Verdeling Indonesische schadeloosstelling: Nederlandse Staat handelt onredelijk en onbehoorlijk door Ch. J. I. M. WELTER

Belegd

Duister

Merkwaardig

Buiten opzet

Verplichting

Indische kwestie (backpay)

Aan de orde is het VAO Indische kwestie (backpay) (AO d.d. 10/12).

De voorzitter:
De spreektijd bedraagt twee minuten per fractie, inclusief het indienen van moties.

De heer Van Gerven (SP):
Voorzitter. Wij spreken vandaag weer over de Indische kwestie. De afgelopen maanden waren op dit gebied heel enerverend. Dat had natuurlijk te maken met het besluit van het kabinet, gesteund door de Kamer, om de backpaykwestie te regelen. Dat is echt een mijlpaal, maar wij hebben moeten constateren dat de Indische kwestie daarmee niet geheel is opgelost. Een volgende stap is noodzakelijk. Daarom de volgende motie.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat met de backpayregeling de Indische kwestie slechts gedeeltelijk is opgelost;

constaterende dat tienduizenden personen die de oorlog in Indië hebben meegemaakt buiten de backpayregeling vallen;

constaterende dat bij "het Gebaar" de financiële tegemoetkoming aan zigeuners en joden substantieel hoger lag dan bij de Indische oorlogsslachtoffers;

spreekt uit dat om de ereschuld jegens de Indische gemeenschap in te lossen het wenselijk is, een finaal financieel gebaar te maken naar de groep die buiten de backpayregeling valt en materiële schade heeft geleden als gevolg van het volledig verlies van bezittingen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:
Deze motie is voorgesteld door het lid Van Gerven. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.  Zij krijgt nr. 119 (20454).

De voorzitter:
Mijnheer Öztürk, u hebt één minuut spreektijd, inclusief het indienen van de moties.

De heer Öztürk (Groep Kuzu/Öztürk):
Kleine partijen hebben inderdaad maar één minuut spreektijd. Vandaar dat ik zonder inleiding heel snel de moties moet voorlezen.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat in de zogenoemde Indische kwestie al 70 jaar geen financiële compensatie voor achterstallige salarissen (backpay) en materiële oorlogsschade is gegeven;

constaterende, dat de staatssecretaris nu een kleine subgroep van 1.100 personen €25.000 per persoon geeft ter compensatie voor achterstallige salarissen;

overwegende dat het hier om stokoude mensen gaat;

verzoekt de regering, te blijven kijken naar mogelijkheden om ook de resterende groep van ongeveer 50.000 mensen compensatie aan te bieden ter algehele oplossing van de Indische kwestie,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:
Deze motie is voorgesteld door het lid Öztürk. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 120 (20454).

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat in de zogenoemde Indische kwestie al 70 jaar geen financiële compensatie voor achterstallige salarissen (backpay) en materiële oorlogsschade is gegeven;

constaterende dat de staatssecretaris nu een kleine subgroep van 1.100 personen €25.000 per persoon geeft ter compensatie voor achterstallige salarissen;

verzoekt de regering, de compensatie van de 1.100 mensen alleen te zien als afsluiting van de kwestie "achterstallige salarissen" en niet te zien als afsluiting van de totale Indische kwestie,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter: 

Deze motie is voorgesteld door het lid Öztürk. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 121 (20454).

Mevrouw Pia Dijkstra (D66):
Voorzitter. Eind 2015 is er wat mijn fractie betreft een heel goede stap gezet in de Indische kwestie. De staatssecretaris heeft in overleg met het Indisch Platform een mooie financiële compensatie weten te realiseren. Deze lang verwachte en gehoopte financiële compensatie is een grote stap in het erkennen van het geleden leed. We hebben de staatssecretaris daarvoor gecomplimenteerd en die complimenten gelden ook het Indisch Platform, dat daaraan een belangrijke bijdrage heeft geleverd.

Wat mijn fractie betreft is het een beetje jammer dat we nu hier staan. De staatssecretaris heeft een prachtig plan gepresenteerd en bovendien heeft hij vele toezeggingen gedaan, onder andere naar aanleiding van mijn vraag om in het onderwijs meer aandacht te besteden aan de Indische geschiedenis. De staatssecretaris heeft toegezegd dat hij daarover in gesprek gaat met zijn collega van OCW.

Maar goed, we staan hier nu en ik heb dan toch nog een vraag over de regeling. Vlak voor dit VAO kreeg ik een e-mail waarin staat dat diverse rechthebbenden inmiddels bereikt zijn met de backpayuitkering, maar dat met name de ambassades in de Verenigde Staten, Indonesië en Brazilië niet op de hoogte zijn. Ik zou graag van de staatssecretaris horen hoe dat kan en hoe hij dat in orde gaat brengen.

De voorzitter:
Mevrouw Dijkstra was de laatste spreker. Ik schors kort, omdat de staatssecretaris nog niet beschikt over de tweede motie.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

Staatssecretaris Van Rijn:
Voorzitter. Ik zal een korte duiding geven van de moties, die zijn ingediend na het debat waarin we met elkaar uitgebreid hebben gesproken over de geschiedenis van de Indische kwestie en het overleg dat daarover is gevoerd. We hebben in het debat geconstateerd dat een integrale oplossing, waarin we naar de totaalproblematiek kijken, voor beide partijen niet tot een bevredigende oplossing zou leiden. Op verzoek van de Kamer heb ik bekeken of we in overleg met het Indisch Platform zouden kunnen komen tot een oplossing van wat de backpaykwestie is gaan heten.

Ik ben blij dat ik met het Indisch Platform tot die overeenkomst ben gekomen. Ik meen dat we in het debat ook hebben geconstateerd dat het goed is om de bladzijde nu om te slaan, met respect voor en erkenning van de gevoelens die ongetwijfeld nog niet zullen eindigen met deze regeling. Juist met respect voor de gevoelens in de toekomst lijkt het mij goed om nu een bladzijde in de geschiedenis om te slaan.

Om die reden zou ik de moties willen ontraden. Wij zijn nu gekomen waar we zijn. We hebben geconstateerd dat het verstandig is om de blik nu naar voren te richten. We moeten inderdaad proberen om onze historie met Nederlands-Indië in het onderwijs verder te verankeren, en de specifieke Indische herdenkingen, reünies en pleisterplaatsen voor de Indische gemeenschap zo goed mogelijk in de samenleving te verankeren. We moeten echter niet opnieuw gaan praten en de verwachting gaan wekken dat we verder zullen komen dan het punt dat we nu bereikt hebben. Om die reden zou ik de moties, zowel die op stuk nr. 119 van de heer Van Gerven als die op de stukken nrs. 120 en 121 van de heer Öztürk, willen ontraden.

De heer Van Gerven (SP):
De staatssecretaris heeft in zijn brief aan het Indisch Platform geschreven dat -- dit zijn mijn woorden -- er weer een stap is gezet, maar dat het boek niet volledig dicht is. Er is wel een heel belangrijk hoofdstuk afgesloten en een belangrijke pagina omgeslagen, maar het boek kan niet definitief worden gesloten. De kwestie van de backpay is weliswaar opgelost, maar niet de discussie over de materiële schade. Daar leven nog zeker …

De voorzitter:
Wat is uw vraag?

De heer Van Gerven (SP):
De vraag is of de staatssecretaris mogelijkheden ziet om op dat vlak toch weer de discussie aan te gaan met het Indisch Platform.

Staatssecretaris Van Rijn:
Na het omslaan van de bladzijde en het richten van de blik naar voren, zou ik me samen met de Nederlands-Indische gemeenschap vooral willen richten op de vraag hoe we de verankering in het onderwijs gaan vormgeven. Hoe waarborgen we dat naarmate mensen ouder zijn en niet meer aan nieuwe generaties de geschiedenis kunnen doorvertellen, er een permanente pleisterplaats is voor degenen die het verleden willen herdenken? Er zijn nog tal van mogelijkheden om de erkenning van wat er is gebeurd in de oorlog een plek te geven, wat mij betreft een veel stevigere plek. Laten we dit hoofdstuk echter afsluiten, ook rekening houdend met de gevoelens die al langere tijd in de Nederlands-Indische gemeenschap leven en die we niet onnodig verder moeten belasten. Met respect en erkenning voor datgene wat hun is overkomen, denk ik dat het goed is om nu deze stap te zetten, en ondertussen met hen samen te werken aan de verankering van de geschiedenis in de Nederlandse samenleving. Dat is de volgende bladzijde. Laten we ervoor zorgen dat we daar heel hard aan gaan werken.

De heer Van Gerven (SP):
Ik sprak van het "finale financiële gebaar" richting de tienduizenden mensen die geen tegemoetkoming hebben gekregen in het voorstel van de staatssecretaris. Is het niet onrechtvaardig dat het gebaar van 2001 richting Joodse slachtoffers en zigeuners ruimhartiger was? Is dat niet een van de redenen dat er bij de Indische gemeenschap nog steeds frustratie is? Is dat punt niet terecht?

Staatssecretaris Van Rijn:
Het verleden kun je nooit helemaal goedmaken. De gevoelens die er leven in de Nederlands-Indische gemeenschap hebben natuurlijk ook te maken met de erkenning van het vele leed dat zij hebben geleden. Ik richt me erop dat er nu een regeling voor de backpaykwestie is getroffen. Juist de erkenning van wat er gebeurd is en het verankeren daarvan in de geschiedenis, is het allerbelangrijkst.

