‘Hoaxen en smaad’ verzuren de verkiezingscampagne van president Jokowi

Waarover hebben de media in Indonesië het? Over nepberichten en hoe de president die te lijf gaat, constateert onze correspondent Michel Maas.


763?appId=93a17a8fd81db0de025c8abd1cca1279&quality=0.8
Beeld RV

‘Hoax’ spreken ze in Indonesië uit als ‘ho-waks’. Dat kun je elke dag horen want elke dag gaat het er wel ergens over. ‘Howaksen’ verzuren de verkiezingscampagnes van president Joko ‘Jokowi’ Widodo en zijn tegenspeler Prabowo Subianto. ‘Hoaxen en smaad’ gaan volgens Jokowi ‘van deur tot deur en van huis tot huis’, en ze vinden altijd ook wel hun weg naar internet. En daar kunnen ze ongebreideld hun heilloze gang gaan, want hou ze dan nog maar eens tegen.

Hoaxen houden liefst huis op gevoelig terrein. De godsdienst is er zo een. In tal van hoaxen wordt Jokowi al jaren afgeschilderd als een ‘verkapte chinees’ (hij is een 100 procent Javaan), een stiekem christen of op zijn minst ‘geen echte moslim’. Om gemor onder moslims te temperen, en hun stemmen te winnen, heeft hij daarom de homohatende moslimgeleerde Ma’ruf Amin als running mate gekozen.

Desondanks houdt het maar niet op. Nu is er weer een filmpje op YouTube verschenen waarop drie jonge vrouwen een oude vrouw in het Soendanees vertellen welke rampspoed Jokowi over het land zal uitroepen als hij herkozen wordt. In liberale Nederlandse oren klinkt het niet eens zo erg, of zelfs als muziek: ‘Als Jokowi de presidentsverkiezingen wint zal hij de azan (de luidspreker-oproep tot gebed) verbieden. Vrouwen zullen geen hoofddoek meer dragen, vrouwen kunnen met vrouwen en mannen met mannen trouwen.’

Hoax! President Jokowi voelt meteen aan dat hij hiermee in het huidige, steeds religieuzere Indonesië geen stemmen zal winnen. Er is dus meteen actie ondernomen. De politie is erop gezet, en die meldt deze week triomfantelijk dat de drie vrouwen zijn gearresteerd. Ze kunnen tien jaar gevangenis krijgen op basis van de ITE-wet die het verspreiden van ‘negatieve berichten en smaad’ op internet verbiedt.

763?appId=93a17a8fd81db0de025c8abd1cca1279&quality=0.8
Beeld RV

Jokowi heeft de hulp ingeroepen van Nahdlatul Ulama (NU), de grootste islam-beweging in het land, om hoaxes zoals deze tegen te gaan. NU moet haar 40 miljoen volgelingen laten weten wat waar is en wat niet, vindt de president. En wat die drie vrouwen vertellen is duidelijk niet waar: ‘Slaat het ergens op? Nee, maar volgens ons onderzoek zijn er desondanks

negen miljoen mensen die dit geloven.’ Er is een tegenoffensief nodig. ‘Als we niet reageren op dit soort zaken, als we stil blijven, gaan mensen het geloven.’

De overheid heeft de ITE-wet (en een handvol andere wetten) in stelling gebracht om ongewenste berichten te smoren. Bijna niemand laat de gewraakte video zien. De meeste reguliere media zorgen wel dat ze hun vingers niet branden. Een bericht is al gauw ‘negatief’, en daarmee strafbaar. Een faux pas van een van de presidentskandidaten wordt daarom voorzichtigheidshalve ook niet al te zeer uitgemolken. Bijvoorbeeld het moment waarop Jokowi in een kandidatendebat Prabowo vraagt wat hij voor de ‘unicorns’ wil gaan doen. Prabowo kijkt glazig voor zich uit, en antwoordt ten slotte: ‘Je bedoelt die internetdingen?’

Internetters hebben de dag van hun leven. Memes en fotomontages met my little ponies and pluizige eenhoorns, en hashtags met ‘unicorn’ erin schieten in het rond. Maar dat is internet. De meeste Indonesische kranten en televisieprogramma’s mijden Prabowo’s pijnlijke moment van onwetendheid. In plaats daarvan putten ze zich uit in stukken en video’s waarin ze uitleggen dat unicorns geen eenhoorns zijn, maar start-ups die in een mum van tijd meer dan een miljard dollar waard zijn geworden. Die uitleg is nodig, want TVOne meldt dat 70 procent van de Indonesiërs geen idee heeft wat een unicorn is. Het wijdt er een korte info-video aan, zodat nu iedereen kan weten dat Indonesië er vier heeft. Unicorns zijn een thema. Ze zijn iets om als natie trots op te zijn. En Prabowo’s moment? Dat is alweer vergeten.

Michel Maas is correspondent in Jakarta.

E-mail me wanneer mensen hun opmerkingen achterlaten –

U moet lid zijn van ICM - abonnement 8 euro per maand periode 2024 - 2025 om opmerkingen toe te voegen!

Doe mee ICM - abonnement 8 euro per maand periode 2024 - 2025

Blog Topics by Tags

Monthly Archives