maand december wordt het jaar in stijl afgesloten met “Papua’s got Talent”. Het event illustreert 50 jaar vitaliteit en overlevingskracht, biedt het talent een podium en doorbreekt het stereotype beeld van de Papua met zijn peniskoker.

Theatermaker Frank Irving en de comedian Hank van Bosstraten zijn gastheren in de theaterzaal van het Bijlmer Parktheater met Papua talenten uit heel Nederland, onder het kritische oog van een professionele jury. De winnaar mag optreden tijdens het “In The Picture Festival” in het Bijlmertheater. Tussendoor vermaken de gastheren Frank en Hank het publiek met sketches en een Papua-quiz. Als finale is er een spetterend optreden van “Ink Warriors”. Deze verse utrechtse HipHop-band staat bekend om zijn echte, rauwe, soulvolle, oldschool, funky HipHop-sound.

In de foyer van het theater is een foto-expositie te zien van “Paradijsvogels in de polder”. In een andere zaal kunt u luisteren naar de verhalen van een aantal eerste generatie Papua’s. Zij vertellen over hun leven in voormalig Nederlands Nieuw Guinea en sinds 50 jaar in Nederland.  Deze interviews zijn gedaan in de jaren 2008 en 2009 door de Stichting Papua Cultureel Erfgoed. Insos Ireeuw van cateringbedrijf “Taste of the Pacific” verkoopt Papua-eten en geeft een Pepeda-kookworkshop.

DJ Teddy verhoogt de sfeer met South-Pacific en Papua muziek. Ook komen er in de “Bijlmer Jazz & Roots Jam Session” verschillende muzikanten samen voor een unieke muzikale improvisatie. Papua schrijftalenten lezen in de studio voor uit hun eigen werk en er wordt een speciale editie van het blad “De West Papua Courier” gepresenteerd. De oral-history, een echte Papua traditie, komt tot leven, dankzij verschillende verhalen-vertellers. Ook bieden diverse Papua stands hun producten aan en kunt u informatie verkrijgen.

Voorafgaand hieraan organiseert op   1 december het “Platform 50 Jaar Papua’s in Nederland” in nauwe samenwerking met de Papua Vrouwenvereniging Nederland in Den Haag een bijeenkomst over de politieke geschiedenis van de Nederlandse Papua’s. Voor meer informatie hierover, zie de website: http://papua.startpagina.nl/prikbord/16072085/uitnodiging-voor-1-december-2012---50-jaar-papuas-in-nederland#msg-16072085  

Reserveren van kaarten: 020-3113930 info@kosmopolisutrecht.nl kassa@bijlmerparktheater.nl

Zondag 2 december 2012, 13.00 tot 20.00 uur. Toegang: € 10,00 per persoon. 

RAPPER ALI B EERT ’BRANDEND ZAND’-ZANGERES - ANNEKE OP HANDEN GEDRAGEN

• Uit handen van Ali B, die vorig jaar in zijn programma Op Volle Toeren een nieuwe bewerking van Brandend Zand maakte, ontving Anneke Grönloh haar nieuwe cd. „Ali B is een schat”, vindt de zangeres, die in juni 70 jaar werd. FOTO: ROY BEUSKER

ARCHITECTUUR IN INDONESIE (II)

 Foto - De Javasche Bank te Bandung (rechts het oorspronkelijk gebouw) in de huidige situatie, gebouwd door Edward Cuijpers (architectenbureau Cuijpers en Hulswit) in 1918. Als overgangsstijl nog eclectisch van opzet, waarbij de Classicistische elementen uit de 19^e eeuw nog overal zijn aan te treffen

De vriendschap tussen leermeester en leerling.

De architect Wolff Schoenmakers die, voornamelijk in Bandung had gewerkt in het voormalige Indië, was hoogleraar aan de Technische Hogeschool waar Kusno Sosrodihardjo, die later zichzelf Sukarno noemde en de 1^ste president van de Republiek Indonesia werd, student was. Tussen Schoenmakers en Sukarno ontstond een hechte vriendschap: Schoenmakers werd zowat als  lid van de Sukarno familie beschouwd.

De excentrieke hoogleraar, als Nederlandse “totok” (= blanke) op Java geboren, was een zeer hartstochtelijk man: hij hield van de natuur in al haar verschijningsvormen en niet slechts in de figuurlijke zin. In zijn huis in Bandung hield hij zowaar een privédierentuin met dieren die in Zuid/Oost Indonesië niet voorkwamen, zoals leeuwen, giraffen en andere uit (voornamelijk) Madagascar ingevoerd. En dan de bewondering, die net als bij zijn leerling even groot was voor het vrouwelijk schoon, schijnt legendarisch te zijn en hun vriendschap was zeer hecht. Hoe bijvoorbeeld zijn onmatige sexleven was geweest, is hier niet van belang en zal hem, als een bijzondere persoonlijkheid uit die tijd niet minder verheffen als historische figuur.

Het is onbekend wie hem had geïnspireerd om de stap te zetten tot zijn bekering tot de Islam. In ieder geval werd hij islamiet, had de verplichte pelgrimage naar Mecca gemaakt en daarmee was zijn bekering volledig. Hoe zijn directe omgeving, d.w.z. zijn collega’s over zijn convertie,  hadden gedacht, is niet bekend.. Wat we wel weten is, dat een van zijn collega’s een tijdje later zich ook had laten bekeren.

foto-  Hoofdgebouwen van de Technische Hogeschool Bandung (thans ITB genoemd) ontworpen in 1919 door Maclaine Pont in een Minangkabouwstijl en de feestelijke inwijding in 1920. Voor zo’n  immens project was  1 ½ jaar bouwtijd een prestatie waarbij het interieur heel bijzonder is vormgegeven.

 VREEMDE ONTWIKKELINGEN IN EUROPA 

Er waren, ongetwijfeld veel, heel veel discussies geweest tussen Schoenmakers en Sukarno over de (politieke) “Nieuwe Orde” in Duitsland; roerige ontwikkelingen in Europa, waar een nieuwe machthebber (Hitler) een in Europa  zelden gehoorde taal uitsloeg die op geweld wees, weliswaar verpakt in politieke metaforische retoriek en waarbij spijtig genoeg geen één land in de westerse wereld het potentiële gevaar vroegtijdig had herkend. Er kwamen toch immers overduidelijke signalen vanuit Duitsland? Maar alle onverdraaglijke maar niettemin doorgewinterde politici hadden behoorlijk wat boter op hun hoofd: waren ziende blind en horende doof.  Er werden hier en daar op Java  in het begin hiervan weliswaar vage tekenen opgevangen, en niet slechts door doorwrochte politici of  militairen of andere geüniformeerden, maar ook door gewone burgers, die wezen in de richting van een vreemdsoortige ontwikkeling en een onbestemd gevoel met  toon en tendens van “oorlogsgevaar”. Maar Europa was heel ver weg en de heersende machthebbers in het toenmalige Indië vonden dat het met die roerigheid van  politieke veranderingen in Duitsland niet zo’n vaart zal lopen. Het bleek een noodlottige misrekening te zijn die het koloniale Nederland  en de overige vrije Wereld ooit had gemaakt.

Ik stel me zo een beeld voor van de beide heren Schoenmakers en Sukarno, in de tijd dat in Europa, met Hitler in Duitsland aan de macht, Sukarno met een bedenkelijk gezicht en een scheef oog naar Schoenmaker zou hebben gekeken, ten teken  dat ze in Europa het ook nog niet zo goed voor elkaar hadden en dat er toch nog wat schortte aan de “democratie van het Westen”. 