(vervolg) Staatssecretaris Van Rijn:
Er zijn in het verleden discussies geweest over financiële compensatie. Ik begrijp ook dat die voor sommigen niet voldoende is en dat er steeds gevoelens blijven leven. Daarom is het zo belangrijk om na deze discussie die bladzijde om te slaan en gezamenlijk te werken aan die verankering in de Nederlandse samenleving in de toekomst. Ik denk dat het echt verstandig is om dat te doen. Ik zou dus bij mijn duiding van de motie willen blijven.

De heer Öztürk (Groep Kuzu/Öztürk):
Als de staatssecretaris zegt dat hij voor 1.100 mensen een oplossing heeft en als hij daarmee de bladzijde omslaat, kan ik zeggen: oké, hij heeft zijn best gedaan. Daarmee laat hij echter wel ongeveer 48.900 mensen in de kou staan. Er is onrecht gepleegd en u denkt dat u met die 27 miljoen euro …

De voorzitter:
Via de voorzitter.

De heer Öztürk (Groep Kuzu/Öztürk):
Ja, via de voorzitter, de nieuwe voorzitter, de kersverse voorzitter.

De voorzitter:
En nu de vraag.

De heer Öztürk (Groep Kuzu/Öztürk):
En nu de vraag. Hoe kan de staatssecretaris nou denken dat hij een bladzijde kan omslaan van het gehele Indische verdriet door voor 1.100 mensen de problemen op te lossen?

Staatssecretaris Van Rijn:
Letterlijk en figuurlijk kan geen enkele oplossing die wij met elkaar verzinnen, het leed en de herinneringen van deze mensen compenseren. Daarom is het zo belangrijk dat wij met elkaar bekeken hebben wat wij wel en wat wij niet in financiële zin kunnen oplossen. En laten we dan bekijken op welke andere wijze wij vorm kunnen geven aan de erkenning, de gedachtenis en de herdenking van het leed van deze mensen. Ik ben mij zeer bewust van het feit dat alles wat wij verzinnen, nooit kan compenseren wat deze mensen hebben meegemaakt. Wij kunnen wel iets doen aan de backpay. Samen met de gemeenschap wil ik bekijken hoe we die erkenning en die verankering kunnen laten plaatsvinden. Dat lijkt mij een veel betere weg dan elke keer weer terug te kijken en te beseffen dat we nooit verder komen en dat we nooit tegemoet kunnen komen aan de terechte gevoelens van leed en erkenning, die er zullen blijven. We zullen moeten proberen om zo goed mogelijk naar de toekomst te werken en om dit als samenleving te verwerken.

De voorzitter:
Tot slot.

De heer Öztürk (Groep Kuzu/Öztürk):
Het probleem is dat de staatssecretaris nu al de deur sluit voor toekomstige kabinetten en toekomstige collega's van hem. De PvdA, die vandaag niet het woord voert en geen motie indient, laat daarmee heel veel mensen de komende jaren ingaan met pijn. Dat kan toch niet zo zijn? De staatssecretaris kan zeggen dat hij zijn best heeft gedaan, maar in de toekomst vindt een ander kabinet of een andere bewindspersoon die financiële middelen misschien wel. Waarom sluit de staatssecretaris die weg uit voor die mensen? Dat is het pijnlijke.

Staatssecretaris Van Rijn:
Dat sluit ik helemaal niet uit. Dat kan ik ook helemaal niet uitsluiten, want daar gaat u allemaal zelf over. U moet mij beoordelen op het beleid dat ik nu heb gevoerd en de oplossing die we hebben geboden. Ik heb daarvan gezegd dat dit een in overleg met het Indisch Platform bereikte goede oplossing is voor de problematiek van de backpay en dat ik graag met het Indisch Platform wil werken aan verdere erkenning en verankering in de samenleving. Wat de toekomst brengt, weten wij allemaal niet, maar dit lijkt mij een heel goede stap om de bladzijde naar de toekomst nu om te slaan en om ervoor te zorgen dat we die geschiedenis nu op een goede manier achter ons kunnen laten. Nogmaals: daarbij besef ik dat bij al die mensen die dit leed hebben ondergaan, die geschiedenis nooit en nooit en nooit zal kunnen verdwijnen. Dat mogen wij ook niet vragen en dat kunnen wij ook niet vragen. Ik blijf bij mijn oordeel.

Mevrouw Dijkstra vroeg of de ambassades op de hoogte zijn. Er zijn al enkele uitkeringen naar het buitenland gegaan. Ambassades zijn in algemene zin geïnformeerd, maar het is duidelijk dat dat nog in specifiekere zin moet gebeuren. Dat zal de komende periode ook gebeuren. De eerste uitbetalingen vinden deze week plaats, zoals de Kamer volgens mij heeft kunnen zien. Ik zal dit signaal meenemen om bij de ambassades expliciet aandacht te geven aan deze regeling.

De beraadslaging wordt gesloten.

De voorzitter:
Over de ingediende moties zullen we volgende week dinsdag stemmen.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

ICM Redactie 18.1.2015 12:00

Op die dag staan 63 ingediende moties gepland de moties met de nummers; 119 (20454),  120 (20454)en121 (20454)  staan er nog niet bij tussen deze moties waar de stemming binnen een uur plaatsvindt. De hoop uitsprekende dat de nieuwe voorzitters net als haar voorganger een hoofdelijk stemming laat plaatsvinden, zodat de Indische Gemeenschap met naam en toenaam wordt geinformeerd welke Kamerlid voor en tegen hebben gestemd.

Zie ook

 http://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/plenaire_vergaderingen/details?date=19-01-2016#2016A00167

Zie ook reportage 

Telegraaf 15/1-2016 door Annelie Langerak

De bloedige aanslag in Jakarta, waarbij zeker zeven mensen zijn omgekomen, is het werk van Islamitische Staat. De terreurgroep verklaarde dat het doelwit van de aanval, de grootste in Indonesië sinds de aanval op Bali in 2002, „een bijeenkomst van de alliantie van kruisvaarders” was.

Steeds meer veiligheidsexperts in Zuidoost-Azië waarschuwden de afgelopen tijd dat de regio een van de volgende doelen van de terreurorganisatie zou zijn.

In november gingen in Indonesië de alarmbellen al af na het verschijnen van een video met een oproep om de politie en andere doelen in het land aan te vallen. Op luchthavens en bij politiebureaus, ambassades, winkelcentra en kerken werden de veiligheidsmaatregelen drastisch verscherpt. Rond Kerstmis en de jaarwisseling waren er 150.000 extra agenten op de been.

Het filmpje was vermoedelijk afkomstig van de East Indonesia Mujahidin, een groep geleid door Abu Wardah Santoso, de meest gezochte terrorist van Indonesië. Hij eiste eerder al de verantwoordelijkheid op voor de moord op enkele politieagenten en heeft trouw gezworen aan IS.

Ook Maleisië siddert na bijna honderd arrestaties afgelopen jaar van Maleisiërs die volgens de politie banden hebben met IS. Onder hen zijn zes militairen en twee leden van de luchtmacht. „Er zijn duidelijke aanwijzingen dat zij betrokken waren bij het werven van jihadstrijders en wapens probeerden te bemachtigen voor een aanslag in ons land”, verklaarde politiechef Khalid Abu Bakar.

Het is geen geheim dat IS de ambitie heeft om wereldwijd toe te slaan. Abubakr al-Baghdadi, de leider van de terreurgroep, heeft verschillende keren gezegd dat hij zijn kalifaat wil uitbreiden en roept sympathisanten op tot gewelddadige actie, waar ter wereld ze ook zijn.

In juli vorig jaar verwees Al-Baghdadi specifiek naar wat hij noemt de onderdrukking van moslims in Indonesië en de Filipijnen, naast een aantal andere landen. Hij zwoer wraak te zullen nemen.

Niet lang daarna ontdekten inlichtingendiensten een Aziatische eenheid van Bahasa-sprekende radicalen die aan de zijde van IS vecht in Syrië en Irak. De groep, Katibah Nusantara, is in enkele maanden tijd gegroeid tot zeker 450 man.

Volgens de Konrad Adenauer Foundation hebben inmiddels 26 terreurgroepen uit Indonesië, Maleisië en de Filipijnen hun steun verleend aan IS. Daaronder zijn ook de moslimseparatisten van Abu Sayyaf, die regelmatig toeristen en andere buitenlanders ontvoeren in de Filipijnen.

Meer dan duizend jihadi’s zouden zijn vertrokken naar Irak en Syrië, onder wie zeker achthonderd uit Indonesië. „En nog veel meer strijders uit Zuidoost-Azië worden bijna wekelijks gearresteerd terwijl zij terugkeren of proberen naar het territorium van IS af te reizen”, aldus Hernan Longo, anti-terreuradviseur van de UNODC.

Nederlander

De 48-jarige Nederlander Johan Kieft vecht voor zijn leven aan de zware verwondingen die hij opliep bij de terreuraanslag. Kieft werd zeer zwaar gewond overgebracht naar het ziekenhuis.

Kieft, getrouwd en vader van vier kinderen, is een „vermaard expert in bosbouw en ecosystemenmanagement”, aldus zijn werkgever United Nations Environment Programme in Jakarta.

De Nederlandse VN-medewerker, afkomstig uit Sint Pancras, zou zijn neergeschoten in koffiezaak Starbucks waar de aanslag plaatshad. Kieft verhuisde zeventien jaar geleden naar Indonesië. Volgens collega’s overwoog hij juist terug te keren naar Nederland.

