Jim Taihuttu draait zijn film over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog gewoon op Java
Bor Beekman
Jim Taihuttu. Beeld ANP -De opnamen van het Nederlandse oorlogsdrama De Oost zijn begonnen in Indonesië. Hoofdrollen in Jim Taihuttu’s periodefilm over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog worden gespeeld door Martijn Lakemeier en Marwan Kenzari
Na jaren van voorbereidingen zijn afgelopen weekend op Java de opnamen begonnen voor De Oost, de grote Nederlandse speelfilm (budget: zes miljoen euro) over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. In het door New Amsterdam geproduceerde periodedrama van Jim Taihuttu (37) wordt soldaat Johan uitgezonden om orde op zaken te stellen in het Nederlands-Indië van 1946. Acteurs Martijn Lakemeier (25) en Marwan Kenzari (36) spelen respectievelijk de jonge militair Johan en diens leidinggevende, de beruchte Nederlandse legerkapitein Raymond Westerling (1919-1987). Hij zette standrechtelijke executies in om het verzet van de lokale bevolking te breken.
Nabij Yogyakarta is een gigantische set opgetrokken, zegt regisseur Taihuttu over de telefoon tijdens zijn lunchpauze op de vierde draaidag. ‘Vandaag draaien we een scène bij het legerkamp, onder meer met Martijn.’ Anders dan De Oost, speelden zijn eerdere speelfilms – de roadmovie Rabat (2011) en het misdaaddrama Wolf(2013) - zich af in het heden. ‘Dan draaiden we in snackbars en zo, onder Tl-licht. Nu sta ik op de set met tweehonderd figuranten in kleding uit die tijd. Dan ga je écht in die wereld geloven, je voelt de magie van film.’
Een coming of age drama tegen de achtergrond van de oorlog – zo omschrijft hij zijn derde speelfilm. ‘Het gaat over een gewone jongen die zich laat lokken door het avontuur, door de oproep overzees iets goeds te doen. En dan blijkt het ter plekke anders te gaan dan hij dacht.’
Universele ervaring
Je zou het verhaal van de jonge Nederlandse soldaat uit De Oost óók in Srebrenica of Afghanistan kunnen situeren, stelt Taihuttu, die het scenario schreef met Mustafa Duygulu. ‘De teleurstelling dat je niet kon doen wat je dácht te gaan doen, is een universele ervaring.’
De generatie Nederlandse militairen van het hoofdpersonage Johan groeide op tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Tijdens die oorlog waren ze nog nét kind: ze zagen de Amerikanen en Canadezen chocolade en panty’s uitdelen van hun tanks. Zo ongeveer stelden ze zich hun rol in Nederlands-Indië voor. Dat viel vies tegen.’
Voorafgaand aan de opnamen kreeg Taihuttu het advies níét in Indonesië te draaien. Het land zou niet zijn toegerust op de filmindustrie, het onderwerp zou mogelijk te gevoelig liggen – beter uitwijken naar Thailand of de Filipijnen. ‘Toch kozen we ervoor hier te filmen, soms op een steenworp afstand van de historische locaties. Meer dan de helft van de crew is Indonesisch. Ik vind dat belangrijk en denk dat het veel toevoegt.’
Oorlogsmisdaden
Kapitein Westerling en zijn eenheden begingen tussen 1946 en 1947 oorlogsmisdaden op het huidige eiland Sulawesi. ‘Ik wil laten zien dát het gebeurde’, zegt Taihuttu. ‘Het gaat me er niet om die soldaten te veroordelen. Maar het is een onverteld verhaal.’ Taihuttu zelf is, zoals hij het zelf zegt, een ‘mengelmoes’ – zoon van een Molukse vader en een Nederlandse moeder. Zijn overgrootvader was soldaat in het Koninklijk Nederlands Indisch-Leger (KNIL) en ligt begraven op de militaire begraafplaats in Bandoeng. ‘Ik weet heel weinig van zijn oorlogservaringen. Mijn vader ook niet. Je vroeg daar niet naar. ’
De Oost is in het voorjaar van 2020 te zien in de Nederlandse bioscopen.
Opmerkingen