“INHEEMSE ARCHITECTUUR”  

Hoe het ook zij, de beide mannen konden het verder goed met elkaar vinden, daar niet van. De heftige manier van redevoeringen (die overigens zelden als vaag of zweverig konden worden beoordeeld- maar eerder weelderig en bloemrijk in het taalgebruik) en de talloze discussies die we van Sukarno kennen waren bekend; bij de  vele (illegale) bijeenkomsten van Sukarno waarbij hij in zijn speeches de bevolking wakker schudde en te wijzen op de bewustwording van de Indonesische Natie, was Schoenmakers dikwijls aanwezig en steunde hij zijn vriend in zijn streven naar onafhankelijkheid  met verve. Als technisch bouwkundig student had Sukarno, voor zover bekend, geen enkel gebouw neergezet, laat staan een van historische allure. “..dat komt wel..” zou hij gezegd moeten hebben. Neen, hij had andere aspiraties en hogere idealen. En een ervan was de strijd aan te gaan tegen de op dat moment heersende koloniale machthebber(s) en ze uit het land te verdrijven en de onafhankelijkheid uit te roepen. Vrij en bevrijd te zijn voor hem en het Indonesische volk van het koloniale juk. Hij nam zijn voortdurende gevangennemingen op de koop toe om de wereld te laten zien dat hij in zijn eigen land onschuldig in een gevangenis terecht was gekomen en daarom het volste recht had hiertegen te ageren, te strijden en volledige vrijheid te eisen voor hem en het Indonesische volk.

Vanzelfsprekend was Schoenmakers het volledig eens met zijn vurige strijd en streven naar een zo rechtvaardig mogelijke wereld. Want de idealen die Sukarno koesterde, waren van een andere,  hogere orde.

Beiden waren het met elkaar eens om voorbereid te zijn voor een nieuwe tijd voor Indonesië. Sukarno was vrijwel alles aan het politiseren, hetgeen in de gegeven  sociaal en politieke constellatie heel begrijpelijk was. En een van de heftige, maar interessante discoursen tussen de beide mannen was van cultuurhistorische aard. Sukarno vond namelijk dat  de huidige “inheemse” architectuur niet strookte met het beeld dat hij had voor een toekomstig nieuw Indonesië. Met de “inheemse” architectuur bedoelde Sukarno niet de Inlandse of Indonesische, maar de koloniale architectuur die hier en daar enigszins wat aangepast waarin de zo rijke Indonesische kenmerken/motieven/elementen  duidelijk geïntegreerd waren.

Tegen Schoenmakers benadrukte Sukarno dat er een andere manier te vinden was voor het  ontwikkelen van een nieuw soort bouwstijl voor zijn land die de Indonesische Natie in al haar rijkdom aan tradities in al haar glorie en verscheidenheid uiting kon geven, verhief en kon weergeven (wedijveren met de omringende Aziatische landen bijvoorbeeld) en  vroeg hem daarom dit  serieus te willen onderzoeken: Ontegenzeggelijk was er hier sprake

van een opgekropte irritatie en/of woede die slechts tot subjectieve “cultuur verblinding” kon leiden: hier speelde overduidelijk zijn afkeer van de heersende macht. In die gegeven omstandigheid begrijpelijk. Maar hij die zo intelligent was en zeer vooruitstrevende ideeën had, liet zich zo simpel in de kaart kijken en in het zwakke moment meeslepen in een voor hem onwaardige gedachten spinsel en een waterval van emoties waarin hij makkelijk kón verdrinken.

Men moet zich voorstellen dat Sukarno’s idee (onderzoeken naar een eigen typische Indonesische stijl) vermoedelijk tussen 1936/37 en 1946 moest zijn ontstaan..(Zijn veelvuldige  arrestaties/gevangennemingen en gedwongen ballingschap met Hatta (op Nieuw Guinea) moesten hem als rebel  alleen maar gesterkt hebben in zijn voornemen  een aanstaande grote Revolutie te beginnen. De agenda van de grote strategie lag wat hem betreft al gereed en operationeel voor hem op zijn werktafel.  Maar de 2^e Wereldoorlog kwam (min of meer onaangekondigd) voor hem als een geluk bij ongeluk.

Immers in de periode van 1940 en 1945 had de Japanse bezetter zijn haat tegenover de Nederlandse koloniale macht alleen nog maar meer (en bij voortduring) aangewakkerd en zodanig opgestookt, om, koste wat kost, al zijn idealen (Koloniaal bewind het land uitgooien en de onafhankelijkheid uit te roepen) eindelijk te verwezenlijken.

Mede door de goede relaties met de Japanners, werd zijn beste vriend Schoenmakers, in tegenstelling tot andere Nederlanders in het voormalige Indië gevrijwaard van deportatie of internering. Of Schoenmakers ook pogingen had ondernomen, of invloed had aangewend om zijn collega’s voor internering of deportatie te behoeden blijft historisch een interessante vraag. 

 Sukarno, Student Technische Hogeschool (T.H.S) Bandung (1922) .

Wolff Schoenmakers – architect en hoogleraar te Bandung –   

leermeester van Sukarno.

In de dertiger en begin veertiger jaren zag Sukarno  drommels goed dat er heel driftig werd gebouwd en zeker in Bandung waar hij als student woonde en studeerde. De bekende gebouwen (voornamelijk uit het begin van de 20^ste eeuw zoals bv. de Javaasche Bank, het Residentiekantoor, het hoofdpostkantoor) stonden er al. De stad Bandung was vóór 1929 eigenlijk een wat uit de kluiten gewassen dorp dat nodig moest worden vernieuwd, uitgebreid en voorzien van nog meer overheidsgebouwen, noodzakelijk voor de economie en de groeiende bevolking op het eiland. En juist de bouwactiviteiten in dit gebied zag Sukarno als een consolidatie van de koloniale macht en de belichaming van onderdrukking als geheel. Het was voor hem een doorn in het oog; hij werd er dagelijks mee geconfronteerd.

Schoenmakers gaf Sukarno colleges over de nieuwe bouwbeweging van Gropius en het Bauhaus die vóór 1930 in Duitsland was ontstaan en een grote vlucht had genomen in heel Europa en daarbuiten (Zuid Amerika).  De 1^ste Wereldoorlog was een paar jaar ervoor maar net afgelopen en men zag de zinloosheid in de letterlijk grote puinhopen. Men had, heel begrijpelijk haast met de wederopbouw in dit gehavend continent.

Er waaide echter in Europa ook een nieuwe wind op architectuurgebied; wat eerst niet mogelijk was werd nu gebouwd, mede door het ontwikkelen van nieuwe technieken, semi/uitvindingen, nieuwe materialen (halffabricage etc.) en nieuwe technische toepassingen in de bouw.

In het verre Indie was er nauwelijks animo voor de nieuwe bouw en stijlbeweging, behalve dan bij professionele vakbroeders zoals bij Schoenmakers en zijn collega’s. In het land waar deze architecten ook waren geboren, hadden ze letterlijk en figuurlijk alle ruimte en vrijheid die iedere architect zich maar wensen kon, om naar hartelust hun talenten en scheppingsvermogen geheel te kunnen uit buiten.

Net voordat de 2^e wereldoorlog in het voormalige Indië begon, kwam er  helaas een abrupt einde aan de creaties van de drie grote architecten Schoenmakers, Aalbers en Maclaine Pont, die het tegenwoordige Indonesië met hun weergaloze scheppingen hadden verrijkt, het land Indonesië  voorgoed op de kaart gezet en daardoor zichzelf onsterfelijk gemaakt.

Voor het toekomstige cultuurerfgoed van de Republiek Indonesië is het van groot belang deze gebouwen zorgvuldig te koesteren, op een juiste manier te conserveren om ze tegen verval te beschermen, ook voor de komende generaties zodat die ook nog zouden kunnen genieten van de architectuur rijkdom in dit land.