Terroristische aanslagen op centrum Jakarta, zeker vier doden

Algeme

De Nederlandse regering heeft blijkens de brief van de staats-secretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal van 3 november 2015 (Kamerstukken II 2015/16, 20 454, nr. 115) erkend dat regelingen met betrekking tot de achterstallige salarissen van militairen en ambtenaren in dienst van Nederlands-Indië, de zogenaamde backpay,  en de regelingen met betrekking tot de geleden oorlogsschade te lang op zich hebben laten wachten.

en

In de voornoemde brief heeft de regering geconstateerd dat een integrale oplossing voor de Indische kwestie, die zowel door het kabinet als door het Indisch Platform kon worden geaccepteerd en voluit kon en zou worden verdedigd naar zijn gehele achter-ban, vooralsnog, niet mogelijk bleek. Voorts heeft de regering in genoemde brief meegedeeld, dat het Indisch Platform akkoord gaat om het punt van de backpay op korte termijn gezamenlijk tot een definitieve oplossing te brengen, waarmee dit dossier kan worden gesloten. Dit ook vanuit het besef dat de zeer hoge leeftijd van de doelgroep vraagt om een snelle en passende afronding – 70 jaar na de capitulatie van Japan.

De regering heeft in overleg met het Indisch Platform als backpay gekozen voor een nettobedrag van 25.000 euro, op welk bedrag geen inhouding zal plaatsvinden, zijnde een eenmalige, finale morele genoegdoening.

Voor de uitbetaling van een uitkering als werkelijke genoeg-doening in het kader van de backpay, is  de onderhavige regeling in overleg met het Indisch Platform opgesteld. Overeenkomstig de toezegging in de brief van 3 november, wordt in de regeling maximaal aangesloten op reeds beschikbare informatie over rechthebbenden, zodat deze zo min mogelijk worden belast en de uitvoering snel ter hand kan worden genomen.

Om mogelijk te maken dat er op de backpay-uitkering geen inhouding zal plaatsvinden, zijn de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2011 van de Minister van Financiën en de Uitvoerings-regeling Algemene wet inkomens-afhankelijke regelingen van de Staatssecretaris van Financiën aangepast.

Per 1 januari 2010 is de systematiek van Vaste Verander-momenten (VVM) uitgebreid naar ministeriële regelingen (brief van de Minister van Justitie en de Staatssecretarissen van

 Economische Zaken, Financiën en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 11 december 2009, Kamerstukken II 2009/10, 29 515, nr. 309). Voor de onderhavige regeling is afgezien van de in het kader van de VVM geldende vaste inwerking-tredingsdata en minimale invoeringstermijn.

Gelet op de strekking van deze regeling, te weten een op morele gronden gebaseerde finale financiële genoegdoening aan hen die als ambtenaar of militair tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië geen dan wel niet volledig salaris hebben ontvangen, en de zeer hoge leeftijd van de doelgroep. De doelgroep is gebaat bij een spoedige inwerkingtreding. Deze regeling valt dan ook te brengen onder de in het kader van VVM gehanteerde uitzonderingsgrond “privaat nadeel van vertraging van invoering.

Artikelsgewijs

Artikel 2

Dit artikel geeft de minister de bevoegdheid om backpay toe te kennen.

Artikel 3

In dit artikel wordt afgebakend wie als rechthebbende in het

 kader van de regeling wordt gezien. In het verleden zijn reeds verschillende (wettelijke) regelingen getroffen voor compensatie met betrekking tot Nederlands-Indië. Te denken valt aan de Uitkeringswet Indische Geïnterneerden en Het Gebaar.

Beide regelingen kenden een brede doelgroep (burgers en krijgsgevangenen).

Onderhavige regeling ziet op een beperkte doelgroep, te weten personen die als ambtenaar of militair ten tijde van de Japanse bezetting in dienst waren van het Nederlands-Indische Gouvernement. Dit omvat tevens dienstplichtigen die hadden moeten worden betaald.  Voorts geldt dat men gedurende de Japanse bezetting in de periode van 8 maart 1942 tot 15 augustus 1945 geen dan wel niet volledig salaris uitbetaald gekregen heeft.

Artikel 4

Dit artikel bepaalt in de eerste plaats dat degene die voor een uitkering in aanmerking wil komen op 15 augustus 2015 in leven moet zijn, exact 70 jaar na het einde van de Tweede Wereld-oorlog. In artikel 4, onderdelen b en c worden twee categorieën, die formeel onder de omschrijving van artikel 3 vallen, uitgesloten. Zij vallen niet onder de doelgroep, voor wie de uitkeringen bestemd zijn. Het betreft hier in de eerste plaats degenen, die, blijkens een rechterlijk vonnis, zijn veroordeeld voor collaboratie met de Japanse bezetter. Daarnaast worden van een uitkering uitgesloten degenen die gedurende (een deel van) de bezetting de Japanse nationaliteit bezaten.

In het tweede lid is geregeld dat voor belanghebbenden die op of na 15 augustus 2015 zijn overleden hun erfgenamen in de plaats treden.

Artikel 5

De doelgroep van onderhavig reglement betreft personen die in de periode maart 1942-augustus 1945 oud genoeg waren om als ambtenaar of militair in dienst  te zijn van het Nederlands-Indisch gouvernement. Inmiddels zijn deze personen op zeer hoge leeftijd. Om aan hen, van wie duidelijk kan worden vastgesteld dat zij voldoen aan de criteria van de artikelen 3 en 4 en waarvan het adres bekend is, zo snel mogelijk een uitkering toe te kennen, is er voor gekozen om ambtshalve te kunnen uitkeren.

Hiermee wordt een aanvraag-procedure voorkomen en wordt tijd bespaard. De uitvoerings-organisatie zal hiertoe ter verificatie onderzoek doen in  de voor deze regeling relevante bronnen die berusten bij het Nationaal Archief, de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP), de afdeling V&O van de Sociale Verzekerings-bank en het Nederlandse Rode Kruis, waaronder het 'Gebaar' , de stamboeken en overige bronnen met vermeldingen van dienst-betrekkingen.

Op basis van de beschikbare gegevens zal worden vastgesteld of er voldoende aannemelijk is gemaakt dat er sprake was van een dienstverband en tevens de overige benoemde onderdelen in artikelen 3 en 4.

Artikel 6

Naast de groep waarop artikel 5 ziet, is niet uit te sluiten dat er bij het bronnenonderzoek als genoemd in artikel 5 wordt gestuit op personen van wie weliswaar aanwijzingen zijn dat zij rechthebbende zijn, maar van wie niet met zekerheid kan worden vastgesteld dat dit het geval is. Deze personen worden via een bevestigingsbrief geïnformeerd dat zij mogelijkerwijs in aanmerking komen voor een uitkering. Daartoe worden zij in de gelegenheid gesteld om aanvullende gegevens te overleggen. In de bevestigingsbrief staat vermeld welke gegevens dit betreft.

Artikel  7

Het is mogelijk dat er rechthebbenden zijn die niet behoren tot de categorieën uit artikelen 5 en 6. Dit kan personen betreffen die niet voorkomen in de onderzochte bronnen, bijvoorbeeld omdat zij zich nooit in Nederland hebben gevestigd, of omdat er geen adresgegevens bekend zijn van deze personen. Om deze rechthebbenden niet uit te sluiten van een uitkering, wordt aan hen op grond van artikel 7 de mogelijkheid geboden een aanvraag te doen door middel van een aanvraagformulier. Daarbij dient de aanvrager gegevens te overleggen waarnaar in het aanvraagformulier wordt gevraagd.

Artikel 8 

Dit artikel bevat een hardheidsclausule voor bijzondere gevallen waarin toepassing van de regeling in ernstige mate onbillijk zou werken. Het gaat om gevallen waarbij de individuele omstandigheden van de betrokkene nopen tot afwijking van hetgeen in de regeling is bepaald. In dergelijke gevallen zal zorgvuldig moeten worden beoordeeld of er aanleiding is tot toepassing van de hardheidsclausule. Daarbij kan nader advies worden gevraagd aan derden, zoals het Indisch Platform.

Besluiten tot toekenning van de backpay die met toepassing van de hardheidsclausule  tot stand zijn gekomen, zullen door de uitvoeringsorganisatie ter kennisneming aan de minister worden toegezonden.

Artikel 9

Dit artikel ziet op aanvragen zoals bedoeld in de artikelen 6 en 7. Artikel 9 bevat een aantal verplichtingen inzake informatieverstrekking en medewerking, alsmede het verlenen van toestemming tot onderzoek naar persoonlijke gegevens in het kader van het beoordelen van de aanvraag.

Artikel 10

De minister beoordeelt de aanvraag op basis van de informatie van de aanvrager en eventueel reeds aanwezige informatie bij de uitvoeringsorganisatie, en neemt binnen een termijn van dertien weken een voor bezwaar en beroep vatbare beslissing.

Artikel 11

Dit artikel biedt de mogelijkheid om een besluit tot toekenning van backpay in te trekken, indien de uitkering ten onrechte is toegekend als gevolg van onjuiste of onvolledige informatieverstrekking door de aanvrager. Dit kan het geval zijn indien na toekenning van backpay feiten of omstandigheden bekend worden die, indien deze voorafgaand aan de toekenning bekend waren geweest, aanleiding zouden zijn geweest geen backpay toe te kennen.

Indien een besluit tot toekenning wordt ingetrokken, is sprake van onverschuldigde betaling. De reeds uitgekeerde backpay zal worden teruggevorderd. Terugbetaling dient te geschieden binnen 12 maanden na intrekking van het besluit tot toekenning.

