Interneringskampen in Indië Door: Joost van Bodegom
Het zit mij al jaren dwars dat de Jappenkampen in Indië nog steeds als interneringskampen worden benoemd. Man, laat toch zitten, soedah, laat maar. Nee, dat doe ik dus niet en ik zal uitleggen waarom niet.
Ik begin maar met het volgen van de nomenclatuur van Van Dale. Het lijkt me dat ik daarmee in goed gezelschap ben. Daar staat onder ´internering´ vermeld: “Vrijheidsberoving op gronden van algemeen belang, algemene of bijzondere veiligheid.” Dat was dus voor de Japanners een prachtig doekje voor het bloeden toen ze ons als burgers bescherming gingen bieden tegen de vermeende agressieve Indische bevolking, die buiten de kampen mocht blijven. Wat een weldaad. Ik noem dat, in het Indische Joost van Bodegom
geval een “zogenaamd” inter-neringskamp.
Maar waren het eigenlijk niet gewoon concentratiekampen? De Van Dale verstaat daaronder:
“(het) afgesloten kamp waar het
gezag onwelgevallige of gestrafte personen in barakken gevangen gehouden worden”. Dat klinkt dus veel aannemelijker naar mijn smaak. Vooral ook omdat, en we gaan nu nog een stapje verder in Van Dale, er ook een definitie in staat van een Jappenkamp:
“Het door Japanners tijdens WO II ingericht concentratiekamp.”
Is daarmee mijn redenering rond? Nee, allerminst. Toen ik jaren geleden een medewerker van het NIOD met deze nomenclatuur confronteerde was zijn directe commentaar: “Joost, wij maken uit wat wat is en niet Van Dale….”
Je zou denken dat dit een aanleiding zou kunnen zijn om Van Dale op zijn vestje te spugen. Of dat gebeurd is weet ik niet, maar ik denk van niet. Ze hebben daar in Amsterdam wel wat beters
te doen. En dat meen ik oprecht. Ik begrijp echter van geen kant waarom men sinds het einde van WO II over interneringskampen heeft gesproken. Ik denk onder meer aan het feit dat men er geen idee van had dat in latere jaren deze naamgeving een rol ging spelen in de zogenoemde “leedvergelijking” tussen, onder meer, Europese en Indische kampen. Daar kon natuurlijk geen sprake zijn van het feit dat wij in Indië met Europese concentratie-kampen vergelijkbare kampen hadden. Stel je voor zeg, jullie hadden het bovendien niet koud.
Nee, dan die winters van ons…
Het is allerminst mijn bedoeling om die vergelijking te trekken maar we moeten het beestje zo mogelijk wel bij de naam noemen die het meest passend is. Beter laat dan nooit.
En als dat niet gebeurd? Geen nood ik heb nog een pijl op mijn boog. Van Dale: “Vernietigings-kamp: (het) (WO II) gevangenen-kamp speciaal ingericht voor het vernietigen van mensen.”
Dat waren de Japanners natuurlijk helemaal niet van plan in 1942. Opgeborgen voor eigen veiligheid, weet u nog wel. Maar waar kwam het uiteindelijk na drie jaar in de praktijk op neer? Juist, steeds minder voedsel en helemaal geen medicijnen meer. Zo lieten de verantwoordelijk militairen ons langzaam letterlijk verrekken. En kom me niet aan met het argument dat er geen voedsel
en medicijnen meer waren.
Hoe kon het namelijk vlak na bevrijding gebeuren dat er een overvloed aan voedsel was, althans bij ons op Midden-Java en ik neem aan in de meeste andere kampen. En medicijnen? Die waren er bij ons in overvloed in de Rode Kruis pakketten die de Jappen liever voor zichzelf bewaarden en opsloegen in goedangs voor als de nood aan hun man kwam.
Jongenskamp op Java
Ik neem aan dat dit niet alleen in Midden-Java is gebeurd. Daar heeft na de ontdekking van dit soort goedangs door kapitein-arts David Soltau in de buurt van Semarang zelfs nog tot een curieus incident geleid. In zijn, helaas nooit verschenen, boek, waarvan het manuscript in mijn bezit is, meldt hij, dat hij een verschil van mening kreeg met de Nederlandsch majoor die de bewaking commandeerde over dat kampement. Soltau wilde de medicijnen zo gauw mogelijk naar de Midden-Java kampen trans-porteren. De majoor weigerde daarvoor toestemming te geven. Toen heeft Soltau hem zogenoemd en zogenaamd “in de houding” gezet, de goedangs laten openen en toen de medicijnen laten distribueren.
Gelet op het voorgaande waren de Jappenkampen in Indië naar mijn smaak “passieve vernietigings-kampen”. Dit naar analogie van de termen actieve en passieve euthanasie. Bij het laatste hoef je niets meer te doen, je kunt het op zijn beloop laten. En dat gebeurde in Indië.
Ik hoop dat er met betrekking tot de terminologie van de Indische interneringskampen actie wordt ondernomen. Hetzij naar van Dale door het NIOD, hetzij intern bij het NIOD. Op dit moment blijft er grote verwarring bestaan. Voor mij, maar ik vrees in de toekomst ook voor vele anderen, als dat nu al niet het geval is. Het is nooit te laat om op je schreden terug te keren.
Joost van Bodegom (1936) zat tijdens de oorlogsjaren gevangen in de Japanse kampen Galoehan en Banjoebiroe.
Java Post
Antwoorden