Het feit dat deze gebouwen vóór de geboorte van de Nieuwe Republiek Indonesië onderwerp waren van sociale, culturele en politieke discussies tussen twee bijzondere historische figuren, Sukarno en Schoenmakers, zijn ze daarom ook zo historisch van belang geworden.

De Nieuwe Republiek Indonesië werd in december 1949 Onafhankelijk van Nederland, maar zijn allerbeste vriend Schoenmakers kon helaas niet delen in de vreugde van deze vrijheid, die zij beiden zo vurig naar verlangden: hij stierf vóór de Overdracht werd ondertekend.

   Het  gebouw Concordia – de Societeit van Bandung – thans Gedung Merdeka, waar de Azië Afrika conferentie werd gehouden in 1954, detoen al drukke straat: de Postweg, en waar schrijver dezes eenmaal Sinterklaas had gevierd.

Zou het toeval zijn dat Sukarno tijdens de Azie-Afrika conferentie in Bandung, het sociëteitsgebouw Concordia, een schepping van zijn beste vriend Schoenmakers, (later aanpassingen doorgevoerd door Albert Aalders) had gekozen waar de genodigden uit de twee continenten bij elkaar kwamen? Sukarno had overigens dit gebouw  altijd al bewonderd.  Wellicht ook uit eerbied en diep respect voor zijn kameraad die de grootste dag van Sukarno s leven niet had kunnen meemaken. Hij had zijn grote vriend die hem in zijn roerig leven altijd had bijgestaan, juist op die conferentie, één van Sukarno s hoogtepunten als president, zonder enige twijfel zeer hebben moeten missen.

Een paar jaar later kwam er een ommekeer in de tot dan toe milde politieke houding van Sukarno tegenover de Nederlanders (die overigens nog in grote getale in het land verbleven). Terwijl de nieuwe Republiek zich opmaakte voor een van de grootste conferenties ooit in Zuid/Oost Azië gehouden, kwamen er geruchten  (en pogingen ?!)van een samenzwering tegen de Nieuwe Republiek. In felle bewoordingen – het gerucht van een politieke complot was al publiekelijk – greep Sukarno de gelegenheid aan om  de schuld bij ‘’het Westen’’  (oftewel de Nederlanders) te leggen. Daartoe moest hij direct handelen in het algemeen belang en de bevolking het bewijs tonen dat hij gelijk had en dat de samenzwering tegen de Republiek verijdeld was.

In de geruchtmakende politieke gebeurtenis en vermeende complot theorieën in 1953, werd al gauw een slachtoffer gevonden in de persoon van de journalist Jungschlaeger. Hij werd gearresteerd en in afwachting van het proces dat daarop moest volgen werd een ware hetze tegen alles wat Nederlands was of in elk geval Europees of Westers: de Indo/Nederlanders kregen het (weer) te verduren met boycot/belediging/persoonlijke aanvallen enz.  Vanaf deze tijd was de haat tegenover de vroegere bezetters van zijn land weer opgelaaid,  met als dieptepunt de Exodus  van nagenoeg alle Nederlanders en Indo/Europeanen uit het land en de confiscatie van bedrijven, goederen, en ook de interesses en belangen van  Indo/Europese en Hollandse burgers.

Niet lang na de Onafhankelijkheid van Indonesie, ondernam Sukarno vele buitenlandse reizen: hij bezocht Zuid Amerika. In Brazilië ontmoette hij ook

 talloze architecten, voornamelijk uit Europa van de nieuwe bouworde, waaronder de al fameuze Oscar Niemeijer (die in Brazilië vele overheidsopdrachten had uitgevoerd) en Jean Jeannarette (le Corbusier). Het waren de bewuste architecten waarover Schoenmakers het met Sukarno had tijdens de vele colleges en gezamenlijke cultuurpolitieke gesprekken over de zogeheten “Inheemse architectuur”. Sinds de  cultuurpolitieke controverses, had Sukarno, op tijd tot inzicht gekomen en overtuigd van het belang van de grote waarde voor ‘s lands cultuurerfgoed, dit belangrijk onderwerp geheel omhelsd om het daarna voorgoed te laten rusten.  Hij was als het ware terug van weggeweest.  

Pjotr.X.Siccama 

  Zijaanzicht van het huidige paleis te Bogor met de vijver.- Thans het buitenverblijf van de president van Indonesië

Het voormalige paleis te Bogor dat de Gouverneur Generaal Gustaaf, een Oost Friese baron van Imhoff had laten bouwen in 1744/45 in een Barokke stijl dat door de aardbeving in 1836 was verwoest. – Op dezelfde plaats werd het tegenwoordige paleis gebouwd door een genie officier Dossaers  in Classicistische stijl.

Het huidige paleis van Bogor in Classicistische stijl gebouwd door de genieofficier architect Dossaers in  1838/40. De gehele buitenzijde, quadratisch geconcipieerd,  rondom het gebouw in de Ionische orde een peristyle (colonnade) waarvan  de Ionische kolommen dragend zijn.  (gecanneleerde Ionische kolommen met Ionisch kapiteel)   in het midden van de grote ontvangsthal een kleine koepeltoren.

 Interieur van het paleis te Bogor in de Nederlandse tijd vóór 1949, waar op de achtergrond het portret te zien is van Koningin Wilhelmina.  Een van de ovalen zalen van het paleis met een eveneens ovaalvormige concaaf plafond voorzien van ondiepe cassetten met rozetten, dat gedragen  wordt door kolommen met Korinthische kapitelen met aan weerszijden Korinthische pilasters. Op een van de zetels links achteraan had de grootvorst (de Sushuhunan) van Yokjakarta nog gezeten.

De Javasche Bank te Jakarta  omstreeks de eeuwwisseling door Edward Cuijpers (architecten en ingenieursbureau Cuypers en Hulswit) in 1918. dezelfde eclectische stijl werd ook in Bandung toegepast.

Station Weltevreden te Bogor in de nieuwe stijl (art-déco)  met ertegenover het residentiekantoor.  In de  zg. ‘’nieuwe zakelijkheid ‘’van de nieuwe bouworde. Het plein tussen deze gebouwen heette toen  Waterlooplein. – Een voorbeeld van ruimtelijke ordening beleid vóór 1940, wat voor Zuid Oost Azië geheel ongekend en nieuw was.

 Het station Weltevreden (Bogor-West Java) hoofdingang. Opgetrokken in de art-déco  - stijl – in de lijn van de nieuwe bouworde. Circa 1928.

.

Sociale media executeur in het leven geroepen

Testament regelt digitale dood

BAARN, vrijdag

INDO’S IN DE KNEL

TerugNaarLinggajati.nl

Vorige maand was Terug naar Linggajati al te zien op TV West, maar sinds vandaag heeft de documentaire ook een eigen website: www.terugnaarlinggajati.nl. Op de site vind je uiteraard de hele documentaire, maar ook bonusmateriaal en informatie over de totstandkoming van de film.

Verspreid de link gerust onder vrienden en bekenden, graag zelfs!

DVD op komst

Er is ook nog goed nieuws over de DVD. Die ligt inmiddels bij het bedrijf dat 'm gaat kopiëren en bedrukken. Volgende week worden de DVD's geleverd. Mensen die recent nog een DVD besteld hebben ontvangen nog een apart mailtje over de betaling.