Artikel 12

Indien zich situaties voordoen waarin de regeling niet voorziet, is de minister  bevoegd hierover te beslissen.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

Drs. M.J. van 

Nabestaanden treinkapers slepen Staat voor de rechter

De nabestaanden van twee in 1977 bij De Punt doodgeschoten Molukse treinkapers hebben de Nederlandse Staat aansprakelijk gesteld voor hun dood. Volgens hun advocaat Liesbeth Zegveld    is er voldoende bewijs dat Max Papilaja en Hansina Uktolseja bij de beëindiging van de kaping door mariniers van dichtbij zijn geëxecuteerd. De staat wordt gedagvaard voor een zitting op 23 december bij de rechtbank in Den Haag. De nabestaanden willen dat de rechtbank een oordeel velt over de aansprakelijkheid van de staat. Dat is nodig om vervolgens een schadevergoeding te kunnen vaststellen, al is dat volgens Zegveld niet het hoofddoel. "Het is niet aan de uitvoerende macht, die beschikt over het gewelds-monopolie, om een oordeel te vellen over schuld, laat staan over leven en dood. In een rechtsstaat is dat oordeel aan de rechter. Door het recht in eigen hand te nemen  door Max Papilaja en Hansina Uktolseja te executeren, heeft de staat de meest elementaire beginselen van de rechtsstaat geschonden", zo meent Zegveld.

Onafhankelijke   Molukse republiek

Eerder al concludeerde de mensenrechtenadvocate op basis van autopsierapporten en een rapport van het Gerechtelijk Laboratorium van Justitie dat enkele Molukse kapers bij de bestorming van de gekaapte trein van dichtbij door mariniers werden doodgeschoten terwijl ze al waren uitgeschakeld en geen verzet boden. De trein bij De Punt was op 23 mei 1977 gekaapt door negen Molukse jongeren: acht mannen en een vrouw. Ze wilden met hun actie aandacht voor de strijd voor een onafhankelijke Molukse republiek, de RMS. Na twintig dagen maakten speciale eenheden van het korps mariniers met geweld een einde aan de treinkaping. Zes treinkapers en twee gijzelaars kwamen bij de bestorming om het leven. Uit de rapporten die pas de afgelopen jaren zijn vrijgekomen blijkt dat

Soldaten maakten in 1977 met geweld een eind aan de trein-kaping bij De Punt

bij de zes omgekomen kapers destijds samen 144 verwondingen zijn geconstateerd. En volgens Zegveld blijkt er ook uit dat twee kapers van dichtbij, door mariniers in de trein, zijn doodgeschoten. Dat blijkt volgens haar onder meer uit een verwonding die bij één van hen is geconstateerd. Die duidt erop dat een vuurwapen in direct contact met het slachtoffer is geweest. Ook zouden de kapers met revolvers door het hoofd zijn geschoten. Daarbij is volgens Zegveld ook gebruikgemaakt van verboden munitie. 

Niet onrechtmatig

Zegveld benadrukt dat de nabestaanden van Max Papilaja en Hansina Uktolseja met de procedure niet willen ontkennen of bagatelliseren dat de twee deelnamen aan een ernstig misdrijf. "Maar ook voor hen die betrokken zijn bij de meest ernstige misdrijven geldt het recht. Op geen enkele wijze kwam de staat het recht toe om Max en Hansina van het leven te beroven. Ze waren reeds zodanig getroffen door vuurgeweld dat zij toen aangehouden hadden kunnen, en dus moeten, worden", zegt de advocate.  Eerder dit jaar liet toenmalig minister van Justitie Opstelten weten dat hij vindt dat de staat niet aansprakelijk is voor schade van nabestaanden van de kapers. Volgens hem bleek uit uitgebreid onderzoek van de overheid niet dat de bevrijdingsactie onrechtmatig en buitenproportioneel is geweest. De rechter zal nu moeten oordelen wie gelijk heeft: de staat of de nabestaanden van de omgekomen kapers.

De Indische Kwestie....      Waar hebben we het eigenlijk over?         Door:  Jan de Jong

Voormalig Nederlands-Indië was tot de Tweede Wereldoorlog     een welvarend en vredig land.   De maatschappelijke verschillen waren toen niet anders dan die op de dag van vandaag. Natuurlijk waren er verschillen in sociale standen, maar die waren toen voornamelijk gebaseerd op het opleidingsniveau. En dat is nu nog altijd zo. Het koloniale beleid had gezorgd voor een prachtige infrastructuur en een land- en tuinbouw, onderwijs, mijnbouw, gezondheidszorg en rechtspraak van hoog niveau. En als er geen oorlog was gekomen, zou de honorering van de drang naar meer vrijheid en onafhankelijkheid zeker kansrijk zijn geweest.

Het bestuur

Dit prachtige eilandenrijk zo groot als van Schotland tot Turkije, werd bestuurd door zo’n 250.000 ambtenaren, die nauw samen-werkten met lokale gezagsdragers Zij zorgden voor rust en welvaart en optimale kansen voor sociale en economische ontwikkelingen. Uiteraard hebben zich hierbij enkele nare excessen voorgedaan, maar die waren niet frequent en niet structureel. De Republiek Indonesia heeft met diezelfde problemen te kampen. Maar helaas worden die excessen ten onrechte geplakt op Nederlanders die indertijd het land bestuurden. Als je zegt in Indië te hebben gewoond, hoor je al snel: “O, Eduard Douwes Dekker, Atjeh-oorlog, uitbuiting, enz.” Zelfs de politionele acties worden genoemd en daar droegen wij notabene helemaal niet de verantwoordelijk-heid voor. Want die lag in het verre Nederland. Met mijn hand op mijn hart durf ik te verklaren: “Het ambtenaren korps bestond vooral uit ijverige, zeer toegewijde en trouwe burgers.

De regeringsverantwoordelijkheid was af en toe best wel gecompli-ceerd. Meestal lag het zwaarte-punt bij de Gouverneur-generaal van Indië, maar soms had de regering in Nederland het laatste woord. Meestal werd gekozen  voor een oplossing die voor        de Nederlandse schatkist het voordeligst was.

Tweede Wereldoorlog

Toen brak de Tweede Wereld-oorlog ook in Azië uit. Pearl Harbour werd door de Japanners gebombardeerd. Na Amerika en Engeland wist ook Nederland niet hoe snel zij aan Japan de oorlog moest verklaren. En wij moesten op onze post blijven en zeker niet het land uitvluchten zoals de regering in Den Haag wel had gedaan.

Alle Nederlandse staatsburgers werden door de Japanners in kampen opgesloten en soms getransporteerd naar andere landen in Azië om daar als dwangarbeider bijvoorbeeld spoor-wegen aan te leggen, dwars door de jungle. Het leven in de kampen was verschrikkelijk slecht. Veel te weinig en te slechte voeding, erbarmelijke hygiënische omstandigheden, tropische ziektes en meestal zeer zware arbeid. Bij het minste of geringste werd je door de Jappen geslagen of zelfs gemarteld. Het leven voor de Indo-Europese staatsburgers die niet de kampen in hoefden (de Buitenkampers) was navenant.

Van een echte bevrijding was nauwelijks sprake

De Japanners hadden tijdens      de bezetting de Indonesische bevolking wijsgemaakt dat zij hen kwamen verlossen van het koloniale juk. Indonesië moest onafhankelijk worden, zeiden ze, en de Nederlanders moesten het veld ruimen, goedschiks of kwaadschiks. De (vooral jonge) bevolking was zo opgejut, dat ze niet konden wachten om die “vuile kolonialen” zo snel mogelijk een kopje kleiner te maken. In opdracht van de geallieerden moesten de Japanners na de capitulatie de Nederlanders en Indische Nederlanders binnen     de kampen houden en hen beschermen tegen de moordende bendes, die buiten de poorten de kolonialen stonden op te wachten. Door – zoals zo vaak – een mengelmoes van echte vrijheids-strijders en pure criminelen, vaak moeilijk van elkaar te onder-scheiden.

De jaren na de oorlog waren    zeer chaotisch, bedreigend en dramatisch. Jaren van onderhan-delingen tussen Nederland en Indonesië volgden. Uiteindelijk werden alle Nederlandse staats-burgers gedwongen om naar Nederland te vertrekken. Wij werden eruit geknikkerd. En wij moesten alles wat er nog van ons bezit over was achterlaten. Na aankomst in Nederland bleek ook nog eens dat wij alle kosten van de overtocht, kleding en opvang zelf moesten betalen.

Bersiap: Fanatieke Permuda’s

Backpay en compensatie oorlogsschade

Het is gebruikelijk dat een land na de oorlog alsnog haar ambtenaren en militairen hun salarissen en pensioenen uitbetaalt. Maar er was weinig in de kas van Nederlands-Indië en de kosten waren hoog. Kortom, op dat moment was het niet de tijd om die betaling even te regelen. Alle andere geallieerde landen hebben na de oorlog hun ambtenaren en militairen WEL betaald, ondanks ook hun penibele financiële situatie. Zij beschouwden dit als een vanzelfsprekende ereschuld. Voor de Nederlandse regering sleept deze betalingszaak NA 70 JAREN NOG STEEDS VOORT. Het schandaal van de zogenaamde BACKPAY.

Daarnaast hadden de Nederlandse staatsburgers zo goed als al hun bezittingen en banktegoeden

verloren. Deze compensatie van oorlogsschade werd in Nederland geregeld met de Wet Materiële Oorlogsschade (WMO). Hier in Nederland werd deze schade van de eigen burgers (en met name die van de Joodse bevolking) zeer ruimhartig verghoed. Op een vraag van een toenmalig Kamerlid of deze WMO ook van toepassing kon worden verklaard op de Nederlandse staatsburgers en militairen in Nederlands-Indië, werd keihard geantwoord: “Daar hebben wij geen geld voor en dat valt bovendien buiten onze competentie”. Ook deze strijd om een rechtvaardige vergoeding van oorlogsschade loopt nog steeds door, na 70 jaren.

