Waren wij moordende kolonialen? door: Prof. Dr. Bob Smalhout
Vorige maand publiceerde de Volkskrant een tweetal gruwelijke foto’s van executies. In onze vorige editie hebben we hierover reeds uitgebreid verslag gedaan. Hier nu een artikel van de hand van Prof. Dr. Bob Smalhout, waarin hij zijn visie kenbaar maakt.
De foto’s waar veel ophef over ontstaan is, zijn bij toeval gevonden in een weggeworpen fotoalbum van de overleden oud-soldaat Job Ridderhof. Hij had tussen 1947 en 1949 als dienstplichtig soldaat gediend in onze vroegere kolonie Nederlands-Indië. Dat was weliswaar in augustus 1945 bevrijd van de Japanse bezetting, nadat – zoals bekend – de Verenigde Staten twee atoombommen op Japanse steden had geworpen, maar de politieke leider van de Indonesische nationalisten, Soekarno, greep de naoorlogse chaos aan om op 17 augustus 1947 de Republiek Indonesia uit te roepen.
De onafhankelijkheidsverklaring wordt voorgelezen door Soekarno.
Dat viel verkeerd bij de Nederlandse regering, die het nieuwe Indonesië nog steeds beschouwde als een Nederlandse kolonie, zoals die al meer dan 300 jaar bestond. Om orde op zaken te stellen, stuurden wij 120.000 dienstplichtige militairen, 20.000 oorlogsvrijwilligers en 40.000 man van het Koninklijk Nederlands Indische Leger naar het land. Dit alles onder het opperbevel van Generaal Spoor. Een belangrijke taak was de Nederlandse burgers, die juist waren vrijgelaten uit de Japanse concentratiekampen, te beschermen tegen de vrijheidsstrijders van Soekarno. Dat waren veelal geen reguliere soldaten, maar Indonesiërs die tijdens de drieënhalf jaar durende Japanse bezetting en indoctrinatie een diepe haat hadden ontwikkeld tegen alles wat blank en niet-Aziatisch was. In het bijzonder haatten ze de Nederlanders, hetgeen duizenden het leven zou kosten. De zogenaamde Indonesische vrijheidsstrijders waren vaak niet meer dan terroristen die zich vergrepen aan burgers die ziek en verzwakt uit de Japanse concentratiekampen kwamen. Ze werden rampokkers, pemoeda’s of peloppers genoemd.
Verlengstuk
Het vroegere Nederlands-Indië is onvoorstelbaar groot met een afmeting van ca. 2000 bij 6000 km. En een toenmalige bevolking van 70 miljoen mensen. Om dit reusachtige eilandenrijk in cultuur te brengen, inclusief een goed werkende infrastructuur, waren er slechts 300.000 Nederlanders in Indië werkzaam. Door de gemiddelde man en vrouw in Nederland werd Indië beschouwd als een verlengstuk van ons eigen land. Vóór de Tweede Wereldoorlog leerden alle kinderen op Nederlandse scholen de geografie van Nederlands Oost-Indië, terwijl 18.000 km. Verder de Indonesische kinderen de namen van alle Nederlandse provincies uit het hoofd moesten kunnen opzeggen.
Vandaar dat het verlies van onze kolonie voor veel Nederlanders een traumatische gebeurtenis was, die emotioneel moeilijk kon worden verwerkt. Extra zwaar was dat voor de Nederlanders die in Nederlands-Indië hadden gewoond en gewerkt en in dat enorme land hadden meegeholpen de gehele infrastructuur op te bouwen. Dat was een grote taak geweest. In de kolossale kolonie werd onder andere een uitnemende medische dienst georganiseerd, die ziekten als malaria, pest, cholera, tyfus, lepra, framboesia en tuberculose bestreed en de miljoenenbevolking vaccineerde tegen onder andere de pokken.
Wegen en spoorwegen, bruggen, plantages en fabrieken, telefoon en telegraaf, onderwijs van lagere scholen tot aan universiteiten, kwamen tot stand. Aan hogescholen en universiteiten in Nederland werd onderricht gegeven in de inlandse talen van Nederlands-Indië, het Indisch recht en de wetenschappelijke basis van tropische landbouw. Van de
vele Europese landen die honderd jaar geleden nog bijna allemaal koloniën bezaten, was ons land het meest geavanceerde. Alleen is een van onze grootste fouten geweest, dat we zelden of nooit Indonesiërs in gezag-hebbende functies benoemden. Dit kweekte onvrede en haat bij de ontwikkelde Indonesiërs.
Meedogenloos
Het grootste deel van de Nederlandse militairen die in de jaren 1947 tot 1951 naar onze vroegere kolonie werden gestuurd, had zojuist de Duitse bezetting in eigen land meegemaakt en hadden meestal nooit verder dan Zandvoort of de Veluwe gereisd. Indië was voor hen een cultuurschok. Bovendien was er geen sprake van een echte reguliere oorlog. Daarom bedacht men de term “politionele acties”, tevens om de protesterende nieuwbakken Verenigde Naties tevreden te stellen. De pemoeda’s of rampokkers traden meedogenloos op tegen de hulpeloze Nederlandse burgers. Wreedheden lokken altijd wreedheden uit. Dat is bij ieder gewapend conflict zo.
Het is dan ook begrijpelijk dat het onder die omstandigheden kan komen tot standrechtelijke executies, waarbij ook onschuldige tegenstanders worden afgemaakt. In de Volkskrant werden twee gruwelijke foto’s uit het nagelaten album van Job Ridderhof uit Enschede gepubliceerd. Eén betrof Indonesische mannen, die kennelijk werden neergeschoten en een tweede foto, genomen met een simpel foto-toestel, laat een greppel zien met enkele tientallen lijken erin. Daarbij zijn twee Nederlandse militairen in uniform te zien.
Onjuiste beeldvorming
Niemand weet wanneer en waar de foto’s zijn gemaakt. Het is daarom niet juist om thans, alleen op grond van die primitieve beelden, te constateren dat het Nederlandse leger zich als een troep criminelen heeft gedragen in onze vroegere kolonie. Vooral links-georiënteerde landgenoten willen dat zo graag zien. Vandaar ook de kille ontvangst van onze uit Nederlands-Indië militairen en ambtenaren en onze oud-Indische landgenoten, die op een schoen en een slof, totaal berooid, in Nederland terugkeerden en van onze overheid geen enkele steun ondervonden hebben. Zelfs de simpele kleding die ze via het Rode Kruis tijdens de thuisreis hadden ontvangen, moesten ze later terugbetalen, evenals de kosten van de bootreis. Jarenlang dorsten ze niet te zeggen dat ze in Nederlands-Indië hadden gewerkt of gediend. Wan dat was toen sociaal niet acceptabel en politiek niet correct.
Beschrijving
Nederland verloor in het naoorlogse Indië ruim 6000 militairen en meer dan 24.000 burgers waren al door toedoen van de Japanners gestorven. Het zou zeker zinvol zijn de opschudding die veroorzaakt is door de in een vuilnisvat teruggevonden foto’s van de oud-soldaat Job Ridderhof, als aanleiding te gebruiken om eindelijk, na ruim zestig jaar, een zinvolle geschiedschrijving te maken. Een beschrijving die niet misbruikt wordt voor politieke doeleinden, maar die tracht recht te doen aan alle betrokkenen, namelijk de slachtoffers van een uiterst pijnlijke periode in de geschiedenis van de Staat der Nederlanden.
Opmerkingen