Column:  Herinneringen aan… een meisje van twaalf   door: Paul Baro

De ochtend van 19 september 1953

Het is zes uur in de ochtend en de stad Bandoeng komt langzaam tot leven in het heldere ochtendgloren. De straat-geluiden vermengd met het fluiten van vogels dringen ietwat gedempt door in de slaapkamer waar een grootmoeder met haar kleindochter slapen. Ciska opent slaperig haar ogen. Opeens schiet het haar te binnen, dat ze vandaag jarig is. Twaalf jaar is ze geworden. Bijna automatisch dwalen haar ogen af naar de enige kast in de kamer. Ja hoor, er hangt zoals elk jaar op haar verjaardag een nieuwe jurk aan de kast. Blij en dankbaar kijkt ze in de richting van haar oma. Die ligt nog in diepe rust op haar matras. Soms, als oma heel stil ligt, voelt Ciska of ze nog wel ademt. Haar kleine hand houdt ze dan dicht tegen oma’s neus om het ademen te voelen. Telkens weer blij en gerustgesteld als dat zo blijkt te zijn. Dan probeert ze zich voor te stellen hoe het zou zijn als oma er niet meer is. Ze huivert bij de gedachte en keert weer snel terug naar de vrolijke gedachte van haar verjaardag vandaag. Straks gaat ze naar school, gekleed in haar nieuwe jurk en ze mag snoepjes uitdelen; wat een feest! En ze verheugt zich op het speelkwartier. Dan gaat ze van het beetje geld dat oma haar elke dag meegeeft, lekkere pisang goreng kopen bij de verkoopster op straat.

Zorgen

Wat Ciska niet weet, is dat oma de afgelopen week nog naar het pandjeshuis (lommerd) is geweest om geld te lenen. De had namelijk geen geld meer voor stof en voor maakloon voor de nieuwe jurk van haar klein dochter. Haar pensioenbrief heeft ze als onderpand moeten achterlaten. Aan het eind van de maand moet ze alles met 5 % rente terugbetalen, maar dat deert haar niet. Oma is weduwe die twee echtgenoten heeft overleefd. Ze heeft een uitgesproken sterk karakter en een zwak voor jonge kwetsbare kinderen. Zelf al gezegend met twee dochters en één zoon (Njo), adopteerde ze nog twee kinderen: Jan en Annie. Njo, oma’s oogappel, is een aimabele opgewekte man, vol humor en met een bescheiden inkomen. Toen Ciska als derde kind in het gezin ter wereld kwam, voelde oma aan dat het gezin het financieel niet zou redden. Ciska was drie maanden oud toen ze naar oma ging. Sindsdien nam oma de hele verzorging en opvoeding van haar kleindochter op zich.

Inwonen

Oma en Ciska wonen in bij oma’s geadopteerde dochter Annie, haar man Theo en hun dochtertje Eli. Het huis waar ze wonen is vrij groot, maar moet gedeeld worden met anderen. Met z’n vijven bewonen ze de twee kamers aan de achterzijde. De grote kamer aan de voorzijde huisvest een kantoor. Dan is er ook nog een Chinese familie die in de garage woont. De voorgalerij van het huis kijkt uit op een riante tuin. Daar staan verscheidene grote bomen, zoals een sawoboom (sapodilla), een djamboe air (waterappel) en een klapperboom (kokospalm). Ciska speelt vaak in de tuin en klimt ook wel eens in de sawoboom om de rijpe vruchten te plukken, die zoet en sappig zijn.

59 jaar later

“Ach kijk nou toch eens”, roept Ciska uit en loopt naar het hek van de bungalow naast de strandboulevard van Playa del Ingles op Gran Canaria. De bungalow is wit gepleisterd en heeft een open voorgalerij. Langs de muur groeit een prachtige paarse Bougainville. Er staat zelfs een mooie bloeiende tjempaka (frangi pangi) in de tuin. Ik loop eveneens naar het hek en werp een blik in de tuin en de voorgalerij waar alles in diepe rust lijkt. Ik begrijp de reactie van mijn vrouw. Het geheel doet namelijk sterk denken aan de huizen in voormalig Nederlands-Indië. Zelf geboren op Java kan ik mij voorstellen, dat het allerlei jeugdherinneringen oproept. We kijken nog even naar de witte bungalow en de tuin met de herkenbare vegetatie. Dan neem ik de hand van mijn vrouw in de mijne en samen lopen we naar het bankje. Daar zitten we onder de schaduw van een reusachtige Yucca. Samen kijken we, bezig met onze eigen herinneringen, aan lang vervlogen tijden, over de zee met het eindeloos golvende water. We zwijgen, elkaar begrijpend, aanvoelend dat een enkel woord de betovering van het moment kan verbreken.

Beste Indische artiesten en bands,

Redactie ICM ontving van redactie TV Orjanje een oproep voor Kerstgroet, die U vervolgens op TV Oranje wordt gebracht, zodat U U fans en aanhang een kerstgroet kan overbrengen. 

Houdt rekening dat U naar de Studio in Steenwijk moet afrijzen.

Onderstaand de procedure en veel succes!!!

Redactie ICM.

Kerstwens opnemen? Meld je snel aan!

http://www.tvoranje.nl/files/Promotie/Foto/2012/kerstwens_tvo_2010.jpg" width="213" height="120" />Het loopt storm bij de aanmelding voor de jaarlijkse Kerstwensen bij TV Oranje! Begin december zijn artiesten van harte welkom in de studio van TV Oranje in Steenwijk om gratis een kerstboodschap in te spreken voor hun fans. Er is op dit moment alleen nog plek op zaterdag 1 december (12.00 - 18.00 uur) en zondag 2 december (14.00 - 20.00 uur), de maandag is al vol. Er is bij het opnemen van een Kerstwens ook gelegenheid om een 'gewone' TV Oranje Showflits in te spreken. Om je als artiest aan te melden kun je een mailtje sturen naar showflits @tvoranje.nl. De Kerstwensen zijn vanaf de tweede week van december te zien bij TV Oranje en worden zo mogelijk gevolgd door een clip van de betreffende artiest.

.

Terugblik op pasar malam Leek.

Met het komen van de nieuwe eigenaar van dit mooi sportcomplex wordt de pasar voor de tweede keer georganiseerd in samenwerking met Stichting Stellar.  Doelstelling is om het sportcomplex op de kaart te zetten. Naast pasars worden ook andere evenementen georganiseerd.

De heer Jacobs eigenaar van deze hal is zeer tevreden over de pasar!  Dat Milly Akrina al de aankondiging deed voor de pasar Malam volgend jaar in Leek vanaf het podium. "Het dubbele aantal bezoekers heeft men mogen begroeten dit jaar, en de standhouders hebben goed verkocht" aldus de heer Jacobs, er zit dus een duidelijke stijgende lijn desondanks de crisis.

Het bijzondere aan deze pasar is dat toch een goede promotie werd gemaakt veel via de regio omroep en TV. ICM deed klein onderzoek, en uit Delfzijl, Winschoten, Assen en Emmen kwamen de bezoekers. Uiteraard uit Groningen voor zich sprekend, naast dat de afritten met grote lange spandoeken stonden opgesteld. Uiteraard uit de hoeken als Amsterdam, Lelystad, Den Haag, Den Bosch ......

Ook bij deze pasar werd in lounge een groot scherm opgesteld om films/dvd's te tonen o.a. de Weduwe van Indië en Stamboel.

Toch een bijzonder feit om te vermelden, wie die The Sommerset kent, ziet ze nu weer terug zonder Hans in de nieuwe setting Yaja Band met Counrty, die 1 al met kwalitatief instrumentaal als song wordt gebracht. Ook niet te verwonderen want twee spelen in IMC Croncong.