Het  akkoord  van  San Francisco

Inmiddels hadden er zich twee kansen voorgedaan, waarbij Nederland zich BEWUST onttrok aan haar morele verantwoorde-lijkheid tot een fatsoenlijke behandeling van haar ambtenaren en soldaten.

Ten eerste: Toen Nederlands-Indië aan de Republiek Indonesia werd overgedragen, bij de onder-tekening van het soevereiniteits alkkoord, waren daar ook de verplichtingen in opgenomen om de ambtenaren te betalen. De Nederlandse delegatie was ervan op de hoogte dat Soekarno niet bereid en in staat was om aan die verplichting te kunnen voldoen. Na drie maanden had Soekarno dat verdrag al verscheurd. Nederland – en dat is schandalig – heeft nimmer de moeite gedaan om Indonesië te wijzen op de door haar aangegane verplichtingen. Zij heeft daarmee haar zorgplicht schromelijk verwaarloosd. .

Ten Tweede: Bij het Vredes-akkoord van San Francisco in1951 werd – onder zware druk van de verenigde Staten – toen bedongen dat Japan moest worden gespaard. Het land moest snel weer sterk gemaakt worden om te worden omgebouwd  tot een rots in de branding tegen het opkomend Communisme onder leiding van Rusland. (hetzelfde gebeurde hier in Europa met Duitsland en om dezelfde reden) Dat betekende dat geallieerde landen, noch hun staatsburgers, claims konden indienen bij Japan. De landen besloten toen om zelf hun burgers te betalen. Nederland als enige besloot om dat NIET te doen. Als enig land heeft Nederland haar burgers na de oorlog NIET uitbetaald. Een unieke  SCHAAMTELOZE UITZONDERING. En dit van een land dat prat gaat op haar hoofdzetel van vele Internationale Rechtsinstituten.

Het  Gebaar,  géén  finale kwijting

Wat is er in de afgelopen 70 jaren eigenlijk bereikt? Er was een behoorlijk individuele zorg bij medische en psychische issues. Er is een compensatie gegeven voor de kille en koele ontvangst na terugkeer voor alle oorlogs-slachtoffers uit Europa en Indië, het zogenaamde Gebaar. Deze compensatie is door gemene (ambtelijke) manipulaties ver-draaid tot een zogenaamde FINALE OPLOSSING. Bovendien zijn wellicht vier opeenvolgende staatssecretarissen verkeerd voorgelicht door hun ambtenaren en dus hebben die vervolgens de Tweede Kamer verkeerd voor-gelicht. Dit is een politieke dood-zonde en daar brand je je vingers niet aan. Er zijn drie gedegen wetenschappelijke studies verricht door het Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie (NIOD). Na het lezen van die rapporten kan men slechts tot één conclusie komen: WAAR GEEN WIL IS, IS GEEN WEG.

De belangen van de Indische gemeenschap worden behartigd door Het Indisch Platform (IP). Een delegatie van het IP heeft al 10 jaren regelmatig overleg met de Staatssecretaris van VWS en de leden van de Tweede Kamer. Pogingen van andere organisaties liepen in het verleden op dit punt allemaal op de klippen.

Nu de  Indische  Kwestie goed  oplossen

De kernvraag is: Hoe komt het toch dat deze Indische Kwestie na al die jaren nog steeds niet is opgelost. Men hoeft de NIOD rapporten maar te lezen om tot de conclusie te komen dat dit gewoon niet mag bestaan. En een verant-woordelijke regering die haar zorgplicht serieus neemt, lost deze zaak snel op.

Het is een groot raadsel, waar toch die tegenstand vandaan komt Van welke Minister, partijleider, Kamerlid, (top)ambtenaar of adviseur....? Zo vaak is gebleken, dat wanneer er een wil is, er uiteindelijk ook een weg wordt gevonden, inclusief de benodigde fondsen. En wij spreken bij het IP over slechts enkele procenten van het totale bedrag dat de Nederlandse regering eigenlijk had moeten uitbetalen. Eén ding is in ieder geval duidelijk: Als deze zaak NU niet fatsoenlijk en definitief wordt opgelost, zal de schande zich voortplanten, nog vele decennia hierna en wel onder miljoenen betrokkenen en sym-pathisanten. Waarom, waarom...?

Onlangs is er na 70 jaar eindelijk een kleine doorbraak gekomen. Aan direct betrokkenen, de nog levende ambtenaren en KNIL-militairen wordt een eenmalige uitkering verstrekt ter grootte van € 25.000. Voor deze zeer kleine nog levende groep mensen een zeer welkome compensatie. Maar als de goedwillende en kundige secretaris Martin van Rijn bij het Kabinet niet meer kan lospeuteren dan dit schamele, dan moeten de weerstanden en/of taboes binnen regeringskringen, Kamerleden en ambtenaren toch wel heel erg groot zijn. WAAROM ?  WAAROM ?

Jan de Jong

Voorzitter Stichting Vervolgings-slachtoffers Jappenkampen (SVJ). Lid onderhandelingsdelegatie IP

Oproep aan alle leden van de Tweede Kamercommissie VWS voor het debat Indische Kwestie! 

m

Voor het voeren van Debat met de staatssecretaris Martin van Rijn, in zake de Indische Kwestie met betrekking tot de gestelde vragen.  Het debat van 10 december 2015 jl. waar deze “opluchting, emotie en tranen vloeiden” is aanleiding bij ICM krant OM namens haar lezers, team en achterban om zo spoedig mogelijk een debat aan te vragen aan alle leden van de Tweede Kamercommissie.

Dit naar aanleiding de meerderheid van deze commissie verre van tevreden waren over de gekozen oplossing en dat vroeg om meer genoegdoening naar de resterende groep; oorlogsslachtoffers ten tijde van de Japanse bezetting en de bersiap. Tevens hoe denkt de staatsecretaris het Indisch cultureel erfgoed meer bekendheid te geven onder de bevolking. Een verder uitstel kan niet worden geduld!

Militaire samenwerking Nederland en Indonesië

Na ruim twintig jaar van uiterst koele militaire betrekkingen tussen ons land en Indonesië gaat de Koninklijke Marine nauwer samenwerken met de zeemacht van ’s werelds grootste archipel.

De hernieuwde vriendschap is opmerkelijk, omdat Jakarta in 2012 nog witheet was toen de Tweede Kamer de verkoop van bijna honderd Leopard 2A6-tanks die de Koninklijke Landmacht moest afstoten tegenhield vanwege de bedreigde mensenrechten in delen van Indonesië.

Daarop kocht Jakarta tweedehands Leopards van het Duitse leger, de regering in Berlijn had aanzienlijk minder moeite met de vermeende humanitaire wantoestanden in Atjeh en met name Papoea-Nieuw-Guinea. Finland kreeg uiteindelijk onze tanks voor een fooi toegeschoven.

Uitwisseling

Maar dat oud zeer lijkt uit de lucht, nu adelborsten uit Den Helder worden uitgewisseld met hun collega’s van de marine academie in Surabaya. Ook wordt gesproken over de bouw van nieuwe fregatten door de Nederlandse werf Damen Schelde in Vlissingen. Die leverde eerder al vier korvetten van de Sigma-klasse aan de Indonesische marine.

Verdere aanwijzing voor het aanhalen van de banden tussen Nederland en de voormalige kolonie is het bezoek van een marine-eenheid aan Indonesië, dat nu wordt voorbereid. Aan de andere kant van de wereld kijkt men vooral likkebaardend naar onze vier luchtverdedigings- en commandofregatten van De Zeven Provinciënklasse.

Die schepen behoren tot de beste van de wereld en Indonesië is er veel aan gelegen de LCF-fregatten door Damen Schelde in licentie te laten bouwen bij de marinewerf van Surabaya.

In Indonesië worden marine, lucht- en landmacht in recordtempo uitgebreid en gemoderniseerd. Vooral op zee wil de admiraliteit een grotere rol spelen. Daarbij wordt met argusogen gekeken naar landen als India en zeker China, die hun vloot voortdurend versterken.

I
ICM met leespodium pasar malam Zwolle en Zeist, noteer het al vast in uw agenda.

Beste ICM Vrienden gisteren (29/12) druk in de weer geweest bij pasar BurgerZoo.

Silvia Elders presentatrice van de pasars van Wout Nijland, Koos en Free Line zijn al druk bezig met het bestuderen van onze ICM Jaarboek voor de pasar malams waar ICM lezerspodium gaat verzorgen met ICM stands. Het worden de pasars Zwolle , Zeist en onder voorbehoud Utrecht. Wout Nijland is zeer ingenomen met dit Jaarboek, en ziet dit als een waardevolle document als betekenis voor de geschiedschrijving (Wout heeft al gelezen) .

Deze week werd door de Koning aan majoor Gijs Tuinman de hoogste Nederlandse dapperheids-onderscheiding, de Militaire Willems-Orde, toegekend. Het was voor het eerst sinds vijf jaar dat iemand ‘voor daden van moed, beleid en trouw’ werd geridderd. Gelukkig gebeurt dit maar zelden. Hoe minder oorlog, des te minder gelegenheid om dapper te zijn.

Ooit was dat anders. De Militaire Willems-Orde, ingesteld in 1815 door Koning Willem I, werd vroeger heel vaak toegekend. Tot 1940, zo lezen we op de website van het Ministerie van Defensie, maar liefst 5866 keer. Na de Tweede Wereldoorlog nog ongeveer 200 keer.

