De weeskinderen van de VOC
Hoe is het de overlevenden van scheepsrampen van de VOC vergaan? Veel schepen vergingen vooral langs de kust van West-Australië. Dit is het thema van een grote fototentoonstelling: “Vêrlander – Weeskinderen van de VOC”. Deze tentoonstelling is te zien vanaf 17 december tot 9 april 2017 in het Westfries Museum in Hoorn.
Tussen 1602 en 1796 was de VOC oppermachtig in de zeer lucratieve handel met de landen in de Indische Oceaan. In bijna twee eeuwen stuurde Nederlands eerste en in zijn tijd grootste multinational bijna 5.000 schepen uit naar diverse havens in heel Azië. De compagnie verhandelde in die periode zo’n 2,5 miljoen ton aan goederen en bood werk aan bijna een miljoen Europeanen. Overal in Azië ontstonden Nederlandse handelsposten. Niet altijd liep het goed af met de schepen die uitvoeren. Zo’n 650 schepen verdwenen door piraterij, brand of doordat ze aan de grond liepen.
Contacten
Wat is er vier eeuwen later over van de contacten tussen de mannen van de VOC en de inheemse bevolking? Hoe verging het de overlevenden van de schepen die voor de kust van West-Australië schipbreuk leden?
Legden ze contact met de inheemse bevolking? Hoe keek de oorspronkelijke bevolking naar de families Wouthuyzen en Joostensz, die zich rond 1650 in de Molukken op het minuscule Indonesische eilandje Kisar vestigden om te fungeren als de ogen en oren van de VOC? Wat is er over van de taal bij de Koranna die in Zuid-Afrika leefden toen Jan van Riebeek daar landde en sommigen van hen tot ‘kapitein’ bevorderde?
Al deze vragen inspireerden fotograaf Geert Snoeijer om op pad te gaan, op zoek naar de ‘weeskinderen van de VOC’. Hij werd vergezeld door historica en antropologe Nonja Peters (Curtin
University of Perth), historicus Bart de Graaff en taalweten-schapper Anne van Engelenhoven (Universiteit Leiden).
Identiteit
Bijna twee jaar lang reisde Snoeijer langs de randen van het VOC-imperium, door Zuidelijk Afrika, West-Australië en naar het
Indonesische eilandje Kisar in de Zuid-Molukken. Op zoek naar mensen voor wie het gedeeld verleden nog altijd onderdeel is van hun identiteit
Het resultaat is een expositie op vier continenten én een boek. Het Westfries Museum in Hoorn is verantwoordelijk voor de Europese editie van de expositie Vêrlander – de weeskinderen van de VOC. Deze is te zien van 17 december tot 9 april 2017. Getoond worden 30 portretten. Daarnaast is er een audiotoer, waarin een aantal geportretteerden zelf aan het woord komt.
ICM 13.2.17
Opmerkingen
82