Gebakken grote garnalen in een pikante roomsaus (4 personen)

Ingrediënten:                                   

40 grote gamba’s of cocktailgarnalen, gepeld en zonder kop. 4 grote rode uien, 6 teentjes knoflook, 3 rode lomboks, 2 el. honing, 2 tl. serehpoeder, mespunt witte peper,    2 tl. ketoembar, 1 tl. djintan, 2 tl. koenjit,  8 kemirienoten, 2 tl. djahé, 200 gram geraspte kokos, 2 visbouillonblokjes, 1,5 dl. koksroom of ongeslagen room, sap van 1 limoen, olie om in te bakken

 

 Bereiding:  Snijd de uien, lomboks en knoflook fijn. Rooster de kemirienoteneven in een droge koekenpan en maal ze daarna fijn (hakmolentje van staafmixer). Verhit olie in een wok en fruit de uien, komboks en knoflook tot de uien glazig zijn. Voeg dan de kemirie, bouillonblokjes en overige specerijen toe. Even goed mengen en dan de honing, limoensap en de kokos toevoegen. Doe er ca. 1/2 liter water bij en breng aan de kook. Laat ongeveer 10 minuten zacht doorpruttelen. Neem dan de wok van het vuur en meng de room erdoor, even goed roeren. Zet de wok terug op de hittebron maar vooral NIET meer laten koken, anders gaat het schiften. Steek nu de garnalen aan satéstokjes, bestrijk de met een kwastje met olie en rooster ze ca. 2 minuten onder de voorverwarmde grill in de oven. Bij gebruik van een contactgrill is 10 tot 15 seconden voldoende. Schenk nu de saus over de borden en leg de garnalen er bovenop. Garneer met wat peterselie. Lekker met witte rijst en atjar ketimoen.        

 

 Selamat makan.  

 

Tempe goreng 

tempe snijd je in stukken...week het daarna, in een bad van zout...knoflook... en assem...

week het een uur...en dan laat het uitlekken in een vergiet.. Droog het af,.bak het daarna in olie bruin ,

...echt lekker...probeer het maar eens...succes

..

Recept van de maand:      Spekkoek  door Roy Dreezens    

Wie heeft nog nooit van deze heerlijke Indische traktatie gehoord….. Hier het recept om het thuis zelf te maken. Niet moeilijk, wel veel werk en geduld.

Ingrediënten:                                   

150 gram bloem, 12 eieren, 400 gram boter, 3 zakjes vanillesuiker, zout naar smaak, 250 gram witte basterdsuiker, 8 theelepels kaneelpoeder, 2 theel. anijspoeder (of 2 fijngestampte anijsblokjes), 2,5  theel.  kruidnagel-poeder, 2 theel. kardamonpoeder, 2 theel. nootmuskaatpoeder.

Voorbereiding:

De boter zacht laten worden (maar beslist NIET helemaal laten smelten); eieren scheiden en eiwitten kloppen; alle kruiden klaarzetten in de juiste hoeveelheden; springvorm (20 cm) goed invetten, ook de randen; oven voorverwarmen op 110°C (hete lucht), 120°C (onder en bovenwarmte) of 140°C alleen onderwarmte.

Spekkoek, naturel en pandan.

Bereiding:                                                 

 Maak van de boter een mooie romige massa met  een  mixer. Wanneer de boter een papje is, doe er dan de basterdsuiker, snufje zout en de vanillesuiker bij en meng het goed door.

Terwijl je goed roert met een pollepel, voeg dan langzaam het eigeel erbij. Blijf roeren! Hierna voorzichtig beetje bij beetje het geklopte eiwit erbij doen. Daarna heel langzaam roerend de bloem toevoegen.

Wanneer het beslag enigszins glad is, gaan we het verdelen in twee gelijke hoeveelheden in twee kommen. Laat één kom voor wat het is en voeg bij de andere kom alle kruiden toe en meng het voorzichtig  door. Zo krijg je een beslag voor de witte laagjes en een voor de bruine laagjes.

Begin met een wit laagje in het bakblik, maar let op, een heel dun laagje: de bodem moet net bedekt zijn. Strijk desgewenst het laagje     glad met de bolle kant van een lepel. Plaats het bakblik ca. 4 minuten in de oven. Het laagje mag beslist niet aanbranden, maar wel goed gaar (de bovenkant ziet er dan iets gedroogd uit). Is het gaar, dan bakblik uit de over, het volgende (nu bruine) laagje erop smeren en weer terug in de oven voor ca. 4 minuten. Doe dit zo om en om tot het beslag in beide kommen op is. Eindig wel met een BRUIN laagje. Wanneer je het laatste laagje erop doet, kun je de gehele koek na ca. 4 minuten nog enkele minuten langer laten doorgaren met de oven UIT (doe daarbij de deur van de oven enkele seconden open om de ergste hitte te laten ontsnappen, anders kan het bovenste laagje uitdrogen). 

Daarna het bakblik uit de oven halen en ca. 10 minuten laten afkoelen. Dan de springvorm openen en zonder dat verder laten afkoelen.

Serveren in dunne plakjes.

Wil je graag spekkoek in het groen hebben? Doe dan een volle eetlepel pandanpasta (toko) bij het witte beslag.

Selamat Makan.   

Recept van de maand:     Soto Madura  

Een van de lekkerste maaltijdsoepen uit Indonesië met rundvlees als basis, volgens Madurees recept.

Ingrediënten:                                          

Ca. 750 gram rundvlees (poulet of reepjes), 3 salamblaadjes (of laurierblaadjes), 4 rode uien, 4 tenen knoflook, 2 rode lomboks, 3 lente-uitjes, 5 kemirinoten, 1/2 el. ketoembar, 1 tl. djahé, 1 tl. djinten, 1/2 tl. koenjit, 1 verse stengel sereh,   olie om te bakken, ca. 2 ltr. water, bouillonblokje, zout en peper naar smaak.                                                      

Voor de vulling: 2 aarsappels, 4 eieren, 1 pak Chinese noedels, 250 gram taugé, bosje bladselderie, zakje gebakken uitjes.

Bereiden:                                      

Kook de aardappels beetgaar en de eieren hard. Week de noedels in heet water en spoel ze daarna af onder koud water. Trek bouillon van het rundvlees en ca. 2 liter water met   het bouillonblokje, de serehstengel (gekneusd) en wat zout. Snipper de uien en hak de knoflook fijn. Snijd alleen het groen van de lente-uitjes in ringen, bewaar de rest voor een ander gerecht. Maal of vijzel de kemirinoten fijn en fruit dit in     een wok met een scheutje olie, samen met de uiensnippers, salamblaadjes, knoflook, ketoembar, djahé, djinten en koenjit. Voeg dit daarna toe aan de bouillon met rundvlees. Blancheer de taugé kort (even in heet water dompelen en direct met koud afspoelen). Snijd de beetgare aardappels in kleine blokjes en de eieren in partjes. Snijd de rode lomboks schuin in dunne ringetjes. Verwijder de serehstengel uit de bouillon. Verdeel dan de stukjes aardappel, noedels, taugé, eieren, gehakte bladselderie, het groen van de lente-uitjes en de gebakken uitjes in aparte schaaltjes. Neem nu diepe borden en doe op elk bord een plukje uit ieder schaaltje. Overgiet dit dan met de bouillon met rundvlees. Garneer met de lombokringetjes en serveer met wat cassavekroepoek en wat lontong.

Selamat Makan.

 Indische gestoomde makreel

Eens iets anders: Een lekker recept met gestoomde makreel en verse groenten.

Ingrediënten:                                                

3 grote gestoomde makrelen, 4 uien grof gesnipperd, 5 tenen knoflook gecrushd en fijngehakt, 1 of 2 rode lomboks, 3 tl. djahé, 500 gram gebroken sperziebonen, 1 blikje tomatenpuree, 1 rode paprika in blokjes, 3 tomaten in blokjes en zonder zaad, 1/2 dl ketjap manis, sap van een limoen, 1/4 blokje trassi, 1/4 blok santen, 2 dl water, olie om    in te bakkenuien glazig.

Bereiding: Verhit wat olie in een wok en fruit hierin de grof gesnipperde uien glazig. Doe de sperziebonen erbij en laat even een minuutje pruttelen.