KNIL officieren in Atjeh

Atjeh

De meeste toekenningen hadden te maken met de late Napoleontische tijd en de strijd tegen de Belgen in 1830, en onze koloniale oorlogen in Indië. Meer dan de helft van alle MWO’s is gebaseerd op activiteiten in Indië, waarbij het overgrote deel gebaseerd op de 19^e eeuwse ‘pacificaties’. De strijd in Atjeh alleen al heeft een duizend onderscheidingen opgeleverd.  

Dat laatste lijkt bijzonder. Is de verovering van Sumatra niet in ons geheugen opgeslagen als die van een superieur Nederlands leger tegenover arme onbewapende drommels? Zoiets als de Italianen tegenover de Abessijnen, als u dat nog iets zegt? Of komt het, omdat we de laatste tijd steeds geconfronteerd worden met die paar foto´s van slachtpartijen uit deze oorlog, gebruikt ter vervanging van niet-bestaande foto´s van Rawagedeh en Zuid-Celebes? Ons blikveld lijkt te zijn vernauwd. We zijn blijkbaar vergeten  dat  we  heel  erg  hard

moesten strijden om Atjeh eronder te krijgen, en dat bij die strijd heel veel dapperheid nodig was, wát dat ook mocht inhouden.

Niet aangeleerd

Wat is dat eigenlijk, dapperheid? En hoe dapper moet je zijn om een MWO te mogen ontvangen? Omdat ik meer wilde weten, kwam ik terecht bij het deel van de website *) van Defensie dat beheerd wordt door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Sinds kort bevindt zich hier een databank dapperheidsonderscheidingen **), waar voor het eerst vrijwel alle namen van dragers van      alle Nederlandse dapperheids-onderscheidingen tussen 1815 en 2000 (zijn) samengebracht.”

Het is een indrukwekkend geheel. We zijn (of waren) een dapper volkje. Vele tienduizenden werden in het verleden zó dapper bevonden dat ze werden gelauwerd. Over dapperheid in het algemeen vermeldt de site: “Dapperheid kan niet worden aangeleerd. Vaak is dapper gedrag pas zichtbaar in een onverwachte, levensbedreigende situatie waarin iemand boven zichzelf en anderen uitstijgt. Een persoon krijgt een dapperheidsonderscheiding dan ook op basis van handelen. Daarnaast speelt zo’n onder-scheiding een belangrijke rol in de maatschappij: dapper gedrag is immers een voorbeeld voor anderen.” Daar moeten we het voorlopig mee doen. Dapperheid overkomt je, zo lijkt het. Het is er, of het is er niet. Ook de toekenning van de MWO aan Gijs Tuinman leert ons niet veel meer, behalve dan dat hij in alles beter was dan zijn kameraden. Outstanding.

Steeds moeilijker

De website van het NIHM vermeldt per onderscheiding  wél in drie woorden de gebeurtenis, maar geeft verder helaas geen toelichting. Zo blijven we in het duister als we bijvoorbeeld willen weten waarom scheepskok Proost tijdens het beleg van Palembang in 1821 bijzonder dapper was. Bij een andere onderscheiding was het Kapittel zeer openhartig. Mangkoe Adie Ningrat kreeg in 1833 de MWO “omdat hij de derde vorst op Madoera en broer van de sultan was”.

In verband met gebeurtenissen en activiteiten in Indië in de Tweede Wereldoorlog werden 38 MWO’s uitgereikt, in verband met de Politionele Acties nog 26. Schamele aantallen, als je ze vergelijkt met die van de voorafgaande periode. Misschien werd het wel steeds moeilijker om dapper te zijn. De activiteiten van de personen waar het om gaat (naast Koningin Wilhelmina kreeg slechts één vrouw de onder-scheiding) zijn echter allen met een scherp oog beoordeeld. En van allen werd geconcludeerd dat zij, binnen de context waarin zij opereerden, zeer bijzonder waren. Hun onderscheiding heeft daarmee hopelijk de voorbeeldrol gespeeld die de overheid voor ogen had.

Majoor Tuinman wordt geridderd door Koning Willem-Alexander op 4 december 2014

Alhoewel de MWO sinds 1940 ook is opengesteld voor burgers, is het toch vooral een militaire onderscheiding gebleven. Een onderscheiding die slechts wordt verleend op grond van activiteiten in oorlogstijd. Laten we om       die reden alleen al hopen, dat     in de toekomst nog maar zeer, zeer weinigen zullen worden gelauwerd. Vrede zij met u.

*)  http://www.defensie.nl/onderwerpen/onderscheidingen/inhoud/militaire-willems-orde

**)  http://www.defensie.nl/onderwerpen/onderscheidingen/nieuws/2014/11/28/databank-dapperheidsonderscheidingen-online

De jonge striptekenaar Aimée de Jongh zette het verhaal van veteraan Theo van Hees, die in 1961 naar Nieuw-Guinea ging, op papier.

Alles wat Theo vertelde zag ik direct voor me. Ik denk vooral in beelden en in kleuren. In mijn hoofd maakte ik al gelijk een soort film van het verhaal van Theo. Tijdens het verhaal maakte ik ook kleine schetsen. O; die manier kan ik het verhaal beter onthouden. Hij vertelde dat de Nederlanders uit Indonesië werden weggejaagd. Supermarkten mochten bijvoorbeeld geen producten meer aan Nederlanders verkopen. Bij weer anderen werd het gas en licht afgesloten. Kortom, ze waren   niet meer welkom. Sommige Nederlanders gingen daarop richting Nieuw-Guinea. Indonesië wilde ook over Nieuw-Guinea de beschikking hebben en om die reden besloot Nederland om de Papoea’s, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Guinea, op te leiden tot soldaat om te vechten tegen de Indonesiërs.

Daar begint het verhaal van Theo van Hees. Theo was namelijk een van die opleiders en werkte samen met de Papoea’s. Uit het verhaal van Theo blijkt dat dit de mooiste tijd uit zijn leven was. De Papoea’s waren niet bang, niet vijandig en ondanks dat Nederland Nieuw-Guinea toen bezette, voelde dat volgens Theo niet zo. Hij vertelde mij dat hij nog steeds emotioneel wordt als hij nu denkt aan de situatie van de Papoea’s. Ze leven nu nog steeds onder de bezetting van Indonesië. Tot op de dag van vandaag breekt het hart van Theo. Ik vind dit een magisch verhaal en ben daarom heel erg blij dat ik aan dit project heb mogen werken”.

Het stripboek is te bestellen via: http://www.strip2000.nl. 

Indoweb Internationale Top 50 Allertijden

Schrijver Sitor Situmorang (91) overleden

Bersiap periode   Door:  Rita Kopetzky

Voor alle lezers die nog niet helemaal op de hoogte zijn van alle geschiedkundige feiten en verhalen, in dit artikel even een opfrissertje.

De Japanners, noch de Britten waagden zich aan enige vorm van gezagshandhaving, tenzij ze van hogerhand daartoe de opdracht kregen. De Pemuda’s, jonge Indonesiërs, waren op straat de baas. De Japanse kampcomman-danten moesten wel de kampen bewaken tegen de explosie van geweld van de Pemuda’s. Deze jongelui waren tijdens de oorlogsjaren door de Japanners opgehitst tegen de Nederlanders.

De Pemuda’s waren jonge rebellen, die niet behoorden tot het Indonesische leger. Zij waren bijzonder fanatiek en gingen aggressief en vaak zeer wreed te werk. De ergste uitbarsting van geweld vond plaats in het najaar van 1945. De Japanse eenheden in Soerabaja hebben er na de capitulatie alles aan gedaan om het de geallieerden zo moeilijk mkogelijk te maken. Japanse wapenarsenalen werden open-gesteld voor Indonesische strijd-groepen, terwijl de Indonesische jongeren die door hen eerder waren opgehitst tegen de Nederlanders, nu aangespoord werden om wraakacties te beginnen. Echter ook de ca 400 Chinezen in Soerabaja werden het slachtoffer van deze acties. En tenminste 600 Nederlanders vonden op vaak afschuwlijke wijze de dood.

In totaal zouden ook ca. 12.000 Indonesiërs worden gedood in de strijd om Soerabaja, die nog zou volgen. In die strijd kwamen ook zeker 429 Brits-Indische militairen de dood. Het 16^e leger van Japan stelde zijn wapendepots open voor de Indonesiërs en  selecteerde een duizendtal officieren en onder-officieren om een regulier leger in Indonesië op te zetten.

Nationalistische Pemuda’s vormden tot de tanden gewapende groepen met samoeraizwaarden (van de Jappen gepikt of gekregen), klewangs, indrukwekkend lange politiesabels (waar ze meestal als eerste naar grepen) en Hun uitrusting werd gecompleteerd door één of twee pistolen in holsters, een bajonet en een zonnebril. Vaak ook hadden ze vlijmscherp geslepen bamboe-speren bij zich. Enkelen hadden zelfs patroonbanden weten te bemachtigen, die ze kruislings over de borst droegen. Ze reden rond in vrachtwagens die ze van de Jappen hadden geconfisceerd. Trots en vol vuur schreeuwden zij uit alle macht om vrijheid en revolutie: “Merdeka – merdeka”.

Buiten de kampen werd het erg gevaarlijk; als ze je te pakken kregen, werd je onherroepelijk “getjingtjangt” (in mootjes gehakt) Een zekere Soetomo, die de drijvende kracht was achter deze haarcampagnes tegen alles wat Nederlands was, trok zich niets aan van Soekarno en Hatta, die lieger op een constructieve manier en met steun van de Verenigde Naties de vrijheid van hun land wilden bevechten. Het optreden van de extremistische groepen leidde ertoe dat Soekarno en Hatta zich genoodzaakt voelden om totaal onvoorbereid de onafhankelijkheid uit te roepen op 17 augustis 1945.

