'Bersiap' niet gebruikt op Indonesië-tentoonstelling Rijksmuseum
Bij de aanstaande tentoonstelling in het Rijksmuseum over de Indonesische onafhankelijkheidsperiode wordt de historische term 'bersiap' niet gebruikt. De term, die geregeld wordt gebruikt voor de gewelddadige periode in Indonesië na de Japanse capitulatie in 1945, heeft een racistische lading, schrijft gastcurator en historicus Bonnie Triyana in een opiniestuk in NRC.
Triyana schrijft dat "bersiap" werd geroepen door met name jonge Indonesische onafhankelijkheidsstrijders als strijdkreet, in een tijd waarin onder anderen Nederlanders die net uit de Japanse kampen kwamen, werden aangevallen. Vervolgens is het woord met name in Nederland gebruikt als naamgever voor die periode: de Bersiap-periode.
'Sterk racistische lading'
De "sterk racistische lading" van het woord, dat in het Indonesisch "sta paraat" betekent, zit volgens Triyana onder meer in het gegeven dat de term met name door Nederlanders wordt gebruikt en doelt op "primitieve, ongeciviliseerde Indonesiërs als daders van de gewelddadigheden". Dat is volgens hem "niet geheel vrij van rassenhaat".
Indonesische onafhankelijkheidsoorlog
Na het einde van de Japanse bezetting in augustus 1945 was Nederland vastbesloten de kolonie Nederlands-Indië weer onder Nederlands bestuur te brengen. Dat stuitte op fel verzet van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders. Tijdens twee zogenoemde politionele acties, in feite militaire interventies, werd tussen 1947 en 1949 alles op alles gezet om het verzet te breken.
Hierbij kwamen naar schatting 5000 Nederlandse militairen en zeker 100.000 Indonesiërs om. Uiteindelijk erkende Den Haag, onder zware Amerikaanse druk, de Indonesische onafhankelijkheid op 27 december 1949.
Triyana: "De wortel van het probleem ligt in het onrecht dat het kolonialisme creëerde en dat een structuur vormde van een op racisme gebaseerde hiërarchische samenleving die de exploitatie van de kolonie omhult". Daar komt bij dat de term bersiap in Indonesië "in deze context" niet gebruikt wordt, aldus Triyana.
NRC schijft dat de term bersiap rond de expositie in het Rijksmuseum wel wordt gebruikt in een begeleidend boek, waarbij het woord van een omschrijving wordt voorzien. De tentoonstelling, met de naam Revolusi, Indonesië onafhankelijk, opent volgende maand.
Eerder maakten we deze terugblik op de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog:
Opmerkingen