Voeg de in dunne ringetjes gesneden lombok en de blokjes paprika toe, met de tomatenpuree, djahé, knoflook, trassi en de blokjes tomaat. Blus af met 2 dl water en doe er dan de ketjap manis bij. Maak intussen van de makrelen mooie filets en verdeel deze in stukken van ca 3 cm. (let goed op eventueel verborgen graatjes). Laat vervolgens de santen in het groentenmengsel smelten en roer even door. Laat 5 minuten zachtjes doorpruttelen en roer dan voorzichtig de makreelstukjes erdoor. Tenslotte het limoensap toevoegen. Wordt het mengsel toch te droog dan eventueel nog iets water toevoegen. Direct serveren. Bij te lang verwarmen valt de makreel uit elkaar.

Lekker met witte rijst, atjar ketimoen en kroepoek.  Selamat Makan.

Gulai Ikan Bali  (Balinese vis)

Een heerlijk pittig visrecept uit het paradijselijke Bali.

Ingrediënten:                                       

750 gram stevige witvis, sap van een halve limoen, 3 el. tapiocameel, 1 tl. zout, 6 el. olie om in te bakken.      

Voor de saus:  4 rode uien, 2 tl. djahé, 1 tl laos, 1/2  blokje trassi, 4 rode lomboks (pepers), 4 tenen knoflook,   2 el. ketjap manis, 1 el. tamarinde,  300 ml. water. Bosje gehakte korianderblaadjes voor de garnering.

Bereiding:                                          

Maal de rode uien, trassi, lomboks, knoflook, met de djahé en de laos in een keukenmachine fijn tot een pasta. Verhit in een wok wat olie en fruit hierin de kruidenpasta ca. 2 minuten. Voeg dan de ketjap, tamarinde en het water toe en laat 2 minuten op heel laag vuur sudderen. Snijd de vis in stukken (niet te klein), besprenkel dit met limoensap en meng dit met het zout  en het tapiocameel. Verhit in een pan de rest van de olie en bak hierin de vis hooguit 3 minuten (niet te wild omscheppen anders valt de vis uit elkaar). Schep dan de vis uit de pan en voeg deze bij de saus (voorzichtig omscheppen). Opdienen met een beetje gehakte koriander. Lekker met witte rijst en bijvoorbeeld Gado-Gado.

In plaats van witvis kunt u ook grote garnalen gebruiken of een combinatie van vis en garnalen.Haal dan voor het bakken ook de staartjes eraf.

- Ritja-ritja udang

Een heerlijk pittig garnalengerecht, dat onder andere in de Molukse keuken erg populair is.   

Ingrediënten:                                    

 600 gram grote roze garnalen. 2 tl. gemalen verse gember, 3 tl. gemalen verse knoflook, flinke ui in dunne halve ringen gesneden, 1 handvol prei in dunne ringetjes, 2 fijngehakte rode pepers, 1 stengel sereh, 2 el. limoensap, klein blikje tomatenpuree, 2 tl. laos, 100 cl. gembersiroop, 4 el. ketjap manis, 1 el. bruine suiker, 1 kopje water, snufje zout en peper, wat fijngehakte bladselderij voor de garnering.  

Bereiding:                                      

Fruit de uitjes in een wok in wat olie tot ze glazig zijn. Roer er dan de gember, knoflook en laos doorheen. Voeg er dan de rode peper en de sereh aan toe (sereh even kneuzen). Laat dit samen aan de kook komen en doe er dan de prei bij en laat dit iets garen. Vervolgens de tomatenpuree,

ketjap, bruine suiker en zout en peper erdoor. Voeg een kopje water toe en de garnalen en verwarm dit alles, maar laat het niet meer koken, anders worden de garnalen taai. Strooi er bij het opdienen wat fijngehakte bladselderij over. Lekker met witte rijst en gado gado of als bijgerecht bij de rijsttafel.

In plaats van garnalen kunt u ook andere ingrediënten gebruiken, zoals kip (ritja-ritja ajam) of vis (-ikan), tahoe of tempeh. Altijd een succes.

Selamat makan

Ajam Pangang met santen  door Hans Vogelsang

Zoals overal is ook in de Indonesische keuken kip een veelvoorkomend gerecht. Kip wordt er vaak geroosterd op houtskool, wat aan het vlees een bijzondere smaak geeft. Na het roosteren wordt het (zoals in dit recept) vaak gestoofd in een saus met santen. Dit recept is vrij snel en eenvoudig te maken en smaakt heerlijk door de combinatie van grillen en stoven

Ingrediënten:  1 grote braadkip of 4 poten, 3 eetlepels ketjap manis, 2 of 3 lomboks (minder scherp: zaad en zaadlijsten verwijderen), 3 of 4 grote rode uien, ½ blok santen, afgestreken theelepel zout, 3 tenen knoflook (uit de knijper), stukje trassi, sap van een citroen, 6 eetlepels olie

Bereiding:  Maak de kip goed schoon onder stromend water en dep hem daarna droog. Snijd hem vervolgens in stukken (poten in tweeën) en rooster het in de oven onder de grill. Let wel op dat de bovenkant niet verbrand Kan ook gewoon in de oven op 180 *C, ca. 45 minuten. Controleer daarna of de kip gaar is (mag niet meer rosé op het bot zijn). Maak de uien en lomboks fijn in een keukenmachine en vermeng het met het zout. Doe de olie in een wok op hoog vuur en fruit hierin het uien-lombok mengsel enkele minuten. Doe de hittebron laag en voeg de santen, trassi en ketjap toe. Zodra de santen en trassi gesmolten zijn, de kipstukken erbij, vervolgens het citroensap en laat alles zachtjes smoren. Als de saus te dik dreigt te worden, een scheutje water erbij doen. Lekker met witte rijst, sajoer en atjar. 

                          Selamat makan.

 22 mei 2024)

Radicalisme wint steeds meer terrein in Indonesië 

Radicale Islamitische groeperingen krijgen steeds meer invloed in Indonesië. Onlangs nog werden in Atjeh op last van de lokale autoriteiten 9 kerken en 6 boeddhistische tempels hun deuren moeten sluiten. De autoriteiten zwichtten onder de toenemende druk van groepen als het islamitisch Verdedigingsfront. Als reden voor de sluiting werd gegeven dat de gebouwen niet voldeden       aan de benodigde vergunningen. Verschillende organisaties spreken over een sterk toegenomen sfeer van onverdraagzaamheid. In het autonome Atjeh is een vergunning nodig om een kerk te openen. Momenteel zijn er 8 kerken die wel over de benodigde vergunning beschikken. Maar deze kunnen bij lange na de Christelijke gemeenschap die nu door de sluiting van 9 kerken zonder gebedsruimte zit, niet opvangen. Hierdoor zoeken veel Christenen hun toevlucht tot illegale  schuilkerken en huiskamerbijeen-komsten.

Met de radicalisering neemt ook het geweld en de onverdraagzaamheid tegen homo’s hand over hand toe. Het van origine zo tolerante Indonesische volk keert zich steeds meer tegen andersgeaarden. Dit blijkt uit een brede enquête van marktonderzoek-bureau LSI. Volgens het onderzoek heeft 80,6 % van de Indonesiërs liever geen homo’s of lesbiennes als buren. In 2005 was dat percentage 64,7 %. De meeste mensen die intolerant zijn tegen homo’s, zijn mannen met een laag inkomen, die weinig of geen opleiding hebben genoten. Ook hier geeft men de invloed van het Islamitisch Verdedigingsfront als oorzaak aan, die homosexualiteit zien als een zonde en een product van het verderfelijke Westen.