Hiermee brak de Bersiap periode aan. Commandant Whitmarsh-Knight, die op dat moment aan het hoofd stond van de 5^e Indian Division, getuigde over ene Jack Boer, reserve kapitein bij het KNIL over zijn daadkracht en zijn strategisch inzicht. Er zaten 2348 Nederlanders opgesloten in de Werfstraatgevangenis in Soerabaja en die stonden op het punt om door de extremisten te worden vermoord. Er stonden voor de uitgehongerde gevangenen tonnen met vergiftigde rijst klaar. Als ze die gegeten zouden hebben had niemand het overleefd en daarna zou de gevangenis met vaten benzine in brand worden gestoken, waarbij ieder die er zich bevond, dood of nog levend, verbrand zou worden.

Op 10 november 1945 vond een spectaculaire bevrijding plaats, waarbij Jack Boer en 10  Gurkha’s de Nederlanders hebbemn bevrijd. Na het uitschakelen van de wachten, werd met een tank de muur doorboord, waardoor de gevangenen konden vluchten. Degenen die nog in hun cellen zaten, werden bevrijd door de celdeursloten kapot te schieten. Buiten stond een vrachtwagen klaar om de in veiligheid te brengen. Bij deze actie verloor slechts één Gurkha het leven.    De bloedbaden van de Simpang-club en het Goebeng-transport vormden een blinde vlek in de Indonesische onafhankelijkheids-geschiedenis, zo beschrijft Inez Hollander. Zij geeft een aanval weer    op    een    transport    van vrouwen en kinderen. De bronnen in Indonesië over de revolutie in Soerabaja noemen het bloedige lot van het Goebeng-transport niet eens. Na de agressie van een zwaar beproefd volk, kwam men tot bezinning. Men sprak er liever niet meer over. Inez Hollander is zo’n beetje de enige die het in haar boek “Verstilde stemmen en verzwegen levens” beschrijft. Er is een massagraf van dit transport in Soerabaja. De juiste aantallen van Indonesiërs die in de slag om Soerabaja het leven lieten, zijn niet bekend, maar het zullen er duizenden zijn geweest.

Soekarno

In 1927 Richtte Soekarno de Partai Nasional \indonesia (RNI) op. Deze partij streefde naar de onafhankelijkheid van Indinesië. In 1929 werd hij door de Nederlanders gearresteerd en in de Soekamiskin gevangenis gezet. Hij kreeg strafverkorting en werd op 31 december 1931 vrijgelaten. Zijn reis naar huis werd een ware triomftocht. In augustus 1933 werd Soekarno weer gearresteerd en verbannen naar Flores. Vanwege zijn gezondheid werd hij in februari 1938 overgeplaatst naar Benkoelen in Zuid-Sumatra. Die tocht bracht weer massa’s mensen op de been. Toen de oorlog met Japan uitbrak, in 1942, kwam hij weer vrij. Men dacht dat Soekarno en Hatta gemanipuleerd waren door de Japanners, maar eigenlijk was het juist Soekarno die een heel sluw spel speelde met de Japanners. Hij heeft de Japanse autoriteiten geholpen, soms ten koste van zijn eigen volk, door zijn mensen als dwangarbeiders uit te leveren; deze werden door de misleidemde campagnes geronseld Hij gebruikte de Japanners om zijn doelen te verwezenlijken. Door de onvoorwaardelijke capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 was er een gezagsvacuum ontstaan, wat de Britten weigerden om op te vullen. Hierdoor werd Soekarno door zijn eigen achterban gedwongen om op 17 augustus de Republik Indonesia uit te roepen. Na de oorlog werd Soekarno (niet democratisch) gekozen om te regeren over alle eilanden die door onder andere de Nederlanders bij elkaar gebracht waren, maar die daarvoor nooit één rijk vormden. De Molukkers, Timorezen, Papua’s en Medanezen, aan wie door Koningin Wilhelmina onafhanke-lijkheid was beloofd, vonden het verschrikkelijk dat Soekarno met geweld over hen ging regeren. Veel Molukkers kregen via de rechter een verblijfsvergunning in Nederland.

Britse hulp

Door de verwarring rond de Japanse capitulatie was een snelle overname van de macht dpoor geallieerden van het nog door Japan bezette Nederlands-Indië onmogelijk. Het inschepen van Maharata-, Gurkha- en Sikh-troepen vanuit Brits Indië (India) geschiedde pas in o0ktober 1945. In deze twee verloren maanden had de terugkeer van de krijgs-gevangenen naar hun familie en vooroorlogse standplaatsen moeten plaatsvinden. De leiding van het Britse leger bewapende de Japanse soldaten opnieuw met bajonetten en geweren (zonder kogels) voor de verdediging van de kampen. Hierdoor werden de Japanners gedwongen de bajonetten, die zij voorheen op ons hadden gericht, nu op de Pemuda’s te richten.

De duistere rol die de Japanners in de naoorlogse politiek gespeeld hebben is nooit helemaal duidelijk geworden. Zij hadden immers de tijd gekregen al het belastende materiaal over hun wandaden te vernietigen. Dit heeft dan ook de berechting van van veel Japanners wegens oorlogsmisdaden ernstig bemoeilijkt. De Britten hebben zich aanvankelijk geconcentreerd op de bevrijding van de krijgs-gevangenen en de ontwapening van de Japanners. Het herstel van het gezag zoals dat voor de oorlog was, behoorde niet tot hun taak. Ook met de Indonesische onaf-hankelijkheidsstrijd bemoeiden ze zich niet. Daardoor werden de eerste vijf bataljons van de Nederlandse oorlogsvrijwilligers maandenlang in Malakka in quarantaine gehouden, terwijl de Pemuda’s de Nederlandse burgers aan het afslachten waren.

Twee politionele acties waren nodig om Nederland militair tot overwinnaar te maken, maar de Nederlanders verspeelden op politiek terrein alle sympathie van de internationale gemeenschap en was hierdoor feitelijk de grote verliezer. De Nederlandse politiek was en bleef de enige schuldige aan het zinloos geweld en niet de Indische Nederlanders of de vanuit Nederland gezonden soldaten, die thans veteraan zijn.

 ______________________                  

“Japan:  Er waren geen troostmeisjes 

Het is niet waar dat het Japanse leger tijdens de Tweede Wereld-oorlog bijna

200.000 vrouwen uit bezette gebieden tot seksslaven heeft gemaakt. Integendeel, er was sprake van ‘prostitutie volgens een vergunningenstelsel’, waarbij sommige vrouwen meer geld verdienden dan Japanse generaals…” Dit stond in een paginagrote advertentie, die op donderdag 14 juni 2007 geplaatst werd in de Amerikaanse krant “The Washington Post”. De adverteerders – Japanse hoog-leraren, journalisten en 44 Japanse parlementariërs – stelden onder de vette kop “De Feiten”, dat zij “het Amerikaanse volk de waarheid wilden vertellen”.

We schrijven inmiddels 2014. Op 27 januari bood de nieuwe topman van de Japanse staatsomroep zijn excuses aan voor de volgens hem   

bagetelliserende opmerkingen over de “troostmeisjes”. Omroep-baas Katsuto Momii had zich in de nesten gewerkt door zich openbaar te verbazen over de telkens terugkerende ophef over het onderwerp. Tijdens zijn eerste persconferentie zei hij dat “alle landen  die  oorlog  voerden  zulke

Voormalige Troostmeisjes tijdens een manifestatie in Den Haag. Foto  V.l.n.r. Ellen van der Ploeg (Nederland, 84 jaar); Menen Medina-Castilli (Philippijnen, 78 jaar); Won-Ok Gil (Zuid-Korea, 80 jaar). Foto: Bas de Meijer.

vrouwen hadden”. Zuid-Koreaanse politici reageerden furieus en ook Amnesty International reageerde boos en noemde Momii’s opmerkingen “een belediging voor de 200.000 vrouwen die tot seksuele slavernij werden gedwongen door het Japanse leger”. Momii bood zijn excuses aan en zei dat zijn uitspraken bij nader inzien “ongerpast” waren. De Japanse regering had al  eerder laten weten dat Momii    zijn uitspraken “als privépersoon deed” en dus niet namens de omroep.

Op 28 februari 2014 gaat de Japanse regering kritisch kijken naar de excuses die het land in de jaren ’90 heeft gemaakt aan de troostmeisjes. Een speciale commissie gaat onderzoeken hoe de Japanse regering destijds tot haar  verklaring  is  gekomen,  zo

wordt door het persbureau Kyodo gemeld. “Wij willen een nieuw onderzoek en de achtergronden begrijpen”, aldus kabinetssecretaris Yoshihide Suga. Hij zei niet of Japan na dat onderzoek met een nieuwe verklaring zou komen. Volgens Suga zal de huidige conservartieve regering van premier Shinzo Abe een “zorgvuldige overweging” maken.

Woedende reacties van voormalige Zuid-Koreaanse troostmeisjes.  

De Japanse regering distantieerde zich van recente uitspraken van rechtsnationalistische organisaties over de Tweede Wereldoorlog. Rechtse politici ontkenden onlangs dat de massamoord bij het Chinese Nanjing, waarbij in 1937 en 1938 zo’n 200.000 tot 300.000 doden vielen, ooit had plaats-gevonden. Een andere politicus bagetelliseerde het gebruik van vrouwern als seksslavinnen. China en Zuid-Korea waren woedend over deze uitspraken.

Volgens de Japanse minister van Buitenlandse Zaken Fumio Kishida is de Japanse historische inter-pretatie niet veranderd. “Het is erg jammer dat deze opmerkingen tot mnisverstanden over de positie van de Japanse regering hebben geleid”, aldus Kishida. Hij noemde verder de militaire expansie van China in de regio een serieuze reden tot zorg, maar ging niet zover om dit als bedreigend te bestempelen.

Hoewel schattingen uiteenlopen, denken historici dat Japan ongeveer 200.000 vrouwen uit de bezette gebieden tijdens de Tweede Wewreldoorlog heeft ingezet als seksslavinnen aan het front. Het merendeel bestond uit Koreanen, maar er waren ook minstens 250 Nederlandse troost-meisjes

Op 20 juni 2014 verklaart Japan de excuses, die het land in 1993 heeft gemaakt aan de troost-meisjes, te handhaven. Echter de conservatieve parlementariërs die geloven dat het misbruik nooit heeft plaatsgevonden, wilden een nieuw onderzoek naar de achtergronden van de excuses. De Japanse regering keek daarop kritisch naar de totstandkoming van de verklaring, maar trekt de excuses niet terug. Dat meldde persbureau Kyodo. Een speciale commissie heeft de afgelopen tijd onderzocht hoe de Japanse regering destijds tot haar verklaring is gekomen. De onder-zoekers zijn tot de conclusie gekomen dat die verklaring vooral politiek was. Japan en Zuid-Korea onderhandelden uitvoerig over de tekst die toen werd uitgegeven, maar er was eigenlijk maar weinig onderzoek geweest naar de mis-bruikpraktijken.

De Japanse miloitairen gebruikten tijdens de oorlog stelselmatig vrouwen uit de bezette gebieden in legerbordelen, waaronder ook Nederlandse vrouwen in het bezette Nederlands-Indië. Pas in 1993 erkende Japan dat in de zogeheten Kono-verklaring. Of het Japanse leger zich wel of niet schuldig had gemaakt aan het misbruik in de Tweede Wereld-oorlog is nu nog steeds onderwerp van debat. “Het is afschuwelijk om die gebeurtenissen in twijfel te trekken”, zei de van geboorte Nederlandse ex-seksslavin Jan Ruff-O’Herne (91). “Er zijn zoveel vrouwen die hierover naar buiten zijn gekomen”. Ruff-O’Herne werd

De van oorsprong Nederlandse mevrouw Huff-O’Herne, schrijfster van “Cry of the raped”.

samen met haar Nederlandse ouders gevangen genomen op Java. Later werd de jonge vrouw tewerk gesteld in een bordeel waar ze stelselmatig werd verkracht. 50 jaar lang zweeg ze over haar ervaringen, tot ze begin jaren ’90 naar buiten trad met haar verhaal om Koreaanse vrouwen te steunen die excuses eisten.

Zuid-Koreaanse vrouwen waren toen een rechtszaak begonnen  tegen hun eigen regering die hen zou hebben aangemoedigd om als troostmeisjes te dienen voor de Amerikaanse soldaten. De 122 vrouwen stelden dat de overheid hen tijdens de Koreaanse oorlog opleidde tot prostituees en pooiers hielp om een uitgebreid prostitutie netwerk op te zetten. Hierdoor zouden Amerikaanse soldaten aan hun gerief kunnen komen. Volgens de Zuid-Koreaanse vrouwen – inmiddels allemaal bejaard – zijn hun mensenrechten geschonden.

De zaak is uiterst pijnlijk voor de regering in Seoul, die al decennia overhoop ligt met Japan over het gebruik van seksslavinnen door de Japanse militairen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

28 november 2014. De Japanse krant Jomiuri bood zijn excuses aan voor het gebruik van begrippen die impliceerden dat de vrouwen tot seks gedwongen werden. De conservatieve krant zei het ongepasst te vinden dat deze en vergelijkbare termen gebruikt zijn in zijn Engelstalige editie. Het gaat in totaal om 85 artikelen die de krant tussen 1993 en 2013 publiceerde.

Rechtse activisten ageerden al veel langer tegen het gebruik van het woord seksslaven. Zij beweren dat de vrouwen nooit zijn gedwongen tot seks. Zij staven hun beweringen dat in officiële documenten nooit bewijzen zijn gevonden. Dat gegeven wordt nu door conservatieve parlementariërs aangegrepen voor hun stelling     dat er dus geen gedwongen troostmeisjes waren. Deze kwestie heeft de betrekkingen met Zuid-Korea ernstig aangetast. Ook elders in de wereld waar de vroegere troostmeisjes nu nog in leven zijn, is met grote verontwaardiging gereageerd.

Bron: De Persgroep Digital.

RIE HOLTKAMP VOCHT TIEN JAAR GELEDEN SAMEN MET ECHTGENOOT VOOR LEVEN 

Ferry Holtkamp van het boek "Ik beken" van Elise Lengkeek die alle leden van de Eerste - en Tweede Kamer hebben  gehad, nu vandaag, 8 december volop in de belangstelling in de Telegraaf.

’Tsunami werd Ferry fataal’ 

Een mooie dag, die 26e december 2004 op tropisch Phuket, Thailand. Volop zon, amper wind. Overwinteraars Rie en Ferry Holtkamp besluiten het strand bij hun hotel te verruilen voor een ochtendje shoppen in naburig Patong.

„Even later stonden we daar op de bus te wachten om naar het winkelcentrum te gaan”, vertelt Rie (83). „Maar er gebeurde iets vreemds. De zee was verdwenen, plotseling wel een kilometer ver weg, het strand was ineens zo ontzettend groot!”

Haar man Ferry, gepensioneerd marechaussee en onderscheiden voor zijn verzet in de Tweede Wereldoorlog tegen de Japanse bezetter, herinnert zich opeens filmbeelden van vroeger. Op Nieuw-Guinea.

Rie: „Toen was het water ook plotsklaps spoorloos’, vertelde hij me. ‘Een tsunami’, brulde Ferry vervolgens. ‘Wegwezen!’ Andere toeristen kwamen vanaf dat grote, lege strand aanrennen. In blinde paniek, schreeuwend. En de zee kwam even snel terug als ze kort daarvoor was weggetrokken.”

Ferry, destijds 77, weet de net gearriveerde bus binnen te komen, Rie klampt zich vast aan een van de deuren. Zij heeft niet de kracht om aan de snelle golven en het zuigende water te ontkomen. Maar Ferry weet haar uiteindelijk naar binnen te trekken. Overal smeken toeristen en Thai om hulp. Het echtpaar kijkt machteloos toe hoe de tweede vloedgolf de zware bus als een luciferstokje omverwerpt.

„De armen van de dood strekten zich uit naar Ferry en mij, maar het was nog niet onze tijd”, vertelt Rie Holtkamp, bijna tien jaar later. „Toen de bus daar lag, tegen een lichtmast gekwakt, stroomde het water terug en sleurde alles mee. We klommen uit het wrak en strompelden voetje voor voetje naar een heuvel.”

Zonder schoenen, zonder tas, zonder bril. Alles was weg. De Nederlanders trapten in glas, stenen en stukken hout sloegen tegen hun benen. Even dreigde zelfs het einde voor Ferry Holtkamp, toen zijn enkels door plastic afval werden omwikkeld.

Rie: „Hij moest duiken om zich te bevrijden en kreeg smerig rioolwater binnen. Tot ons heupen stonden we in de prut. We bloedden als runderen, maar voelden helemaal niets.”

Pinautomaat

Het echtpaar waadt moeizaam naar hotel Le Meridien, de lobby is compleet verdwenen, net als de eerste paar verdiepingen. Rugzakken drijven rond, een pinautomaat dobbert voorbij. Op de vierde etage komen Rie en Ferry bij. Even later wordt Le Meridien ontruimd, na geruchten over een ‘derde vloedgolf’.

Uiteindelijk weten de twee landgenoten terug te keren naar hun Ocean Resort in naburig Karon. Daar realiseren Rie en Ferry zich dat ze alleen nog leven omdat ze die ochtend niet naar het strand bij hun hotel zijn gegaan.

„Want tussen de zee en het Ocean Resort ligt een soort binnenmeer”, aldus Rie. „Op de vlucht voor de tsunami hadden Ferry en ik die nooit kunnen oversteken. Dan hadden we op de slachtofferlijst van de uiteindelijk 230.000 doden gestaan.”

Na terugkeer in Nederland blijkt vooral Ferry Holtkamp de beelden van de tusnami niet te kunnen verwerken. De oud-marechaussee kampt toch al met de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Toen werd hij als kindsoldaat op Java door de wrede Japanse militaire politie Kempeitai gemarteld.

Daar komt Phuket 2004 nog eens bij. Nacht na nacht krijgt Ferry Holtkamp bezoek van spoken uit de oorlog én die gruwelijke natuurramp.

Rioolwater

„We zijn samen wel achttien keer in Thailand op vakantie geweest, maar na de tsunami is het er niet meer van gekomen”, vertelt Rie Holtkamp. „Zijn longen zaten vol rioolwater, hij heeft daar een enorme knauw gekregen.” In 2008 overlijdt Ferry Holtkamp aan de gevolgen van longemfyseem.

Kerstmis, tien jaar later. Rie is straks bij haar dochter, bij haar kleinkinderen, bij vrienden. Ze denkt, ze hóópt het dan te druk te hebben om terug te kijken.

De weduwe: „Ik weet gewoon dat die natuurramp Ferry zowel fysiek als mentaal over het randje heeft geduwd. Hij overleefde Japanse martelingen, maar capituleerde uiteindelijk voor de tsunami.”