Nederlanders weten niets van de koloniale geschiedenis'
INTERVIEW Bij het Indisch Monument in Den Haag werd herdacht dat Japan op 15 augustus 1945 capituleerde. Daarmee kwam er een eind aan de oorlog in Zuidoost-Azië en aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Frans Leidelmeijer, bekend van 'Tussen Kunst en Kitsch', spreekt vandaag bij de nationale Indiëherdenking. Vergeten werd de periode van de bersiap, waar wel 10 .000 Indische Nederlanders werden vermoord door de Permuda's. Hun leven niet meer zeker waren, de massala uittocht van ruim 381.000 over de lange periode van 1949 tot 1972. De Overheid liet deze 381.000 burgers in de kou, vertelt o.a. Grisselda Molemans en RIP Herman Bussemaker.
Nederlandse kranten mochten niet meer verschijnen, Nederlandse scholen en banken werden gesloten en salarissen werden niet uitbetaald
"Tot nu toe hadden sprekers bij de Indiëherdenking het altijd over mensen die in de kampen hebben gezeten, maar er was ook een grote groep buitenkampers. Over die Indo-Europeanen ga ik het hebben. Toen de Japanners Nederlands- Indië binnenvielen zetten ze de totoks, volbloed-Nederlanders, vast in kampen. Maar als je kon aantonen dat je minstens één Aziatische voorouder had, werd je niet geïnterneerd.
"Ik ben op 17 juli 1942 in Bandoeng geboren. Een half jaar eerder was de oorlog uitgebroken, in maart capituleerde het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger en werd mijn vader krijgsgevangen gemaakt, net als bijna alle andere mannen die als Landstormsoldaat waren gemobiliseerd.
"Vrouwen, kinderen en ouden van dagen bleven achter en hadden het moeilijk om het hoofd boven water te houden. Nederlandse kranten mochten niet meer verschijnen, Nederlandse scholen en banken werden gesloten, banktegoeden bevroren, soldij en salarissen niet uitbetaald. De Japanse tijd en jaartelling werden ingevoerd. Mijn oma nam brei- en herstelwerk aan en maakte Indische hapjes om nog wat te verdienen.
"Na mijn geboorte stuurde mijn moeder de baboe met een briefje naar het kamp: 'Je hebt een zoon, hoe moet hij heten?' Op het briefje terug stond Silvio Franciscus, maar dat vond mijn moeder overdreven dus het werd Frans. Mijn vader zag ik pas na de oorlog voor het eerst. Toen hij me wilde knuffelen hield ik afstand. 'Wie is die man?'
"We woonden vlakbij een kininefabriek en het spoorwegemplacement, allebei doelwit van bommen, dus we moesten vaak naar de geïmproviseerde schuilkelder. Mijn broers moesten op gummetjes kauwen tegen het scheuren van de trommelvliezen.
"Zelf heb ik nauwelijks herinneringen aan die tijd, wat ik vertel komt van mijn ouders, tante en ooms en van mijn twee broers. Mijn oudste broer Carlo zag dat mijn moeder regelmatig werd lastiggevallen door Japanse militairen en Indonesische mannen die haar 'bescherming' aanboden. Om haar te beschermen bleef hij angstvallig bij haar in de buurt.
De onafhankelijkheid
"De oorlog was op 15 augustus 1945 afgelopen en op 17 augustus proclameerde Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië. In de tijd dat het Nederlands gezag met behulp van Britse militairen nog niet was hersteld begon de Bersiap (Wees Paraat) waarbij jonge vrijheidsstrijders, de pemoeda's, en criminele meelopers met bamboesperen rondtrokken. Iedereen die Nederlandsgezind was, liep gevaar te worden beroofd, verkracht of vermoord. Voor de veiligheid vluchtte mijn moeder met haar nicht en mijn twee broertjes op de fiets naar het voormalige Jappenkamp Tjihapit, mijn oma en de baboe volgden de dag erna met mij. De Japanners waren eerst vijanden, daarna beschermers.
"Na de onafhankelijkheid van Indonesië, in 1949, kreeg mijn vader een dreigbrief omdat hij niet voor de Indonesische nationaliteit had gekozen, maar Nederlander wilde blijven. Nadat hij promotie maakte als ambtenaar, stuurden jaloerse collega's een anonieme brief dat hij maar moest oprotten naar Holland.
"In 1951 zijn we met de Willem Ruys naar Nederland gekomen. We kwamen in een contractpension in het Limburgse Gulpen terecht, omdat we katholiek waren. Gulpen is een prachtig dorp hoor, maar we wilden naar Den Haag, zoals zoveel Indo's.
"Nederlanders weten niets van de koloniale geschiedenis, dat irriteert de meeste Indo's. Door het vrouwentekort in de VOC-tijd waren veel mannen met slavinnen getrouwd, die eerst moesten worden gekerstend. Zo is de groep Indo-Europeanen ontstaan. Mijn moeder heeft een Nederlandse vader, mijn vader was Nederlands-Javaans, de naam Leidelmeijer komt oorspronkelijk uit Oostenrijk.
"Onze komst naar Nederland wordt vaak vergeleken met die van de asielzoekers nu, maar wij waren christenen, we hadden de Nederlandse nationaliteit en we voelden ons Nederlands, dat is het verschil. We waren helemaal niet welkom, de regering-Drees voerde een ontmoedigingsbeleid. En we moesten alle kosten terugbetalen, dat werd direct met het salaris van mijn vader verrekend.
"Mijn oudste broer komt met zijn kleinzoon naar de herdenking, mijn andere broer heeft alzheimer maar zijn vrouw en dochter komen. Ik ben nu 74, het is goed dat jongere generaties het monument en de herdenking voortzetten."
Opmerkingen
254