Dat de intolerantie zich tot in de hoogste ambten in Indonesië nestelt, blijkt wel uit een uitspraak van de Indonesische Minister van Onderwijs, die vindt dat sexuele voorlichting op scholen ongewenst is. Hij voegde er aan toe dat het naar zijn mening zedeloos gedrag onder de jeugd aanmoedigt. Deze ongenuanceerde reactie van Minister Mohammad Nuh komt na de toenemende roep om sexuele voorlichting op scholen om   zo kinderen zich beter te laten wapenen tegen het in snel tempo groeiende aantal aanrandingen en verkrachtingen in Indonesië. Ook het aantal sexuele excessen tijdens events en danceparties neemt toe. Nuh blijft er echter bij dat sexuele voorlichting “volgens onze tradities taboe zijn” en meer een taak van de ouders. De laatste tijd worden steeds vaker meisjes onder allerlei voorwendsels meegelokt en vervolgens onzedelijk benaderd en zelfs verkracht. Deze maand nog werd een 14 jarig meisje uit Depok meegelokt en verkracht. Alsof dat nog niet genoeg was, werd het meisje door de schoolleiding geschorst omdat ze een “schande voor de school zou zijn”. Volgens vrouwen- en kinderrechten activisten is voorlichting de enige manier om de vaak weerloze en naïeve kinderen te wapenen tegen misbruik. Alleen met de juiste kennis via voorlichting kunnen kinderen dit soort praktijken en intensies eerder herkennen en er assertief op reageren.     

Een vergeten kamptaal uit de Japanse bezetting        

Door:   Prof. Marc van Oostendorp

Tijdens de eerste jaren van de bezetting van Nederlands-Indië ontstond er onder de jongeren in de Interneringskampen een eigen taal. Dit was een mengeling van Nederlands met uitdrukkingen uit het Maleis en de straattaal van Batavia. Een van de laatste mensen die zich deze bijzondere variant  nog kan herinneren is Frans Schreuder: “Het was een luchtige taal, maar ook een beetje macho…”

Vrouwen en kinderen in kamp Tjideng.

Wanneer de Haagse pianoleraar Frans Schreuder (1930) de afgelopen decennia aan het vrouwenkamp dacht waarin hij als kind verbleef, pakte hij vaak een papiertje. “Ik heb altijd wel aantekeningen gemaakt van gekke woorden en zinnen die we in het kamp Tjideng  gebruikten”. Hij is misschien een van de laatste mensen die zich herinneren dat er in de kampen in Indië een heel eigen taal gesproken werd. “Ik heb deze week nog vijf mensen gebeld die in andere kampen hebben gezeten. Zij wisten er niets meer van. Misschien komt het omdat ik een taalfreak ben. Ik hoor nóg hoe de mensen toen spraken”.  Tjideng was een van de grootste Japanse interneringskampen in Het voormalige Nederlands-Indië. Frans Schreuder mocht als jongetje de eerste tijd bij zijn moeder blijven. Pas toen hij in 1943 dertien werd, moest hij naar een mannenkamp. Daar was geen sprake van een kamptaal. Die mannen waren alleen maar bezig met overleven.

Optimistisch

Zijn herinneringen aan het vrouwen-kamp zijn daarentegen nog bijna warm. Toen de Japanners in maart 1942 Nederlands-Indië binnenvielen, werden alle Nederlandse mannen onmiddellijk geïnterneerd. Vrouwen en kinderen waren in eerste instantie nog min of meer vrij, al moesten zij zich wel vestigen in aparte ‘beschermde’ wijken: getto’s die in de loop van de Japanse bezetting zouden uitgroeien tot kampen.

Kamp Tjideng, Batavia

“Zeker voor ons kinderen was het kampleven in het begin avontuurlijk en stoer”, vertelt Schreuder. “Onze moeders, die altijd bedienden hadden gehad, bleken opeens hard te kunnen werken. De sfeer was vooral erg optimistisch, ook wel door het nogal racistische idee dat er toen leefde. Het was toch ondenkbaar dat wij blanken lang door een Aziatisch volk overheerst zouden worden”. Uit die relatief onbekommerde sfeer kwam de nieuwe kamptaal voort; een taal die overwegend door jongeren gebruikt werd en veel krachttermen kende. Allerlei invloeden uit het Maleis 

kwamen hierin voor. Een taal, die volgens Schreuder “luchtig” was maar ook “een beetje macho”! De omgangs-vormen in Indië waren toch al vrijer, zo niet ruwer dan in Nederland.

Dagelijks leven in kamp Tjideng.

“Be-wè-sen”

Voor Schreuder was het allemaal nieuw. “Voor de oorlog woonden we in een Europese enclave in Batavia en contacten met de lokale bevolking waren er eigenlijk nauwelijks. Mijn ouders waren in de jaren twintig uit Holland gekomen en we behoorden dus tot de eerste generatie. We spraken beschaafd Nederlands – misschien wel deftiger dan in Nederland zelf”. Zo spraken we nooit over ‘matras’ maar over ‘bultzak’ en nooit ‘medicijn’ maar ‘obat’. Als je hiervoor wel de Nederlandse woorden gebruikte, dan was je òf net uit Nederland aangekomen, òf je was een aansteller. “Nog steeds kan ik soms gemakkelijker op het Indische woord ‘Bajem’ komen dan op ‘spinazie’”. Verreweg de meeste Nederlandse ouders hamerden erop dat hun kinderen geen Indisch accent mochten overnemen; bang als ze waren dat hun kind op een dag met een inlandse jongen of meisje thuis zouden komen. Maar Schreuders ouders lachten vooral  als hun kinderen ti9jdens een oplopende ruzie opeens met een zwaar accent riepen: “Heb ik dat gedaan? Be-wè-sen!” (oftewel: bewijzen). Toch was mijn vader heel taalgevoelig. Hij noemde juffrouw Vanger van de lagere school vanaf het begin af aan si-Tankap’’; tankap betekent ‘vangen’.

Op school plaatsen    

In het kamp vielen al gauw de oude maatschappelijke scheidslijnen weg.  We kwamen in contact met mensen uit heel andere milieus, die vee;l meer ‘verindischt’ waren en die veel meer kennis hadden van de straattaal van Batavia (het ‘petjok’) en van andere talen en dialecten. Wij jongeren vonden dat stoer en pikten dat op. We gebruikten nieuwe krachttermen. ‘Dalderidal’ bijvoorbeeld, of ‘Smeu-de-pipeu’.  De vreemde woorden werden aangepast aan het Nederlands. De kampomheining heette een ‘gedek’.  En daaruit maakten we een werkwoord: ‘gedekken’, dat sloeg op het smokkelen door de omheining heen. Wij gaven dan bijvoorbeeld een hemd aan een inlander en kregen  daar dan een kip voor terug.                                                          Uit het Japans werden geen woorden overgenomen, maar wel uit het Engels. Een vriend noemden we ‘pel’ naar het Engelse ‘pal’. Als we te weinig geld hadden, zeiden we: “Ik zit short”. We dronken geen sinaasappelsap, maar ‘orange-crush’ en maggi noemden we ‘meggi’. Vooral veel Indische mensen gebruikten dat soort woorden om zo westers mogelijk te lijken. Veel mensen spraken ook Nederlands op een deftige manier. In plaats van m’n huis zeiden ze heel nadrukkelijk ‘mijn’ huis.

Wat bedoelt Schreuder trouwens als hij spreekt over Indische mensen? “Als men het tegenwoordig heeft over Indische mensen, wordt ik daar ook toe gerekend, omdat ik daar vandaan kom. Echter, wij beschouwden onszelf toen als echte Hollanders. Indische mensen was een nette manier om     de oorspronkelijke bevolking te benoemen.  

