Buitenkampers door: Derk Hille Ris Lambers
Nogmaals aandacht voor de unieke documentaire die sinds 3 oktober in de Nederlandse filmhuizen draait. De Nederlandse regisseur Hetty Naaijkens-Retel Helmrich brengt een nog niet eerder vertelde geschiedenis van Nederlands-Indië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog in beeld. Zij bezocht hiervoor Indische Nederlanders in Nederland en de Verenigde Staten.
Enige maanden na de Japanse inval in Nederlands-Indië in Januari 1942 begon de registratie van alle Nederlanders. Er werd daarbij eerst raciaal onderscheid gemaakt tussen volbloed Nederlanders (Totoks) en de gemengdbloedige Nederlanders (Indo’s). De Totoks en degenen die weinig inheemse voorouders hadden, werden geïnterneerd in zogeheten Jappenkampen, terwijl de meeste Indo’s veelal “vogelvrij” en zonder inkomen buiten het kamp bleven. Hun vaders en echtgenoten waren vrijwel allemaal geïnterneerd. Zij konden amper aan eten, medicijnen of kleding komen.
Bersiap-periode
Aanvankelijk wisten de Japanners niet goed raad met de Indo’s. Waar lag hun loyaliteit? Zij kregen het voordeel van de twijfel, in de hoop dat de te mobiliseren waren voor het Japanse ideaal. Met een afstammingsbewijs, een pendaftaran, kon aangetoond worden dat er in de familie een Aziatische voorouder was. Deze buitenkampers leefden in een steeds vijandiger wordende omgeving en hadden grote moeite om in leven te blijven. Hun vrijheid was zeer relatief.
Na de bevrijding van de Japanse overheersing werd het leven er voor hen ook niet beter op. Er volgde een mogelijk nog heftiger periode: de Bersiap.
Stilzwijgen doorbroken
Het is de eerste keer dat er een film is gemaakt over deze lang verzwegen en voor velen onbekende periode uit de Vaderlandse geschiedenis. De Indische Nederlanders van de tweede en derde generatie zijn in meer of mindere mate beïnvloed door het grote zwijgen van hun ouders en grootouders over deze dramatische periode in hun leven. In de documentaire “Buitenkampers” oftewel Boekan main, boekan main!, wordt dit stilzwijgen na meer dan zeventig jaar doorbroken met zeer openhartige vraaggesprekken, afgewisseld met bijzonder archief-materiaal. Regisseur Hetty Naaijkens-Retel Helmrich maakte eerder de documentaire: “Contractpensions – Djangan Loepah”. Deze laatste kreeg de Kristallen Filmprijs voor meer dan 10.000 bezoekers.
Dient nog vermeld te worden, dat op 15 augustus 2014 “Buitenkampers” op de nationale televisie komt en direct daarna komt de DVD in de verkoop. Voor de vertoning van de film “Buitenkampers” in de diverse filmhuizen in Nederland kan men de volgende website raadplegen: http://www.biosagenda.nl/filmagenda_buitenkampers_25400.html.
De documentaire is tot stand gekomen onder productie van Holland Harbour en distributeur JustBridge. Deze productie kwam tot stand in samenwerking met de Stichting Verfilming Japanse Bezetting 1942-45 www.japanseburgerkampen.org (deze stichting was eerder al betrokken bij “Het jaar 2602 – Kinderverhalen uit het Jappenkamp”), Comité 4 en 5 mei, Nederlands Film Fonds, SNS Reaal Fonds. V-Fonds en NTR.
___________
Opmerkingen