Zwijgen over die 4 miljoen dode ‘onderdanen’ in Nederlands-Indië is ook kolonialisme
OPINIE
De schijnheiligheid rond het herdenken van Nederlandse oorlogsslachtoffers is beschamend, schrijft Marjolein van Pagee, historicus, fotograaf en oprichter van Histori Bersama.
Ik krijg er buikpijn van,” zei PvdA-fractievoorzitter Asscher over de aangekondigde protestactie door de groep ‘Geen 4 Mei Voor Mij.’ De autoriteiten lieten weten dat zij de demonstratie als crimineel gedrag categoriseren.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff voegde daar aan toe dat we stil moeten zijn voor de mensen die gestorven zijn voor de vrijheid van meningsuiting: “Er kan niks zo belangrijk zijn dat je het respect niet toont aan de mensen die voor onze vrijheden zijn gestorven.”
Maar is er historisch gezien werkelijk niets belangrijkers dan de slachtoffers die vielen door Duits en Japans fascisme? Sterker: op welke manier getuigt het van respect en bovenal van democratische vrijheid als we uitsluitend onze slachtofferrol mogen benoemen?
Empire-syndroom
Het oprechte ongeloof dat van de gezichten van Asscher en Dijkhoff straalde in reactie op de aangekondigde demonstratie is het ongeloof van een volk dat lijdt aan ‘empire-syndroom’. Het verblindende effect dat optreedt als je te lang deel uitmaakt van de veilige cocon van het centrum van de wereldmacht. Nederlanders, als onderdeel van het welvarende Westen, zijn gaan geloven dat we de goedheid zelve zijn.
De rauwe werkelijkheid is dat onze welvaart op roven gestoeld is: toen en nu. De verwerking van het koloniale verleden is zo moeizaam omdat de Westerse macht nooit gebroken is. Koloniale daders zijn nooit vervolgd. Er is geen hogere macht die ons op de vingers tikt als we recht praten wat krom is. Als we pretenderen dat wij de democratische, progressieve voorbeelden zijn voor de rest van de wereld.
Het idee dat Westerse landen wereldwijd vrije democratie verspreiden doet het vooral goed als propaganda. Want wie steekt al die brandhaarden aan, zoals in Syrië, Irak, Libië? In wiens belang moeten die buitenlandse dictators vallen, wie staat er (vooralsnog) aan de top van de hiërarchie? Waarom is Bush niet voor het internationaal gerechtshof gesleept voor het binnenvallen van Irak?
Beschamend
Het antwoord is simpel: omdat het roven en moorden uit de koloniale tijd nog steeds doorgaat. Westers kolonialisme oude stijl is vanaf de jaren vijftig naadloos overgegaan in kolonialisme nieuwe stijl. Dat wil zeggen Amerikaans imperialisme, gesteund door West-Europese landen zoals Nederland. Deze nieuwe stijl is een gemuteerde vorm van de oude stijl. Het is slinkser, meer onderhuids, maar net zo goed ‘verdeel en heers’. Als een van de trouwste bondgenoten van de VS kan Rutte niet anders dan alle begrip tonen voor het bombarderen van Syrië, ook al is dat zonder bewijs en worden daarbij internationale verdragen geschonden.
Het is begrijpelijk dat als je die continuïteit over het hoofd ziet en algemene kennis over het koloniale verleden ontbeert, je de kritiek op de dodenherdenking niet kunt plaatsen.
We zeggen alle slachtoffers te herdenken maar we doen dat vervolgens niet. In het kader van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1942-1945) worden uitsluitend 24.000 Nederlandse staatsburgers herdacht. De beschamende reden dat het werkelijke dodental van 4 miljoen niet wordt genoemd is dat zij slechts ‘onderdanen’ waren in het koloniale apartheidssysteem.
Het wordt nog beschamender als de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) aan bod komt en alleen de 5.000 Nederlandse militairen als weerloze slachtoffers worden herdacht. Terwijl een deel van hen zélf als SS’ers is tekeer gegaan. Op het ‘moment suprême’ wordt doelbewust nagelaten te vertellen dat het erom ging de soevereine staat Indonesië opnieuw onder de duim te krijgen. Wat de Duitsers voor ons zijn, zijn Nederlanders voor Indonesië en dan in het kwadraat.
Van die schijnheiligheid krijg ik buikpijn, meneer Asscher.
Opmerkingen