Joden in Nederlands-Indië Joods Historisch Museum toont het onbekende verhaal
Van 13 oktober tot en met 8 maart toont het Joods Historisch Museum de tentoonstelling: Selamat Sjabbat. De bij velen onbekende geschiedenis van Joden in Nederlands-Indië. De expositie neemt de bezoeker mee naar het einde van de 19e eeuw, de koloniale tijd, de oorlog in de Pacific en de na-oorlogse situatie. De unieke historische objecten, foto’s en interviews onthullen ontroerende verhalen. Het hedendaagse leven van Joden in Indonesië is begin 2014 gefotografeerd door Pauline Prior. Het is voor het eerst dat er in een tentoonstelling aandacht wordt besteed aan het Joodse leven in Nederlands-Indië en Indonesië. Het is een relatief onbekend deel van de Nederlandse en Joodse geschiedenis. Na de oorlog werden de Indische herinneringen over-schaduwd door de Sjoa. De afgelopen decennia neemt de belangstelling voor de diverse facetten van de Tweede Wereldoorlog in de Pacific toe. Het aantal Joden in de voormalige kolonie is altijd vrij beperkt gebleven. De Joden kwamen uit verschillende landen. De Nederlandse Joden, de grootste groep, woonden verspreid over de gehele Indische Archipel, maar met name op Java, Sumatra en Celebes (Sulawesi). De Joden, afkomstig uit Irak, ook wel eens “Bagdad-Joden” genoemd, woonden voornamelijk in Soerabaja en ze vormden daar een hechte gemeenschap. Ook Joden uit midden en oost Europa vestigden zich in Indië. Later kwamen daar enkele honderden vluchtelingen bij, hoofdzakelijk uit Duitsland, Oostenrijk en Palestina. De reden om naar Indië te gaan was voor zowel Joden als niet-Joden vaak dezelfde: carrière mogelijkheden die de kolonie bood in een tijd dat de banen in Europa erg schaars waren.
In Selamat Sjabbat (Maleis-Hebreeuws voor de wens: “Vredige Sjabbat”, is aandacht voor onderwerpen als het familie-leven, de religieuze beleving, de Japanse overheersing en de interneringskampen. Bij de tentoongestelde items is onder andere een geborduurd boek, waarin een moeder het dagelijkse
leven in het kamp voor haar zoontje vastlegde. Ook de Bersiap periode (het begin van de Indonesische onafhankelijkheids-strijd) en Joodse dienstplichtigen die na de oorlog naar Indië werden gestuurd komen aan bod.
Vandaag de dag is het Jodendom geen erkende godsdienst in het in meerderheid Islamitische Indonesië. Er zijn dan ook maar erg weinig Joden die er nu hun godsdienst openlijk kunnen belijden. Fotograaf Pauline Prior, die al vaker foto’s in opdracht van het Joods Historisch Museum maakte, is het gelukt om begin 2014 een beeldverslag te maken van het Joodse leven in Indonesië anno nu.
De tentoonstelling zal ook online te zien zijn via de website: www.jodeninnederlandsindie.nl. Ter gelegenheid van “Selamat Sjabbat” brengt het tijdschrift “Misjpoge” een themanummer uit over de Joden in Nederlands-Indië. Deze uitgave is gemaakt in samenwerking met het JHM en het Menasseh Ben Israel Instituut. Zie voor meer info: www.jhm.nl.
Opmerkingen