Titel: Pitjit, De Stille Kracht van Indonesische Massage
Auteur: Cis Everhard
Uitgever: Aerial Media Company
ISBN: 978 94 026 0136 7

Pitjit is Indonesisch voor massage. Cis Everhard is een masseuse, dochter van een Javaanse moeder en een Indische vader die een boek over deze Indonesische massage heeft geschreven. Door haar rijke achtergrond heeft zij de diverse invalshoeken van deze massage kunnen ervaren, bestuderen en overbrengen. Met haar boek “Pitjit, De Stille Kracht van Indonesische massage” wil ze de kennis die ze opgedaan heeft delen. Pitjit “is ontstaan uit de oerbehoefte van de mens om wegen te vinden naar verlichting en mogelijke genezing van klachten” (p.15). Echter, pitjit is daardoor meer dan alleen massage, er zit een filosofie achter over helende krachten van jezelf.

“Pitjit, De Stille Kracht van Indonesische massage” is een uniek boek omdat de kunst van pitjit normaal gesproken mondeling wordt overgebracht en nu voor het eerst op schrift is gesteld. Nu kan iedereen over pitjit lezen en deze bestuderen.  Cis Everhard heeft naast haar opvoeding en ervaring studiereizen gemaakt waardoor ze de pitjit vanuit vele kanten heeft kunnen bestuderen en leren en er daardoor een compleet beeld van heeft kunnen beschrijven.

Het boek is prachtig. De inhoud is geïllustreerd met prachtige foto’s van Indonesië, bijvoorbeeld een sereen tafereel van een tempel omringd door groene natuur met een berg op de achtergrond of afbeeldingen van Indonesiërs die eten maken. In de inleiding wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van pitjit waarbij logischerwijze ook de geschiedenis van Indonesië ook de revue passeert. Het is interessant om te lezen dat de grootste invloeden op pitjit de religieuze, spirituele denkbeelden in Indonesië zijn; sjamanisme, hindoeïsme en islam. Verder wordt ingegaan op de ‘Wali Sanga’. Dit waren negen priesters die volgens de overlevering de Islam naar Java brachten. Echter, zij worden beschouwd als de ‘ware grondleggers van de Javaanse mystiek, de ‘stille kracht’. Zij brachten de verschillende religieuze, animistische en sjamanistische inzichten bij elkaar.“ Het zijn juist deze inzichten die essentieel zijn bij de helende werking van het masseren, dit is een kernprincipe van het pitjit.

De beschrijving van het pitjit wordt inleidend en op een heldere manier uitgelegd waardoor het zelfs voor een leek, voor degenen die nooit eerder een massage hebben gegeven begrijpelijk wordt. De vele bijbehorende foto’s leiden je stap voor stap door de massagevorm heen. Het hoofd, nek en hals spelen een belangrijke rol en worden als eerste behandeld in het boek omdat we in onze hedendaagse maatschappij hier ook het meeste gebruik van maken. Ieder onderdeel van het lichaam krijgt aandacht en door de combinatie van duidelijke tekst en overzichtelijke foto’s zijn de aanwijzingen van de massages goed te volgen. Verschillende vormen van massages worden beschreven, waaronder ook babymassages. Ook staat er een recept voor soto ayam, als soep als medicijn, in. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan de helende werking van kruiden en jamu’s (aftreksel van een kruid) zodat je je lichaam ook inwendig goed kunt verzorgen en beschermen.

Wat bijdraagt aan de uniciteit van dit boek is dat pitjit niet slechts gericht is op het lichamelijke of de buitenkant maar juist ook op de binnenkant en het geestelijke, het onstoffelijke waardoor het helingsproces iets van magie krijgt. Het lezen van dit boek is een waar genot.

ICM 4.10/16

De historicus Rémy Limpach haalt momenteel het nieuws met zijn enkele weken geleden verschenen boek “De brandende kampongs van generaal “Spoor”, waarin hij het toepassen van extreem geweld door Nederlandse troepen in voormalig Nederlands-Indië structureel noemt. Als hoofd van het Kennis- en Onderzoeks-centrum van het Veteranen-instituut, vind ik dat dit enige toelichting behoeft. Vooral omdat een groot deel van de Nederlandse militairen zich hieraan niet schuldig heeft gemaakt.

De Nederlandse overheid duidde buitensporig geweld in de jaren 1945 tot 1949 jarenlang aan met de term “excessen”, oftewel iets dat incidenteel voorkwam. De criticasters beweerden juist dat het gebruik van extreem geweld van bovenaf werd opgelegd en onlosmakelijk deel uitmaakte van het optreden van de Nederlandse troepenmacht in zijn geheel en dus systematisch was.

Volgens Limpach ligt de waarheid ergens in het midden. Hij toont met zijn onderzoek aan dat het gebruik van extreem geweld niet systematisch was, maar wel veel vaker voorkwam dan overheid en historici tot nu toe aannamen en toegaven.

Een kritische terugblik   op het eigen militair optreden is belangrijk

Kenners van herinneringsliteratuur van Indië-veteranen en eerder verschenen studies zullen niet helemaal verrast zijn door de conclusies van Rémy Limpach. Vermoedelijk zullen ook veel Indië-veteranen – ongeacht of ze nu zelf wel of niet bij extreem geweld betrokken waren – het beeld dat Limpach schetst van de inzet en strijd in het voormalige Nederlands-Indië herkennen. Het is inmiddels algemeen bekend dat de dekolonisatie van Indië  een keiharde guerrillastrijd was,

waarin tal van Indonesische milities behalve de Nederlanders ook nog eens elkaar en de eigen bevolkingsgroep te lijf gingen.

Alle partijen hebben zich in die jaren schuldig gemaakt  aan extreem geweld. En wij vermoeden al veel langer – juist door de boeken, herinneringen en verhalen van de Indië-veteranen zelf – dat het gebruik van extreem geweld ook aan Nederlandse zijde veel vaker is voorgekomen dat tot nu toe officieel werd onderkend. Bij sommige eenheden was dit zelfs schering en inslag. Echter, aan de andere kant bleef dit bij een aantal eenheden te velde bleef  het wel degelijk beperkt tot incidenten.

Limpach benadrukt niet voor niets in zijn boek dat de conclusie dat het extreme geweld structureel van aars was, beslist níet impliceert dat de meerderheid van de militairen erbij betrokken waren.

Volgens hem heeft de meerderheid van de veteranen zich niet schuldig gemaakt aan het toepassen van extreem geweld.

In Limpachs boek komen verder ook de oorzaken van de gewelddadigheden genuanceerd aan bod. En die lagen vaak buiten de eigen invloedssfeer van de individuele militair. En denk verder ook eens aan de gebrekkige opleidingen en uitrustingen, het gebrek aan inlichtingen en het soms desastreuze effect van jarenlange uitputtende inzet op moreel en discipline. Denk ook aan een overambitieuze leger-leiding, die de “vijand” zwaar onderschatte, in combinatie met troepentekorten.

Dergelijke factoren zijn natuurlijk nooit een excuus voor het plegen van regelrechte oorlogsmisdaden maar hebben het gebruik van extreem geweld onmiskenbaar in de hand gewerkt. Ik denk ook dat Limpachs boek zodoende ook tot meer begrip kan leiden voor de onmogelijke situatie, waarin veel Indië-gangers destijds terecht kwamen.

Een kritische terugblik op de gebeurtenissen is altijd belangrijk. We mogen nooit de ogen sluiten voor zaken die verkeerd zijn gegaan. Juist door te benoemen waar militairen ver over de schreef zijn gegaan, krijg je oog voor het feit dat zoveel militairen zich in ongelooflijk moeilijke omstandig-heden en ondanks grote risico’s zich wél militair correct hebben gedragen. Een kritische terugblik hoeft de waardering voor de Indië veteranen als groep dus beslist niet in de weg te staan. En dat doet het ook niet.

Jaarlijks blijkt dat weer tijdens de Nationale Veteranendag en uit    de publieke opiniecijfers. Hopelijk blijven een eerlijke en kritische terugblik, oog voor de omstandig-heden waaronder de Indië-gangers moesten dienen en de waardering voor hun inzet en offers hand in hand gaan.

Martin Elands, hoofd Kennis- en Onderzoekscentrum Veteranen-instituut.

ICM. 26.10.16

Na 40 jaren komt deze nu pas er achter dat het kiezen op Politieke Partijen afbreuk doet van democratie van Nederland. Ik heb altijd al geroepen dat je democratie gegarandeerd is tot het stemhokje. Zijn de stemmen binnen dan staan de dictators op, en de kiezer leeft in keer onder een Russisch bewind. Maar de Nederlander blijft de Nederlander al maar mopperend moeten toezien dat ze steeds verneukt worden, sorry voor dit taalgebruik. 
Terug naar Maurice de Hond, ja als opiniepeiler, gaan de jaren ook tellen, en praten dan niet over zijn verouderde methodieken die de laatste tijden flink van slag is. Dan moet je met iets vernieuwend komen.
Hoe zo innoverend vernieuwend?
Ergens in april jl. zat ik bij VNL bij Joram van Klaveren die kwam met dit idee. Ja, dan gaan de kopierechten gelden. Volgens mij liggen die bij Joram van Klaveren van VNL, die was maanden eerder dan Maurice de Hond, toch, die kwam vorige week pas met deze uitvinding bij de Wereld Draait Door. Althans dat dacht onze Maurice, en een beetje dom en slordig van Mathijs van Nieuwkerk als oud redacteur/journalist, die altijd bij de pinken is.
Hoe ziet het nieuw kiessysteem dan er uit?
Er wordt een prioriteitenlijst gemaakt met de nijpende problemen in onze huidige samenleving. Achter het onderwerp de partijen die het probleem daadwerkelijk gaan oplossen als volgt;
1. Bestrijding terrorisme door: VVD, PVA, CDA etc.

2. Aanpak van de voedselbanken door : …………………..
3. Aanpak nivellering van inkomens door: 
4. Aanpak fraude zorgbureautjes door: 
5. Aanpak declaraties ziekenhuizen door: 
6. Invoering Vlaktaks door:
7. Invoering van de dienstplicht door:
8. Werken aan een kleine Overheid door
9. Minder ontwikkelingshulp door: 
10. Multinationals meer belasten
11. …………………………………………..
12. ………………………………………….
100.
Dan komen wij in het straatje van de VVD onze Mark. 
Coalities worden per onderdeel automatisch gevormd, en gelijk afgerekend als deze niet worden opgelost.
En …………. Laten wij eerlijk zijn het werkt nu al zo, alleen onze dictatoren willen hun ego hiermee graag oppoetsen, en doen gelden en dan maar naar Vladimir Poetin wijzen.

Tot slot de vraag voor de Indische lezers, waarom ik bij VNL zat?

 Om te kijken welke Indische thema's binnen het verkiezingsprogramma van VNL passen, overigens niet alleen de VNL !...

ICM 10.10.16

Monument voor het Indisch verzet op het terrein van Militair Tehuis Bronbeek te Arnhem. Foto: H. de la Croix.

In de voorgaande vier delen van deze vijfdelige serie over het Indisch verzet, zijn aan de hand van literatuur en verhalen van deelnemers zélf, voorbeelden gegeven van gepleegd verzet tegen de Japanse bezetter. In het kort is beschreven hoe verzet is ontstaan, verlopen en in de meeste gevallen door de vijand met succes is bestreden. Na de overgave van het KNIL in maart 1942 ontstonden uit resten van legereenheden groepen die besloten verder te vechten. Ondanks de Japanse overmacht en het gebrek aan uitrusting, oorlogservaring en steun van de lokale bevolking. Slechts weinig verzetsdeelnemers, zoals op Nieuw-Guinea en Timor, slaagden er in uit handen van de vijand te blijven. Gelet op het bijna volledige verdwijnen van alle Europeanen uit de samenleving is het opmerkelijk dat er nog verzet is gepleegd. Het waren dan      ook voornamelijk Indo’s en inheemsen, met name Molukkers en Timorezen die hebben deelgenomen aan het verzet. De inheemse verzetslieden bestonden voor een groot deel uit vrijgelaten krijgsgevangenen. De Japanners zagen hen als Aziatische broeders, maar de trouw aan Nederland bleek vaak sterker.

In deze vijfde aflevering gaan we in op de waardering van het Indisch verzet in de Nederlandse politiek en de geschiedschrijving. Of liever over het lang ontkennen ervan waardoor het Indisch verzet geen deel heeft kunnen uitmaken van de collectieve herinnering. Op den duur heeft het Indisch verzet toch de officiële erkenning gekregen die het verdiende. In   de vorm van graven, (graf-) monumenten, onderscheidingen, publicaties en binnenkort zelfs een film. Dat alles is op zichzelf ook onderwerp van een geschied-schrijving geworden. Daarvan is deze vijfde aflevering een bescheiden begin.

Na de oorlog: welk verzet in Indië?

Dit vijfde en laatste deel gaat niet dus over het Indisch verzet zélf, maar behandelt de plaats die het lange tijd niet heeft gekregen in de geschiedschrijving en in de politiek. Het Indisch verzet maakt in tegenstelling tot dat in Nederland, geen deel uit van het nationaal collectieve geheugen.

.

Het is zelfs lange tijd niet eens erkend dat er in Indië verzet is gepleegd tegen de Japanse bezetter. Dit idee kwam niet alleen van politici, uit kringen die er niets van wisten of er op afstand over moesten oordelen. Er zijn zelfs historici die lang de vraag open hebben gehouden of er wel verzet is gepleegd: er was toch immers geen informatie over? Was er dan wel verzet geweest? De kennisachterstand is inmiddels grotendeels opgeheven en het Indisch verzet heeft zijn maatschappelijke en historische erkenning gekregen. Die is terug te vinden in (buitengewone) wetgeving waarin de oorlogs-pensioenen en -uitkeringen een rechtskarakter kregen, in de herdenkingen en monumenten,  en in het openbaar worden van individuele verhalen (zie het boek van Elise Lengkeek: “Ik beken”) en interviews. Maar voor het zover was……

Naoorlogs Nederland likt de wonden: Indië in oorlog lijkt te ver weg

Nederland had na de oorlog in Europa de handen vol aan zichzelf: het land moest weer opgebouwd worden en de bezetting met al zijn gevolgen moest worden verwerkt in het collectief bewustzijn. Sinds de Franse tijd eind achttiende en begin negentiende eeuw was het land niet meer in zo’n situatie van wederopbouw geweest. Nederland pakte de wederopbouw voort-varend aan dankzij onder andere de Marshallhulp. Die Amerikaanse hulp werd echter ook ingezet om een nieuwe oorlog in de kolonie te voeren waar na de Japanse overgave een machtsvacuüm was ontstaan. De strijd tegen de Republik Indonesia eiste snel alle aandacht en energie van de Nederlandse politiek. Reflectie op de val van Indië en de verzets-activiteiten raakte bekneld in dit tijdsgewricht. Er was geen tijd om achterom te kijken omdat de strijd tegen de jonge republiek alle energie en aandacht opeiste. Nederland bracht er kort na de oorlog het grootste leger op de been dat het ooit heeft gehad. Meer dan 100.000 man zijn ingezet. De aandacht in het moederland voor de landgenoten in een vijandige omgeving was misschien groter dan ooit omdat nu de zonen van het land er massaal moesten dienen én er was een immigratie (repatriëring) op gang gekomen die niemand was ontgaan.

Na de soevereiniteitsoverdracht in 1949 volgde een nieuwe hectische en moeilijke periode. Met name voor de tienduizenden Indo-Europeanen die zich steeds minder welkom in Indonesië voelden. Tegen het eind van de jaren vijftig was dit geresulteerd in hun massale repatriëring, of beter migratie, naar Nederland. Het conflict om Nieuw-Guinea zorgde voor bijna weer een militaire confrontatie. Uiteindelijk werd het laatste stukje Aziatisch Nederland toegevoegd aan Indonesië. Nederland had het gelijk van de geschiedenis weer niet aan zijn kant gekregen.

De snelle waardering van het Nederlands verzet

De collectieve “posttraumatische stress” die de Duitse bezetting had veroorzaakt werd in tegenstelling tot het pijnlijke afscheid van de kolonie, vrij snel aangepakt. Het  is al in 1947 dat de Wet Buitengewoon Pensioen 1940-1945 (WBP) in werking trad. Deze wet maakte aanspraak mogelijk op een financiële verstrekking wanneer iemand door daad of houding had deelgenomen aan verzet in Nederland en er persoonlijke schade door had opgelopen. Met andere woorden: honorering door de overheid van verzetsdeelname had een rechts-karakter gekregen. Een hoge vorm van officiële erkenning van zowel de gepleegde daden of ingenomen houding èn van geleden materiële of immateriële schade. Deze WBP was met geen enkele letter van toepassing op het Indisch verzet. Om de eenvoudige reden dat dat er niet geweest zou zijn; het ontbrak namelijk aan documen-tatie (die was door de Japanners vernietigd) of andere bewijzen. Het verzet in Nederlands kreeg    al gauw grote aandacht, de erkenning en waardering die het zondermeer verdiende. Het land had behoefte de oorlog te verwerken en het morele gelijk van de strijd tegen de Duitsers te

Bijeenkomst ter ere van het Indisch verzet. Bronbeek 27 april 2012. Foto: H. de la Croix.

benadrukken. Het eren van het leger was minder passend vanwege de snelle nederlaag in mei 1940. Maar de nadruk op het gepleegde verzet en zijn morele gewicht waren zeer geschikt om het gevoel van eigenwaarde en zelfrespect terug te krijgen. Geholpen door een krachtige lobby van ex-verzetslieden, ex-leden van de Binnenlandse strijd-krachten, voormalige Engeland-vaarders én de prins-gemaal Bernhard, kregen degenen die zich te weer hadden gesteld tegen de bezetter de (terechte) waardering en  erkenning die ze verdienden.

De  Indische oorlogservaringen

Het zal in Nederland niet eens bewust zijn opgevallen dat de Indische Nederlanders die massaal repatrieerden tussen 1945 en 1962, geen zichtbaar dramatisch verleden met zich meedroegen. Alle aandacht ging uit naar de eigen wederopbouw en de schaarste aan middelen van bestaan en woningen. De interesse in de nieuwe land-genoten leek niet te kunnen ontstaan. Al heel snel bleek dat Nederlanders weinig wisten over Indië en wie daar nu precies woonden. Dat de repatrianten Nederlanders waren en op Nederland georiënteerd wekte verbazing. Met dit in het achterhoofd is het te verklaren dat Nederlanders niet eens zijn toe-gekomen vragen te stellen over de historische achtergronden van de “nieuwe buren”. Er was zelfs ronduit belachelijke beeldvorming over de Indische oorlogs-ervaringen. Wie kent niet het voorbeeld van de Nederlandse reacties als zou het ontbreken van een hongerwinter onder die “lekker warme tropenzon” de oorlog niet zo erg hebben gemaakt. Het gaat nu niet om dit soort subjectieve noties, maar we moeten kijken naar de overheid die de verantwoordelijkheid had de bevolking van goede informatie te voorzien. En aan een deugdelijk beleid daarin heeft het ontbroken. Het stimuleren en faciliteren van geschiedschrijving hoort daarbij. Het moet gezegd dat de opdracht aan dr. L. de Jong in ieder geval daartoe enorm veel ruimte heeft gecreëerd. Maar……deze opdracht werd meer en meer een monopolie op de geschiedschrijving over de oorlog omdat andere historici geen of amper toegang kregen tot relevante primaire bronnen. Daarbij kwam dat de aandacht voor de oorlog in Azië pas in de tweede helft van de jaren zestig groeide. Het ging toen over geweldsexcessen door Nederlanders bedreven in de periode 1945-1949. Het duurde nog tot 1985 dat De Jong de delen over de Oost begon te publiceren.4)
Van meer recente datum is de publicatie van Achter het kawat was Nederland. Indische oorlogservaringen en -herinneringen 1942-1995 (2002) van historica Esther Captain (1969). Haar onderzoek was gebaseerd op dagboeken van geïnterneerden in de Japanse burgerkampen. Captain beschrijft de individuele en collectieve verwerking van de gebeurtenissen na de oorlog. Ook uit 2002 dateert De last van de oorlog. De Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië en hun verwerking van Stef Scagliola dat handelt over geweldsexcessen, soms zelfs oorlogsmisdaden, begaan door Nederlandse militairen tijdens de politionele acties.

Een terugkerende notie uit deze onderzoeken zijn de blijvende behoefte van de Indische Nederlanders aan erkenning van hun slachtofferschap en van de juistheid van hun aanwezigheid destijds in de kolonie. Terecht stelt Lizzy van Leeuwen in Ons Indisch Erfgoed. Zestig jaar strijd om cultuur en identiteit (2008)  dat de Nederlandse overheid geen ruimte heeft gelaten aan de verwerking van het postkoloniale trauma als gevolg van het verlies van Indië. Het Indisch verzet is daarbij slechts een van de onderwerpen die pas laat werden onderzocht.6)

De Wet buitengewoon pensioen Indisch Verzet (WIV)

In 1979 wees het toenmalige kabinet-Van Agt-I de eis uit Indische hoek af om het Indisch verzet op te nemen in de Wet buitengewoon pensioen. Feitelijk werd daarmee het verzet niet erkend. Maar de discussie die in 1980 hierover ontstond leidde op last van staatssecretaris J.G. Kraayeveld-Wouters tot de instelling op 22 oktober 1980 van de Commissie Indisch Verzet. De opdracht was te onderzoeken of er overeenkomst was tussen het verzet in Nederland en in bezet Indië, aan welke criteria moest verzet voldoen, nagaan om hoeveel personen het ging en ten slotte hoeveel het zou gaan kosten. Indien het onderzoek positief zou uitvallen zou de commissie bijdragen aan de eventuele totstandkoming van een wetsvoorstel.

Het Rijksinstituut voor Oorlogs-documentatie,  (nu: Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumen-tatie, NIOD) gaf aan dat er verzetsdaden zijn gepleegd, ook al is er weinig schriftelijk materiaal overgebleven als bewijs ervan. Kern van de informatie was dat  de Japanners van meet af aan   elk verdacht gedrag hard en systematisch hebben bestreden. Dat leverde het beeld op van een kortstondig verzet, meer zat er niet in.

Verzetsster Oost-Azië

Voor het onderzoek naar het aantal betrokken personen werden onder andere dossiers bekeken uit de Kanselarij der Nederlandse Orden. Deze gaven een overzicht wie een Verzetsster Oost-Azië hadden ontvangen. Criteria voor deze onderscheiding werden toen als volgt samengevat: “door geestkracht, karaktervastheid of gemeenschapszin [zich] op bijzondere wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor door krijgsgevangenschap, internering of anderszins in de macht van de vijand geraakte Nederlanders of Nederlandse onderdanen, dan wel in verzet tegen de vijand.”

De Verzetster Oost-Azië is aan 471 personen toegekend; een aantal van hen was verzets-strijders in zin van de latere wet. Van deze 471 personen zouden er 204 verzet (kunnen) hebben gepleegd. Nadere studie leidde echter tot een aantal van 127. Uiteindelijk was het niet goed vast te stellen om hoeveel aanspraken het zou kunnen gaan wanneer er een wet zou komen.8) Om een lang en wat ingewikkeld verhaal kort te maken: vanaf de invoering van de Wet buitengewoon pensioen Indisch verzet (WIV) in mei 1986 ging uitvoeringsinstantie Algemeen Burgerlijk Pensioen-fonds (ABP) uit van hooguit 1000 harde aanspraken.

Een volgend aandachtspunt voor de regering was de grootte van  de pensioenregeling. De Wet buitengewoon pensioen sloot aan op de pensioenvoorzieningen zoals geregeld voor Nederlandse militairen zoals die golden bij aanvang van de oorlog. Al snel was er de overtuiging dat een koppeling van een Indische voorziening niet moest aansluiten op die van het Nederlandse leger, maar op die van het KNIL. Dat betekende dus een veel lagere financiële voorziening die gebaseerd was op het kosten-niveau in Indië tot aan het uitbreken van de oorlog. Redenering was dat de Indische buitengewone verzetspensioen-regeling niet hoger kon zijn dan de pensioenregeling die KNIL-militairen hadden. Dat zou rechtsongelijkheid betekenen. Eigenlijk wilde de regering voorkomen dat het andere alternatief zou ontstaan: dat de pensioenen van de KNIL-ers zouden worden opgetrokken tot die van hun Nederlandse collega’s in Nederland (conform de Algemene Militaire Pensioenwet). Deze optie zou een erg dure prijskaart worden voorkomend   uit een onderzoek naar het veronderstelde beperkte Indische verzet.

Wet buitengewoon pensioen Indisch Verzet

De bevindingen van de Commissie Indisch Verzet overtuigden de regering ervan dat er een wettelijke regeling moest komen voor voormalige deelnemers aan het verzet tegen de Japanners en die er invaliditeit (arbeids-handicap: verminderde verdien-capaciteit) aan hadden over-gehouden. Het zou voor velen te laat zijn, ook al zou een postume erkenning in ieder geval voor nabestaanden nog een waarde hebben. De ramingen van het aantal potentiële deelnemers en de aanvragen waren pure schattingen. Mogelijk ging het om 3500 personen op Java, 1000 in de Buitengewesten en met name grote eilanden Sumatra, Borneo en Sulawesi, verder de Molukken, Timor en Nieuw-Guinea; ten slotte 1000-1500 anderen die in verband met gepleegd verzet slachtoffer waren. In totaal ongeveer 5500-6000 personen.10) De WIV is officieel inwerking getreden op mei 1986 en de uitvoering lag in handen van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds, dat al belast was met onder andere de Wet Uitkeringen Vervolgings-slachtoffers (WUV) en de Wet Uitkeringen Burgeroorlogsslacht-offers (WUBO). De besluiten op  de aanvragen werden genomen door een aparte commissie,       de Buitengewone Pensioenraad (BPR), waarin deskundigen met inhoudelijke zowel als juridische expertise of vanwege hun maat-schappelijke betrokkenheid, zitting hadden. Vanaf 1990 voert de nieuw opgezette organisatie Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) te Leiden, alle regelingen rond oorlogsuitkeringen en -pensioenen uit. De Stichting Pelita is wettelijk aangewezen als begeleider van de aanvragers en verzorgt de verzetsrapportages.

Verzetsherdenkingskruis

De behandelaar van ABP en later de PUR baseert de uiteindelijke rapportages en adviezen aan de BPR, voor een groot deel op de rapportages van Pelita. Eerder heeft de aanvrager aan een rapporteur van Pelita zijn verzets-verhaal kunnen vertellen. (het
Monument Indisch verzet op het landgoed Bronbeek in Arnhem)
Eind 1989 waren er bijna 1300 aanvragen afgedaan; dat wil zeggen toegekend, afgewezen en ingetrokken/gedeponeerd. Het aantal toekenningen tot aan september 1989 bedroeg 76 (die ook werden betaald), 606 aan-vragen waren ingetrokken, 566 afgewezen en 27 gedeponeerd  (bij overlijden en er waren geen nabestaanden). De gemiddelde behandeling per aanvraag kostte ongeveer 7,5 maanden. Met name verificatie van de verzetsclaims was tijdrovend. Het aantal bezwaarschriften was eind 1989 meer dan 120.11)

De belangrijkste beoordelings-punten voor de aanspraak waren het gepleegde verzet (art. 2 lid 1 WIV) en dat van het niet onwaardige gedrag (art. 3 lid 3 WIV). Bij deze criteria was de verificatie moeilijk door gebrek aan schriftelijk bronnenmateriaal. Getuigen en andere derden-informatie moesten in geval van ontbrekend sluitend bewijs, leiden tot een plausibiliteit, en een aan zekerheid grenzende waarschijn-lijkheid. Een kwetsbaar punt was de herinnering van  belang-hebbenden. Naast ontbreken van herinneringen speelde ook vaak op dat de aanvrager is gaan geloven in zijn versie en inkleuring van de verleden tijd. Een tweede criterium was dat van het niet-onwaardige gedrag: had de aan-vrager zich een loyale Nederlandse onderdaan betoond en niet gecollaboreerd met de vijand? Was aan deze twee criteria voldaan, dan volgde de vraag in hoeverre ontstane blijvende invaliditeit of arbeidshandicap veroorzaakt was door de verzetsactiviteiten. Ook speelde in de uiteindelijke betaling van een buitengewoon pensioen mee wat de eigen inkomsten waren. Met andere woorden: een erkenning als verzetsdeelnemer hoefde niet te leiden tot een uitkering. De WIV was duidelijk geen “beloning” voor het hebben plegen van verzets-activiteiten.

Willekeurig rondvragen onder aanvragers heeft opgeleverd dat een groot aantal mensen blij was met de erkenning, maar minder met het moeten aantonen van het causaal verband tussen gepleegd verzet en de arbeidshandicap en verminderde verdiencapaciteit. Zeer begrijpelijke reacties omdat pas na ruim 40 jaar na dato deze beoordelingen werden gemaakt. Vaak bleef bij de betrokkenen een gevoel hangen dat ze toch niet werden geloofd.

Onderscheidingen en vormen van eerbetoon

Onder voormalige verzetsmensen in Nederland bestond kort na de oorlog behoefte aan enige vorm van onderscheiding. Bij Koninklijk Besluit van 3 mei 1946 werd   toen het Verzetskruis ingesteld. Volgens premier Schermerhorn bedoeld voor heb “die zich in vijandelijk gebied bij het verzet tegen de vijand bijzonder moedig en beleidsvol hadden onder-scheiden”. Het werd mondjesmaat postuum verleend of in geval van ernstige handicap. De aandacht voor een onderscheiding ebde vanaf de jaren van de weder-opbouw langzaam weg totdat een aantal voormalige verzetslieden, waaronder Hans Teengs Gerritsen, een goede vriend van prins Bernhard, alsnog een koninklijke onderscheiding bepleitte. Op 1 april 1981 werd de Stichting Initiatief Comité Verzets-herdenkingskruis ingesteld. Bij Koninklijk Besluit van 24 april 1981 is het ontwerp van de onderscheiding goedgekeurd en op 5 mei 1981 reikte koningin Beatrix het allereerste Verzets-herdenkingskruis uit.

Voor het Indisch verzet was bij Koninklijk Besluit van 26 oktober 1948 de Verzetsster Oost-Azië officieel ingesteld. Deze onder-scheiding is zoals eerder vermeld, 471 keer uitgereikt. Indische verzetsdeelnemers kwamen later ook in aanmerking voor het Verzetsherdenkingskruis. Dit is in totaal 15.300 keer uitgereikt, al dan niet postuum.

Naast onderscheidingen bestaan er andere vormen van herdenken. In Almere bestaat er een wijk met Indische verzetsliedennamen en feiten in verband met het verzet. Bijvoorbeeld de Hannie Hilgers-straat, de Kapitein de Langestraat en de Groep Meelhuysenstraat. Verder wordt er bij alle herdenkingen voor de gevallenen op 14, 15 en 16 augustus automatisch stilgestaan bij de slachtoffers in Indië en Indonesië. Het Verzetsmuseum in Amsterdam heeft sinds 2005 een permanente expositie over het verzet in Nederlands-Indië.

Epiloog

De aandacht voor het Indisch verzet heeft lange tijd op zich laten wachten. Het is niet overdreven te stellen dat het er pas sinds de begin jaren tachtig van de vorige eeuw van is gekomen. De regering en Tweede Kamer hebben zich toen wel in korte tijd ingespannen tot erkenning te komen. Dat was wel nodig gezien de vergevorderde leeftijd van de meeste direct betrokkenen. Helaas is deze erkenning voor velen pas postuum gekomen. Met de Wet buiten-gewoon pensioen Indisch verzet heeft de erkenning ook een rechtskarakter gekregen en is er op fatsoenlijke wijze een regeling gekomen voor blijvende handicap als gevolg van deelname aan het verzet. Het Verzetsherdenkings-kruis, officiële en minder officiële herdenkingen, publicaties, docu-mentaires en andere mediale aandacht hebben het Indisch verzet de aandacht geschonken die het politiek en maatschappelijk verdient.
We hebben er in deze vijfdelige reeks ook aandacht aan kunnen geven, maar beseffen dat slechts een deel van het verzet kon worden belicht. Er zijn nog heel veel onderwerpen om over te publiceren. Bijvoorbeeld de Glodok-affaire, het verzet binnen de kampen, verzet in Thailand en Birma, de rol van Indo’s buiten de kampen. We zullen in de toekomst zéker de publicaties over het Indisch verzet vervolgen.

Dit was het laatste deel van vijf artikelen over het verzet in het voormalig Nederlands-Indië tegen de Japanse bezetter.

Voor deze artikelenserie heb ik publicatierechten verleend aan NICC Magazine. Humphrey de la Croix.

           De huidige status ACTW66 - project;  met de promotie - campagne werden er ruim 16 .000 mensen bereikt van de beoogde doelgroep van 70.000. Ruim 15.000 hebben inmiddels getekend,  en  3000 mensen hebben toegezegd te willen doneren.  Akkoord is bereikt met advocaten die namens de 60.000 gedupeerden de Nederlandse staat gaat aanklagen, inmiddels loopt de stroom donaties, maar nog onvoldoende !

Wij staan  de maand  oktober/november met ICM stands op de Pasar Malam rabanthallen in Den Bosch, Pasar Malam Rijswijk en in Leek. Hier kunt  U deze  ook U inschrijven als deelnemer van claim-organisatie ACTW-66.  U ontvangt dan ook het boek "Rapport uitbetalen traktaat van Wassenaar". Dit rapport heeft geen 1,8e miljoen gekost zoals de Indische NIOD -rapporten,

Uw donatie/bijdrage kunt U storten op Rabo rekening NL41 RABO 03977255 07  ten name van F.Schwab / ICM Online onder vermelding van donatie ACTW 66 - Traktaat van Wassenaar . Wij hebben uw donatie hard nodig voor de uitvoeringskosten van de regeling tot compensatie, welke de Nederlandse Staat bewust 51 jaar heeft nagelaten, teneinde ons werk  verder af te kunnen maken\

ICM 13.1016

Voor het eerst zette het Kabinet bij monde van oud-Minister Koenders van Buitenlandse Zaken de deur toch op een kier naar een nieuw onderzoek inzake de uitwassen van het Nederlandse militaire optreden in voormalig Nederlands-Indië. Koenders “sluitte geen enkele optie uit”. Dit naar aanleiding van het verschenen boek van Rémy Limpach “De brandende kampongs van generaal Spoor”.

Limpachs tussentijdse bevindingen leidden al eerder tot het stellen van vragen in de Tweede Kamer.    D66 en SP wilden een breed en allesomvattend onderzoek, maar Premier Rutte wilde daar tot nu toe niet op reageren. Nu Limpachs boek verschenen is, benadrukte oud- minister Koenders dat “het Kabinet snel, maar zorgvuldig zal reageren. Het is een gevoelige periode, waarin van veel kanten geweld is gebruikt. Als we andere landen aanspreken op hun geschiedenis, moeten we zelf er ook goed mee omgaan. Daarom moet er een zorgvuldige reactie komen”.

Ook minister Hennis van Defensie zegt “dat het Kabinet niet voor het verleden zal weglopen”. Wel voegt zij eraan toe dat ook volgens Limpach het merendeel van de Nederlandse militairen niet bij extreem geweld betrokken was. Tijdens de onafhankelijkheids-oorlog van Indonesië kwamen naar grove schattingen honderd-duizend Indonesiërs en ruim  vijfduizend Nederlanders om het leven.

___________________________  

ICM 27.10.16      

Komt  tv-programma Gouden jaren Indonesië weer terug op omroep MAX ? 

Desondanks heb ik bepaalde incidenten niet aan het papier kunnen toevertrouwen, deels in het belang van mensen die worden genoemd, deels om tegemoet te komen aan de wensen van een aantal belangrijke Europese politici.

Nogmaals, dit is mijn persoonlijk verhaal; u mag het geloven of niet. Want net als Aristoteles    ben ik slechts in de waarheid geïnteresseerd en niet in wat mensen geloven.

Het besluit om de Nederlandse onderzeeër K-XVII te vernietigen, werd om de volgende redenen genomen. Op 28 november 1941, toen luitenant-ter-zee Besançon de Japanse vloot in zicht kreeg, die zich kennelijk in de richting van Pearl Harbor begaf, seinde hij onmiddellijk een gecodeerd bericht naar het Britse marine-opperbevel in het Verre Oosten. Daaronder opereerden ook de Nederlanders. De boodschap werd onderschept door de afdeling cryptologie van de sectie M in Singapore. Binnen enkele uren arriveerden kopieën van het bericht in Washington, uitsluitend bestemd voor generaal Donovan persoonlijk, en in Londen, bij majoor Desmond Morton. Beiden lichtten hun respectieve chefs in, Roosevelt en Churchill. Deze vier personen wisten al dat Japan van plan was Pearl Harbor aan te vallen en hadden gebeden dat er niets tussen zou komen.

In die tijd nam tachtig procent van de Amerikaanse bevolking een bijzonder isolationistische positie in en was ze sterk gekant tegen een oorlog met Japan of met Duitsland.

Mocht Roosevelt Japan de oorlog verklaren zonder dat er enig Amerikaans doel was aangevallen, dan was de kans groot dat hij zou moeten aftreden. Omgekeerd, wanneer Amerika zich afzijdig   zou houden - zo concludeerden Morton en Donovan - zouden de Japanners vrij spel hebben en ongehinderd India, Australië, Nieuw-Zeeland en tal van andere landen in de Stille en Indische Oceaan kunnen bezetten. Het zou waarschijnlijk onmogelijk zijn om die landen in een later stadium te bevrijden. Bovendien hadden de Britten en hun bondgenoten de hulp van Amerika hard nodig       in hun strijd tegen Duitsland. Wanneer de Japanners Pearl Harbor aanvielen, was het zeker dat Amerika zich in de oorlog zou mengen.

Maar wanneer de Britse en Amerikaanse leiders van de komende aanval op de hoogte waren, waarom waren de Amerikaanse strijdkrachten in Pearl Harbor dan niet in paraatheid gebracht? En waarom kregen de Amerikaanse oorlogs-schepen niet het bevel uit te varen? Op zee waren zij toch veel veiliger en konden zij terug-vechten? Volgens deskundigen had de marinebasis toch met succes verdedigd kunnen worden?

Het antwoord op de vraag waarom er dan niets gebeurde, is eenvoudig. Op Hawaii bevonden zich vele duizenden Japanse emigranten. De meesten stelden zich bijzonder loyaal op ten opzichte van hun nieuwe vaderland, maar anderen hadden voor Japan gespioneerd.

Bovendien bruiste het Japanse consulaat-generaal van de activiteiten. Wanneer de basis in paraatheid was gebracht, zou het Japanse oppercommando dit binnen een paar uur hebben geweten. De aanval zou zijn afgelast door keizer Hirohito, die erop stond dat het een complete verrassing zou zijn. Roosevelt zou geen aanleiding hebben gehad om Amerika bij de oorlog te betrekken, en dat zou rampzalig zijn voor de Geallieerden.

Wat dit alles te maken had met de K-XVII, zal duidelijk zijn. Wanneer bekend was geworden dat Roosevelt en Churchill van de aanval op Pearl Harbor afwisten en niets hadden gedaan om die te voorkomen, zou niet alleen hun carrière ten einde zijn geweest, maar zou waarschijnlijk ook de hele alliantie uiteen zijn gevallen. Dan hadden de Japanners vrij spel en konden zij de halve wereld veroveren en plunderen.

Zodra het bericht van de onderzeeër was ontvangen, werd de hele affaire omgeven met    een muur van absolute geheim-houding. De K-XVII kreeg de opdracht terug te keren naar de basis in Singapore om brandstof te bunkeren. De onderzeeër mocht niet de haven ingaan en in zijn verdere berichtgeving in geen geval toespelingen maken op de Japanse vloot.

Onder de naam van luitenant-ter-zee Paul Hammond, een van mijn schuilnamen, die op de naam-    en ranglijst van Britse marine-officieren voorkwam, reisde ik (Creighton) met een Berwick-vliegboot met speciale extra brandstoftanks via Nova Scotia, San Francisco en het eiland Wake naar de Noordelijke Marianen, waar ik mij de volgens afspraak op 6 december 1941 aan boord van de K-XVII begaf.

In dat stadium van de oorlog opereerden de Nederlandse onderzeeërs in het Verre Oosten onder het Britse marine-opperbevel, en ik was in het bezit van volmachten van het hoofd onderzeebootdienst, admiraal Sir Max Horton, de opperbevelhebber van de vrije Nederlandse marine in Londen en van koningin Wilhelmina, die destijds resideerde in Reading Berkshire. Deze volmachten gaven mij de autoriteit om luitenant-ter-zee Besançon operationele opdrachten te geven in naam van de Britse admiraliteit, hoewel niemand van hen enig idee had waarvoor ik deze autoriteit wilde gebruiken. Dat gold ook voor luitenant-ter-zee Besançon.

Bij een van de kleine Marianen, net ten zuiden van Pagan en ongeveer achthonderd zeemijl ten zuiden van Japan, werden er kratten uit de Berwick-vliegboot overgeladen in de onderzeeër. De bemanning kreeg te horen dat er kerstcadeautjes van hun collega's in Engeland in zaten. De meeste kratten bevatten inderdaad jenever, whisky, bier, champagne en andere kerstmisspullen. Maar in één krat zat cyanidegas en in twee andere kratten explosieven en ontstekingsmechanismen met tijdschakelaars.

Ik wachtte op een gecodeerd radiosignaal. Mocht de Japanse vloot haar aanval op Pearl Harbor afbreken, dan zou mijn operatie voorlopig overbodig zijn en afgelast worden.

De volgende dag, op zondag 7 december 1941, kreeg ik bevel om de operatie voort te zetten. De Japanners hadden Pearl Harbor aangevallen.

Die avond verliet ik de K-XVII en ging ik terug naar de Berwick. Een half uur later kwam het dodelijke cyanidegas vrij en was te zien hoe de bemanning trachtte uit de onderzeeër te ontsnappen. Even later explodeerde het vaartuig en zonk. Ik stelde vast dat er geen overlevenden waren.

Christopher Creighton

Londen, augustus 1996

Epiloog

Volgens het Nederlands Instituut voor Maritieme Historie lag de K-XVII op 28 november 1941 in Soerabaja en waren er tot 21 december 1941 nog radio-contacten met de K-XVII en andere boten van de toenmalige vloot in het Verre Oosten.

Geconfronteerd met deze feiten heeft Creighton nog eens duidelijk gemaakt hoe de Britse geheime dienst te werk ging.

Creighton:

Bij de val van Singapore zijn veel documenten verloren geraakt. Alles wat gered werd - logboeken en andere stukken van onderzee-boten en oorlogsschepen - werd naar Engeland gebracht. De overgebleven documenten van de K-XVII werden in het grootste geheim verzameld in het huis van koningin Wilhelmina in Reading, onder beheer van de chef-staf van de Nederlandse Marine en van de geheime dienst van de Britse Marine, in de persoon van commander Flemming.

De dossiers werden herschreven, samen met die van andere schepen en onderzeeboten om aan te tonen dat de K-XVII nooit slachtoffer van een aanslag kon zijn geweest.

Mag ik er nogmaals op wijzen dat daar in Reading alleen Flemming en koningin Wilhelmina het echte verhaal kenden - de anderen werd

verteld dat de K-XVII betrokken was geweest bij een geheime missie waar nu eenmaal een dekmantel voor nodig was. Er zijn nogal wat dekmantels gecon-strueerd om deze misdaad aan  het oog te ontrekken. Een van de gemakkelijkste ervan was het uitzenden van radiosignalen, die zogenaamd afkomstig waren van de K-XVII, maar in werkelijkheid van een fake radiostation. In de oorlogvoering van de marine werden dergelijke trucs regelmatig toegepast.

Waar we hiermee te maken hebben zijn mensen, historici, zowel in Londen als in Den Haag, die er in 1941 niet bij waren en die het moeilijk te accepteren vinden dat hun gegevens niet kloppen. Ik was erbij, ik weet wat er gebeurd is. De K-XVII werd opgeblazen op gezamenlijk bevel van Churchill en Roosevelt en met noodzakelijke, zeer moeizaam verkregen toestemming van koningin Wilhelmina. Op haar verzoek heb ik persoonlijk aan de koningin in Reading verslag uitgebracht.

ICM 26.10.16

Excessen of toch structureel extreem geweld? Het officiële Nederlandse regeringsstand-punt sinds 1969 is dat er in voormalige Nederlands-Indië - met uitzondering van de acties onder het commando van kapitein Westerling - slechts incidenteel excessen plaats-vonden. In dit baanbrekende boek bewijst de historicus Rémy Limpach juist het tegengestelde. Enkele weken geleden werd zijn proefschrift: ‘De brandende kampongs van Generaal Spoor’ gepresenteerd in Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Het is een uitvoerig onderzoek naar het gebruik van extreem geweld door militairen in Nederlandse dienst tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog van 1945 tot 1949. In dit artikel interviewt Edwin Ruis namens ‘Historiek.net’  de auteur.

Het gaat in De brandende kampongs van Generaal Spoor niet alleen over de bekende en beruchte kapitein Raymond Westerling, maar vooral ook over extreem geweld tijdens de twee zogenaamde politionele acties. Daaronder vallen niet alleen marteling en standrechtelijke executies van krijgsgevangenen, maar bijvoorbeeld ook het in puin schieten van kampongs met artillerie, zogeheten technisch geweld, waarbij veel burger-slachtoffers vielen.

Onderzoeker en historicus Rémy Limpach

Sinds de zogenaamde Excessen-nota van 1969 was het officiële standpunt van de Nederlandse regering dat er weliswaar wat incidentele ‘excessen’ hadden plaatsgevonden, maar dat er van structureel extreem geweld geen sprake was geweest. Limpach komt tot de conclusie dat het extreme geweld wel degelijk structureel van aard was.

Daarvoor baseert hij zich op zeven case studies, honderden andere geweldsdaden en uitspraken van betrokkenen. Edwin Ruis sprak namens Historiek met Limpach over zijn zeer baanbrekende onderzoek:

Hoe ben je bij dit onderwerp terecht gekomen? Maakte het feit dat je een Nederlander en Zwitser bent het makkelijker om als ‘neutrale’ historicus dit hete hangijzer aan te pakken?

Het was een combinatie van interesse in koloniale en militaire geschiedenis en vooral mijn deels Nederlandse komaf en toeval. Het onderwerp boeide mij omdat ik het belangrijk, onderbelicht en nog steeds actueel vond, dus heb ik het opgepakt. Ja, ik heb zowel de Zwitserse als de Nederlandse nationaliteit maar ik denk niet dat het daardoor makkelijker werd. Een Groninger of Rotterdammer had dit onderzoek net zo goed kunnen doen.

Heel veel mensen vinden de onthullingen in jouw boek schokkend. Waarom doen wij Nederlanders vaak alsof onze oorlogen schoner zijn dan die van anderen?

Dat weet ik ook niet precies. Iedere natie heeft moeite met zwarte pagina’s uit de eigen geschiedenis. De Duitsers zijn een voorbeeld hoe je met een besmet verleden kan omgaan. Nederland heeft lange tijd een zelfbeeld gekoesterd van een in inter-nationaal perspectief voorbeeldige kolonisator die in ‘zijn’ Indië een progressieve en ‘Ethische Politiek’ voerde en daarbij militair geweld met chirurgische precisie inzette. Onderzoek in de laatste decennia heeft deze zienswijze als mythe ontmaskerd. Ook over de rol    van Nederland in de Tweede Wereldoorlog bestond na 1945 lange tijd een simpel zwart-wit-narratief van het Nederlandse volk – in tegenstelling tot de foute Duitse bezetter. Dit beeld is door historici, journalisten en schrijvers al langere tijd bijgesteld en heeft inmiddels plaats gemaakt voor een meer genuanceerde terugblik. Hetzelfde mechanisme blijkt nu bij de beoordeling van de grimmige dekolonisatieoorlog in Indonesië plaats te vinden – al is mijn boek niet het eerste en enige dat in dat opzicht kritische kanttekeningen plaatst, denk alleen al aan de studie ‘Ontsporing van geweld’ van Van Doorn en Hendrix uit 1970.

Aankomst van een nieuwe lichting Nederlandse militairen in voorm. Nederlands-Indië

Hoe verhoudt deze historie zich tot andere oorlogen uit het verleden? Is wat er is gebeurd niet ‘gewoon’ voor oorlog?

We hebben het over de grootste Nederlandse gevechtsmissie ooit, alleen dat is uit Nederlands perspectief al heel bijzonder. Uitlatingen als ‘Er zijn geen schone oorlogen’ of ‘waar gehakt wordt vallen spaanders’ zijn voor mij dooddoeners die een discussie in de kiem smoren. Natuurlijk schuilt in die gezegden wel een kern van waarheid maar dat is geen reden om niet stil te staan bij de dynamiek en de drijfveren die een deel van de Nederlandse militairen ertoe bracht om er extreem geweld zoals moord, marteling en brand-stichting toe te passen. Ik maak in mijn boek enkele vergelijkingen met zowel de Atjeh-oorlog als met het Britse optreden in Indonesië in 1945-1946. Daarbij heb ik enkele verschillen, maar ook talrijke overeenkomsten vastgesteld.

De Nederlandse koloniale oorlogen van voor de Tweede Wereldoorlog zijn nooit zacht-zinnig geweest, denk maar aan de zojuist genoemde Atjeh-oorlog. Was dit eigenlijk geen ‘business as usual’?

Er bestaat bij het KNIL inderdaad een traditie van extreem geweld. De militaire leiders hebben, zo stelt historicus Petra Groen, bij de koloniale veldtochten angst en terreur doelbewust als strategisch wapen ingezet. Het KNIL bezette na 1945 alle sleutelposities in de Nederlandse krijgsmacht in de Oost – en dat had zeker gevolgen voor de geweldontplooiing in de oorlog tegen de Republiek. Dus in bepaald opzicht was het inderdaad ‘business as usual’. Dat is trouwens ook de titel van een artikel dat ik schreef voor een Engelstalige bundel uit 2014. Daarin concludeer ik dat de Nederlandse geweldpleging tijdens de Indonesische onafhankelijk-heidsoorlog veel meer, zeker meer dan Nederland lange tijd wilde onderkennen, lijkt op de geweld-

toepassing van andere koloniale mogendheden zoals de Fransen, Britten, Belgen en Portugezen – om slechts enkele landen te noemen.

Affiche uit de collectie van KITLV

Wat dreef de gemiddelde Nederlandse soldaat? Wat was er nodig om van hem een potentiële oorlogsmisdadiger te maken?

De gemiddelde Nederlandse soldaat dacht voor een goede zaak te strijden. Hij dacht dat hij in de archipel zou worden onthaald zoals de Britten, Polen en Canadezen in Nederland in 1944-1945. De jonge militairen raakten snel gedesillusioneerd en moesten zich staande houden in een uitputtende, langdurige en grimmige guerrillaoorlog. Een van de hoofdoorzaken voor extreem geweld was dat de legerleiding een te optimistische en te riskante strategie ontwierp. Deze strategie was gebaseerd op onderschatting van de tegenstander en over-schatting van eigen kracht, terwijl de krijgsmacht met een chronisch troepentekort kampte om de te ambitieuze doelen te realiseren. De troepen moesten daardoor te grote en te dicht bevolkte gebieden beheersen die voor      de  guerrilla  uitermate  geschikt

waren. Veel militairen raakten door de slopend lange patrouilles en het gebrek aan rust uitgeput, zodat ze een kort lontje kregen of uitvielen. Van hen werd door generaal Spoor in feite het onmogelijke gevraagd. Omdat veel afgematte eenheden de problemen bij de gebieds-beheersing niet met normale militaire middelen de baas konden worden, was de stap naar het  met wederrechtelijke methodes proberen klein en verleidelijk.

Het merendeel van de Nederlandse soldaten gedroeg zich keurig en had niets met oorlogsmisdaden en stand-recht te maken. Wat was het percentage dat zich te buiten ging aan extreem geweld? Wat was de achtergrond van hen die zich hier wel schuldig aan maakten?

Ik kan geen harde cijfers geven, dat laten de bronnen niet toe. Veel extreem geweld werd in de doofpot gestopt en is daardoor niet te traceren. Ik heb voor een kwalitatief onderzoek gekozen. Voor mij zijn bijvoorbeeld uitspraken van auditeurs-militair of bestuursambtenaren belangrijk die vaststellen dat extreme gewelddaden in hun sectoren schering en inslag waren. Dat heeft toch wel enige bewijskracht. Collega-historicus Gert Oostindie heeft op basis van analyse van memoires onlangs geschat dat het aandeel Nederlandse militairen met schone handen rond 80 procent ligt. Wat de daders betreft lijkt er geen verband te bestaan met specifieke achtergronden, iedereen en elk legeronderdeel kon in potentie over de schreef gaan – al gebeurde dit vooral bij gevechtseenheden die met de rug tegen de muur stonden, wat vooral in het laatste en bloedigste oorlogsjaar 1949 het geval was. Of militairen wel of niet over      de schreef gingen hing onder andere van hun vorming, de omstandigheden, het gezag en mentaliteit van hun commandant en de eigen persoonlijkheid af.

Speelden oorlogservaringen of –trauma’s opgedaan onder de Duitse of Japanse bezetter nog een rol? Heeft de Tweede Wereldoorlog de lat voor het gebruik van geweld niet eerder lager, dan hoger gelegd?

Die speelden zeker een rol en die ervaringen legden dan ook de lat inderdaad lager. Het meest in het oog springt dit bij de oud-krijgsgevangenen van het KNIL. Zij hadden van 1942 tot 1945 drieënhalf jaar Japanse krijgs-gevangenschap overleefd en zeer velen van hen waren daardoor getraumatiseerd en labiel.

Bovendien waren velen op wraak uit voor gruwelen die Indonesische nationalisten tijdens de Bersiap-periode (najaar 1945-voorjaar 1946) op Nederlanders, Indische Nederlanders, Ambonezen, Chinezen en pro-Nederlandse Indonesiërs hadden gepleegd, onder wie hun eigen families. Deze mannen kregen een geweer in handen gedrukt en werden zonder veel voorbereiding en selectie weer in dienst genomen. Dat zij daarbij ook extreem geweld zouden toepassen hadden Den Haag en Batavia kunnen voorzien. Maar ook bij de        vele oorlogsvrijwilligers van de Koninklijke Landmacht (KL) speelden de oorlogservaringen van 1940-1945 een rol. Vele van deze militairen hadden een achtergrond in het verzet, waar eigenrichting schering en inslag was geweest en diefstal soms als daad van verzet gold. Zij hadden grote problemen met de discipline en de conventies van Genève stonden niet hoog in hun vaandel. Dit had impact op hun geweldpleging in de archipel.

Onder Nederlandse militairen worden ook de Nederlandse kolonialen, Indo’s en inlandse militairen van het KNIL gerekend. Waren zij als ‘locals’ meer of juist minder bloed-dorstig dan hun collega’s en leidinggevenden uit Nederland zelf?

Het aandeel van de KNIL-militairen was zonder twijfel groot. Maar ook hier kunnen geen harde cijfers worden gegeven. Wel staat vast dat voor KNIL-militairen in sociaaleconomisch opzicht veel meer op het spel stond dan voor hun blanke collega’s van de KL uit Nederland. Bovendien moesten zij in het geval van een Nederlandse nederlaag een bijltjesdag vrezen. Mede daardoor vochten zij vaak bijzonder fel. Anderzijds gaven   zij bij gevechtsacties vaak de voorkeur aan een zogeheten directe methode, lees de frontale aanval op de tegenstander met getrokken klewang. Een KL (Koninklijke Landmacht) -getuige vergeleek dit optreden van zijn KNIL-collega’s treffend met een zwerm op de tegenstander duikende agressieve bijen. De KL-eenheden en de Mariniersbrigade gaven daarentegen meestal de voorkeur aan de indirecte methode, lees eerst inleidende beschietingen met zware wapens als artillerie en vliegtuigen. Deze beschietingen waren vaak erg onnauwkeurig en niet zelden ook willekeurig. Daarbij kwamen talrijke Indonesische burgers om het leven. Bovendien pleegden KL-militairen ook structureel extreem geweld tegen gevangenen. Daar komt nog bij dat in enkele gevallen zoals bij de moord op 16 gevangenen in Malang in maart 1949 KL-commandanten KNIL-manschappen de opdracht gaven het ‘vuile werk’ voor hen op te knappen. Al met al moet men dus heel voorzichtig zijn met generaliserende uitspraken over het aandeel van de KNIL-militairen aan de Nederlandse ontsporingen.

Heb je ook contact met nog levende veteranen gehad?

Ja, ik heb met enkele veteranen gesproken. Deze hadden naar eigen zeggen echter geen bloed aan hun handen. Maar een van hen,   de    kort  geleden  overleden  

voormalig militair jurist Herman Burgers, is van ambtswege wel met vele extreme gewelddaden in aanraking gekomen.

Wat vond je het moeilijkste aan dit onderzoek?

Ik vond het moeilijk het grote aantal bronnen te overzien en op een goede manier te laten spreken. Op persoonlijk vlak was het niet altijd even makkelijk     de details van Nederlandse, Indonesische, Britse of Japanse gruwelen te verwerken.

Wat wil je bereiken met dit onderzoek en het resulterende boek?

Ik wil een bijdrage leveren aan   de waarheidsvinding inzake de Nederlandse geweldplegingen gedurende de dekolonisatieoorlog. Ik vind het belangrijk dat iedere natie zijn geschiedenis kent. En iedere natie heeft moeite met de zwarte pagina’s uit zijn eigen geschiedenis.

http://historiek.net

Rémy Limpach – De brandende kampongs van generaal Spoor.

€ 49,90. In de boekhandel en te bestellen bij:

https://www.boomgeschiedenis.nl

__________________

ICM  26.10.16

ICM 25.10.16

 icm 27.10.16

ICM 28.10.16

Tijdens de afgelopen Pasar Makanan in Dierenpark Taman Indonesia is de aftrap gegeven voor een heel bijzonder project, een tropische specerijenkas. Samen met bezoekers, vrienden en sympathisanten willen Marlisa en Diederik Wareman dit bijzondere project realiseren via crowdfunding. Hun slogan luidt: “Plant een zaadje en laat de tropische specerijentuin groeien”.

In Taman Indonesia vind je allerlei dieren uit Indonesië. Prachtige tropische vogels, maar ook kleine zoogdieren, reptielen. Zo zie je er schitterend gekleurde papegaaien, Loewaks, marters en Aziatische otters.

Taman Indonesia is een familie-bedrijf, dat ooit begonnen is als theetuin. Vervolgens kwam er een vogelpark en inmiddels is het uitgegroeid tot een thema-dierenpark. Stukje bij beetje hebben Marlisa en Diederik het opgebouwd en uitgebreid tot wat het nu is. Nu willen ze graag nog een stuikje verder gaan. Door middel van een kassencomplex waar tal van Indonesische kruiden en specerijen gekweekt worden, willen ze de sfeer van Indonesië ook via de geuren en kleuren tot zijn recht laten komen. Het park is slechts zeven maanden per jaar geopend. De specerijen-kas moet daar verandering in brengen.

Marlisa en Diederik Wareman

In de kas willen Taman Indonesia diverse kruiden en specerijen tonen die vanaf de vroege VOC tijd naar Nederland werden gebracht. Hiertoe behoren onder andere: koffie, thee, kruidnagel, peper, cacao en nog veel meer. Daarnaast moet er ook ruimte komen voor de in Nederland wat minder bekende kruiden, zoals sereh, kemangi, djeruk perut, maar ook diverse fruitsoorten, zoals pisang, papaya en mango. Alle kruiden en specerijen worden weer verwerkt in de keuken van het altijd drukke restaurant van Taman Indonesia, zodat de cirkel van duurzaamheid weer rond is.

Taman betekent ‘tuin’. Daarom dat deze tropische kas zo belangrijk is om het ‘Indonesië-plaatje’ rond te maken. Al twee keer is Taman Indonesia uit-geroepen tot ‘Leukste uitje van Overijssel’, waarbij de prestigieuze prijs van de ANWB met de nodige ceremonie is uitgereikt. Elk jaar groeit het bezoekersaantal en probeert men met een klein budget van de entreegelden zoveel mogelijk facetten aan de bezoekers laten zien. Het park is niet afhankelijk van overheids-gelden en Marlisa en Diederik runnen het helemaal zelfstandig.

De Crowdfundactie is al mogelijk vanaf € 25,00, waardoor je een symbolisch zaadje plant in de specerijentuin. Voor bedrijven is het mogelijk om een eigen pisang- of papayaboom te adopteren.

Ga voor donaties naar:

https://crowdaboutnow.nl/campagnes/taman-indonesia.

Lees er alles over op de website: www.taman-indonesia.nl, of op: https://www.facebook.com/DierenparkTamanIndonesia/reviews/

N.I.C.C. Magazines van oktober is uit !

Tong Tong Fair in 2017 weer 12 dagen

De Soto-man, wie kent hem niet? Inmiddels iedereen lijkt wel, al verkoopt hij pas sinds een week heerlijke soto vanuit zijn mobiele winkeltje.

“Iedereen moet soto leren kennen", aldus Steef de Soto-man. En wat is een betere manier om dat naar de mensen toe te brengen met een moderne versie van de kaki lima uit Indonesië? Een super idee dat opeens uit de

hemel kwam vallen: “Ik ga de boer op met deze soep!"

De Haagse Soto-man maakt elke dag zijn soto met kip van biologische producten.

Er is ook  een vegetarische variant met tempeh. Rijst, lontong of aardappel naar keuze wordt bij elke kom soto geserveerd. Een beetje sambal erbij voor de kenners. “Het is min of meer ons familierecept, mijn ouders komen uit Nederlands-Indie." 

Meer info over de Soto-man, check de Facebook pagina:  http://www.facebook.com/soto-man

Een bijdrage van:

http://doorblauweogen.wordpress.com/

Siedjah – Nico Vink. Wie één klein meisje of één klein jongetje redt, redt heel Indië. Siedjah’s boeiende leven in Indië begint in 1924. In Holland heette zij Siebrigje en zij wilde meer dan haar gerieflijke huis in Nijkerk, de onderwijzersopleiding in Apeldoorn en de baan plus liefdesverdriet in Assen. Kordaat zette zij in Indië een tweede ontrouwe liefde aan de kant. Open-minded als zij was, ontdekte ze Hollands bijziende kolonialisme. Ze geeft les op Europese scholen op Ambon, Java  

en in Atjeh. Verder geeft ze buitenschoolse lessen aan pientere Indische jongens en meisjes. Uit empathische nieuwsgierigheid wordt zij vriendin van de “domme onbeschaafde inlanders”. Achttien “senange” jaren gingen voorbij waarbij ze in 1942 in een Jappen-kamp kwam en in 1945 bij de capitulatie bevrijd werd. Dit boek is een waar gebeurd verhaal dat je raakt. Siedjah vertelt het alsof ze naast je zit. Je leest het in één adem uit.  Adviesprijs: € 23,95.

Een onschuldig verlangen – Willem Nijholt. Willem Nijholt schreef zijn herinneringen op in brieven aan Hella S. Haasse, die gepubliceerd werden in het boek “Met bonzend hart”. Dit werd een grote bestseller. Maar toen in 2011 Hella Haasse overleed, was er nog zo enorm veel dat Willem Nijholt zo graag vertellen wou. Beeldend beschrijft hij hoe hij     in december 1945 na het concentratiekamp in Indië, samen met zijn moeder, broer en zusje op het schip “De Oranje” naar Nederland werd vervoerd. Hoe Prinses Juliana, die de Indische repatrianten opwachtte op de kade, in haar burgerkloffie helemaal niet leek op de sprook-jesprinses die hij verwachtte. Hoe koud het bij zijn aankomst hier in Holland was en hoe langzaam, hij maar kon wennen aan Nederland. Nijholt is in dit boek eerlijk en openhartig.  Adviesprijs: € 22,50.

Couperus – Rémon van Gemeren. “Mensch tegen over mensch is Sfinx tegen over sfinx...”, schreef een van Nederlands beroemdste schrijvers Louis Couperus (1863-1923). Tegelijkertijd is hij een mysterieus figuur, die zich telkens weer ongrijpbaar weet te maken. Veel is over hem gezegd en geschreven en zo is er een beeld van hem ontstaan dat aardig wat clichés bevat. Maar hoe kun je hem echt leren kennen als er geen openhartige getuigen, brieven of dagboeken zijn? Rémon van Gemeren gaat in deze biografie grondig in op het week van Couperus om dieper tot hem door te dringen. Daarnaast verdiept hij zich uitgebreid in talrijke aspecten van de tijd waarin Couperus leefde en wat er tijdens zijn leven over hem geschreven is. Het resultaat is intrigerend en fascinerend, verrassend en verrijkend. Een biografie als geen ander. Advies-prijs: € 39,95.

Jalan Raya Pos / De grote Postweg  Eric Kampherbeek. Hoe speelt het koloniale verleden nu nog een rol in het moderne Indonesië? Met deze vraag in het achterhoofd stapte de auteur begin augustus op de fiets in Jakarta, de enorme hoofdstad van Indonesië. In de twee maanden die volgden fietste hij over de oudste weg op Java: de Jalan Raya Pos, of: De grote Postweg. Tijdens de 3500 kilometer lange fietstocht werkte hij aan een fotodocumentatie over hoe het koloniale verleden nu nog door-klinkt in het moderne heden-daagse Indonesië. Adviesprijs:     € 35,00.

Twijfelindo – Armando Ello. Het Indische gevoel, het Indisch zijn; hoe zit dat bij mensen waaraan je niet kunt zien of ze Indisch zijn? Hoe ervaren ze de perceptie van anderen en hoe zien zij zichzelf? Voelen zij zich nog Indisch? De Indische fotograaf Armando Ello fotografeerde en interviewde deze zogenaamde “Twijfelindo’s” voor zijn gelijknamige project. Van de ruim 360 mensen die zich vrijwillig kandidaat stelden via zijn website

hoezoindo.nl, zijn er 276 in dit fraai uitgevoerde fotoboek opgenomen. Dit boek is voor iedereen die zich in de Indische cultuur en persoonlijke verhalen interesseert. En misschien zullen lezers zich herkennen in de verhalen en dan ontdekken dat ze meer Indisch zijn dan ze altijd dachten. Sinds 2004 fotografeert Armando Ello Indische mensen van alle leeftijden en generaties voor publicaties en voor eigen projecten. De Indische cultuur heeft hem als fotograaf ontwikkeld en als persoon verrijkt. Daarom wil hij met zijn projecten iets betekenen voor de Indische gemeenschap. Te bestellen bij de

auteur/fotograaf via de website: http://www.hoezoindo.nl.       Prijs: € 35,00 plus portokosten    € 5,57 (Ned.). Tevens verkrijgbaar bij Van Stockum.

De brandende kampongs van generaal Spoor – Rémy Limpach. Het officiële Nederlands standpunt sinds 1969 is dat er in het voormalige Nederlands-Indië –

met uitzondering van inlichtingen-secties en de commando’s van Kapitein Westerling – slechts incidenteel excessen hebben plaatsgevonden. In  dit baan-brekende boek bewijst de auteur onomstotelijk het tegenover-gestelde. Lange tijd gold dat het een betrekkelijk “schone oorlog” geweest was, totdat in 1969 geheel andere berichten naar buiten kwamen. Uit de studie van Rémy Limpach, gebaseerd op onderzoek in bronnen die historici ongemoeid lieten liggen, rijst een beeld op van een leger dat – onder bevel van Generaal Spoor – op grotere schaal dan gedacht, extreem geweld inzette. De woorden van Multatuli (1860) dat “een Javaans dorp ingenomen was” hetgeen betekende plat-gebrand, bleek 90 jaar na dato  

onverminderd actueel. Maar dit boek is meer dan het rechtzetten van een vertekende werkelijkheid. Het stemt tot nadenken. Advies-prijs: € 49,90. (verschijnt eind september).

Het sneeuwt op Bali – Kathryn Bonella. Voor criminelen op Bali betekent de zin “Het sneeuwt op Bali” dat nieuwe ladingen cocaïne het  paradijselijke  Bali deden uit- worden aangevoerd. Dit boek vertelt het ongelooflijke verhaal over de smokkel en de handel, die groeien tot een van ’s werelds belangrijkste narcotica-centra. De Australische journaliste Kathryn Bonella, auteur van het eerder verschenen boek “Hotel K”, kreeg toegang tot de belangrijkste spelers in deze ondergrondse wereld van drugs, waanzinnige orgies, ongekende extravagantie en... hun fascinatie voor het surfen. Dit boek geeft het prachtige eiland Bali een tweede gezicht. De onderwereld van Bali spat van de pagina’s. Dit boek is verplichte kost voor ieder die naar Indonesië en Bali reist. Advies-prijs: € 19,95.

Poirrié’s perikelen – Jack Poirrié. Al meer dan 40 jaar is Jack Poirrié (Batoeradja 1926) cartoonist en columnist voor het Indische maandblad Moesson. Dit boek is een bloemlezing van zijn cartoons en columns. Geboren   op Zuid-Sumatra is hij in zijn kindertijd zo’n 13 keer verhuisd en ging hij twee keer mee op verlof met zijn ouders. Hij kende een     typisch Indische jeugd met katapults,  kedongdongs  en  de Keystone Cops. Was tijdens de Japanse bezetting krijgsgevangen en daarna weer als KNIL soldaat aan de bovenloop van de Kommering in actie te komen. Dan, zoals de meesten, het definitieve vaarwel van de geboortegrond en voorgoed naar Nederland. Adviesprijs: € 20,00.

Mutiara – G. Bernardus, S. Pessireron & K. Lopulalan. Een informatief boek over parels van Moluks Erfgoed in de Utrechtse Vechtstreek. Met ontroerende verhalen, grappige anekdotes, mooie foto’s. Van uw Molukse buren,  vrienden,  klasgenoten of muziek- en sportmaatjes. Over heimwee naar het oude dorp en de familie die op de eilanden achterbleven. Verhalen over de tweede generatie, vriendschap-pen, pijn, hoop en de toekomst. Kinderen en kleinkinderen krijgen, opgroeien en ouder worden in Stichtse Vecht. Ook Nederlandse dorpsgenoten en ondernemers komen in dit boek aan het woord. Misschien bent u er wel één van. Adviesprijs: € 25,00.

Verloren in het Paradijs – Mitchell Zuckoff. Nederlands Nieuw Guinea, 1945. Wat een pleziervlucht van een groep Amerikaanse militairen over een paradijselijke vallei had moeten worden, loopt uit op een drama.

 Het vliegtuig stort neer in de onherbergzame jungle. De drie overlevenden, waaronder één vrouwelijke officier,  moeten zien te overleven temidden van een vijandig gebied met kannibalen. Alles wordt in het werk gesteld om de drie te redden en een toevallig op het eiland aanwezige groep parachutisten probeert hen  tijdig te bereiken. Adviesprijs: € 19,95.      

Gerechten uit Indonesië, ge-lardeerd met vertellingen – Hoessein W. Djajadiningrat. Dit is geen gewoon kookboek. Het is een verhaal over de rol van voedsel en koken in het leven van

de auteur, zowel vroeger thuis in Indonesië als nu in Nederland. De recepten zxijn gelardeerd met vertellingen, zowel uit de Solose Hofkeuken als uit andere streken in Indonesië. Iedere ceremonie of festiviteit in Indonesië heeft zijn eigen bijzondere voedselrituelen. De auteur heeft de maaltijden geplaatst binnen de culturele context van het verleden en toch tevens naar de moderne tijd gebracht. Hierdoor komen Oost en West elkaar in de keuken tegen. Het boek is geïllustreerd met tekeningen van de schrijver. De vertellingen komen uit zijn eigen herinnering. Adviesprijs: € 19,90.

'VERLANGEN

Waar gaat je boek over?'

Persbericht, 5 oktober 2016 Nijmegen

De theatervoorstelling “Krijgers en Overheersers”.

Zaterdag  15 oktober Stadsschouwburg Nijmegen

De geschiedenis van MALUKU, uitgebeeld door de Molukse bewoners uit de wijk Hatert in Nijmegen.

Door het onafhankelijk worden van Indonesië hield het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) op met bestaan.  Aanvankelijk konden de soldaten van het KNIL kiezen tussen overstappen naar het Indonesische leger of als burgers terugkeren naar de Molukken.

Toen de Molukken zich echter onafhankelijk verklaarden van het nieuwe Indonesië werden beide opties onmogelijk.

Daarom werden de ruim 3.000 Molukse KNIL-militairen, als” tijdelijke oplossing”, naar Nederland gevaren.

 In eerste instantie werden zij ondergebracht in aparte woonoorden en zorgvuldig buiten de Nederlandse samenleving gehouden, een pijnlijke ervaring aangezien zij al sinds de 17e eeuw deel uit maken van de Nederlandse geschiedenis.

Inmiddels is de Molukse gemeenschap meer onderdeel van Nederland geworden.

Na bijna 40 jaar begeeft de Molukse zanggroep Tala Mena Siwa uit Nijmegen, zich op een nieuw terrein; de wereld van dans en theater. Haar roeping is enerzijds meer bekendheid geven aan - en anderzijds de overdracht van - de Molukse geschiedenis, traditie en cultuur. 

Op zondag 15 oktober verbeelden zij de geschiedenis van het Molukse volk in de theatervoorstelling “Krijgers en Overheersers”. Aan deze voorstelling doen 40 jongeren mee, waarvan de jongste pas 4 jaar is.

Ehe Haheri Molo Oekoe
De theatervoorstelling Krijgers en Overheersers met de kerngedachte “Ehe Haheri Molo Oekoe” (vertaling: vergeet de Molukken niet) is een ontroerend en indringend schouwspel dat bijdraagt tot een beter begrip van de Molukkers en hun tragische geschiedenis. Traditionele liederen, gitaarklanken en de ritmes van de tifa (trommel) ondersteunen de verschillende scenes waarmee de Molukse diaspora wordt verbeeld. Aan deze voorstelling doen 40 jongeren mee, waarvan de jongste pas 3 jaar is.

De presentatie van de avond is in handen van Bert Taihitu. In het voorprogramma brengt de, meer dan 30 personen tellende, culturele groep LimaDiti, Tanimbarese muziek- en dans. Foto’s van Thorgal Caesar en Peter Veerman.