Niet in de put

Der kamptaal was illegaal, omdat het gebruik van het Nederlands door de

Jappen verboden was. Officieel was Maleis de voertaal. Maar natuurlijk spraken we toch wel Nederlands met elkaar. Bovendien waren de mensen erg vindingrijk. In het begin, toen mijn vader al was opgepakt en wij nog min of meer vrij waren, mochten we hem weleens een pakje brengen. Daar mochten we dan ook een briefje bij doen, maar dat moest dan wel in het Maleis. Dan schreef iemand : “Saja tidak doedoek di dalam soemoer”. Dit betekent letterlijk: “Ik zit niet in de put”. Maar iemand die de Nederlandse taal niet kent en dus ook niet de betekenis van de zegswijze ”in de put zitten”, die denkt al gauw: nou ja, die Hollanders zijn echt gek!

FrFrans Schreuder: “Luchtig maar ook een beetje macho…..”

We kónden ook niet anders dan Nederlands met elkaar spreken, want ons Maleis was erg slecht. De meeste Nederlanders spraken een soort Pasar-Maleis, de taal van de markt. Ik vind het achteraf maar erg arrogant, dat we maar net genoeg Maleis uitbraakten om ons bij de bedienden verstaanbaar te maken. In de dorpen spraken sommige Nederlanders  wel beter Maleis, bijvoorbeeld als ze in bedrijven werkten en daardoor meer met delokale bevolking in contact kwamen. Maar in de grote steden leefden de Nederlanders toch meer in een besloten kring.

Stiefje

Het waren weliswaar de jongeren die in het kamp de nieuwe taal maakten, maar je zat daar zo op een kluitje, dat de moeders de uitdrukkingen overnamen. Als we ergens mee zaten, zeiden we: “Ik heb schijt”. Mijn moeder, die een vlotte vrouw was, hoporde ik op een gegeven moment die uitdrukking ook gebruiken, al maakte ze het wel iets netter. Ze zei dan: “Ik heb sch..”. Het was een gevoelstaal, waarmee we onze onderlinge verbondenheid tot uitdrukking brachten. Die gevoelens komen nu nog wel eens terug als ik er aan terugdenk. Toen we na de oorlog in Nederland teruggekomen waren, zijn we meteen weer opgegaan in die Nederlandse samenleving. Ik zei in het begin nog wel eens ‘stiefje’ in plaats van ‘stufje’. Maar dat leerde ik direct af. Die kamptaal zijn we een beetje kwijtgeraakt. Aan de andere kant, als mijn zus vroeger met mij aan de telefoon zat, zeiden haar kleine

kinderen: “Heb je oom Frans aan de lijn? Je praat zo Indisch”. Mijn moeder ergerde zich een keer aan een andere dame voor het verkeerslicht en zei in zichzelf: “Ajò”, waarop die dame zei:  “Ook uit Indië?”.

Tjideng-slang

Als herinnering aan de oorlog en het vrouwenkamp Tjideng, publiceerden Ingeborg Tückermann en Gwendolyn de Ruyter de Wildt, beiden voormalige bewoonsters van Tjideng, een bundel gedichtjes, waarin kamptaalwoorden werden gebruikt zoals in het volgende:

       Met dank aan NICC voor de bijdrage!

Indonesian Horizons  - Ledlicht-installatie op het Mali.

In het kader van het streven: “Den Haag Culturele Hoofdstad van Europa 2018” heeft de performance en installatiekunstenaar Allard van Hoorn zijn project: “Indonesian Horizons” voorgesteld. Hij wil hierin de verbintenis tussen Den Haag en de Indische en Indonesische cultuur benadrukken en uitbeelden, die met name op het Haagse Malieveld jaarlijks zijn bevestiging heeft in de vorm van de Tong Tong Fair.

De voorgestelde lichtinstallatie is een voortdurend variërend licht-project, dat zich hoog aan de avondhemel boven het Malieveld, aan de lange kanten van een te bouwen “Skywalk” op 50 meter hoogte afspeelt. Hiermee refereert hij aan de eeuwenlange band die Den Haag met het voormalig Nederlands-Indië heeft gehad. En eigenlijk nog steeds heeft met het moderne Indonesië.

Als een en ander wordt gerealiseerd, dan ziet de kijker tegen de donkere avondlucht lange horizontale banen van led-licht, die voortdurend in kleur verschuiven en verglijden, van moment naar moment. Deze veranderingen ontstaan door projectie van foto’s van Indonesische landschappen, die onlangs door toeristen en eigen bewoners van Indonesië zijn gemaakt. De nog te realiseren Skywalk wordt hiermee een horizontaal bewegende lichtsculptuur die in prachtige kleuren het Indonesische landschap zichtbaar maakt in het donker van de avond.

Den Haag heeft als stad bij uitstek een rijk verleden en heden met de Indische en Indonesische gemeenschap, zoals de bezoekersaantallen op de jaarlijkse Tong Tong Fair en ook de Pasar Malam Indonesia laten zien. Het LED-lichtproject van Allard va Hoorn past daarom bijzonder goed op juist deze plek in Den Haag. Tevens geeft de Skywalk een prachtig uitzicht op de Archipel buurt, een wijk waarvan de straatnamen onlosmakelijk verbonden zijn met Indonesië.

Indien u een kleine indicatie wilt zien van wat LED-lichtprojectie van deze kunstenaar inhoudt, dan moet u eens gaan kijken naar zijn huidige project in Museum de Appel aan de Prins Hendrikkade 142 in Amsterdam, waar tot en met maart 2013 het trappenhuis zijn LED-projectie toont. Het is van dinsdag tot en met zaterdag van 12.00 tot 20.00 uur en zondag van 12.00 tot 18.00 uur te bewonderen.

Op de website van Allard van Hoorn   is meer informatie te vinden  van eerder werk van deze kunstenaar. http://www.allardvanhoorn.com/biography_sos.asp. Wie niet in de gelegenheid is om naar zijn project in de Appel in Amsterdam af te reizen, kan een diavoorstelling zien op: http://www.deappel.nl/exhibitions/e/788/s/ Een geavanceerde computer zoekt momenteel het internet af naar landschappelijke foto’s, gemaakt in Indonesië, scheidt daarna luchten van land en vertaalt deze in semi-transparante LED-composities. Deze worden later op de zijkanten van de Skywalk geprojecteerd in een continu draaiende database, die iedere zeven seconden een nieuwe projectie presenteert .

Met Dank aan NICC voor de bijdrage~!

Afsluiting handtekeningen Indische petitie

Dinsdag 13 november 1012 zal de handtekeningenactie voor de Indische petitie afgerond worden, waarna de voorbereidingen beginnen voor het aanbieden van de handtekeningen aan de Tweede Kamer. Wij gaan er vanuit dat dit nog vóór het kerstreces zal plaatsvinden.

Dus als uw handtekening nog ontbreekt, dan heeft u nog slechts enkele weken de tijd om dit goed te maken. Wij vragen aan iedereen nog even de schouders eronder te zetten om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen om onze petitie het nodige gewicht te geven. Voor de goede orde nog een keer hoe het werkt. U gaat naar de website van petities.nl (zie aan het eind van dit artikeltje) en u vult uw naam en woonplaats in en daarna klikt u op het GELE vakje “ondertekenen”.

Daarna stuurt de website u een automatische e-mail, die u alleen maar hoeft aan te klikken op de plek van verzenden om uw handtekening te bevestigen. Desgewenst kunt u nog aanvullende informatie toevoegen, maar dit hoeft niet. Doet u nog een keer uw uiterste best om iedereen die u kent te motiveren om de petitie te ondertekenen. Tevens is de “papieren versie”nog steeds te downloaden via de wensites van het Indisch platform en het N.I.C.C. Dus als u iemand kent die wel wil tekenen, maar niet de beschikking heeft over internet , dan kunt u deze uitprinten en na ondertekening versturen naar het postbusnummer van het Indisch Platform. Alle gegevens hier nog even op een rijtje: