Indische jeugdliteratuur
door: Marjorie van Putten
Twintig jaar geleden, in 1992, verscheen de bibliografie “Indische jeugdliteratuur” van Dorothée Buur. Over het verzamelen van de 1244 jeugdboeken heeft Buur tien jaar gedaan. Met haar werk heeft ze de aandacht gevestigd op de Indische kinder- en jeugdliteratuur, maar helaas niet voor lang.
Er is helaas na de verschijning ervan weinig met deze geweldige bron van informatie gedaan. Het aantal teksten over de Indische jeugdliteratuur is in vergelijking met die over de Indische volwassenenliteratuur vrijwel nihil.
Buur zelf ziet haar werk als een aanvulling op het gebied van de Nederlandse jeugdliteratuur. Ik beschouw de Indische jeugdliteratuur echter als een bijna nog onontdekt gebied van de Indische letterkunde.
Van kinderboek naar jeugd-literatuur
Het onderzoek naar kinderboeken is de laatste jaren toegenomen. Er is sprake van een zogenaamde emancipatie van het kinderboek. Vroeger werden kinderboeken vooral geschreven met het doel kinderen op te voeden. Deze moraliserende boeken hadden onderwerpen als het Christelijk geloof, gehoorzaamheid en deugdzaamheid. Een bekend voorbeeld hiervan is het werk van Hiëronimus van Alphen. Kinderboeken werden, vanwege hun pedagogisch karakter, onderzocht door ervaren pedagogische wetenschappers.
Meer en meer worden jeugdboeken geschreven ter ontspanning van de jeugdige lezer. Ze gaan over het schoolleven, vriendschap, verliefdheid en ook thema’s over homosexualiteit en drugsgebruik komen tegenwoordig aan de orde.
Door de verschuiving van kinderboek naar jeugdliteratuur is er meer aandacht vanuit literatuurwetenschap. Sinds 1998 heeft Nederland zelfs een hoogleraar kinder- en jeugdliteratuur, prof.dr. Helma van Lierop. Zij is ook de coördinator van de in september 2011 gestarte Master Jeugdliteratuur aan de Universiteit van Tilburg. Door al deze aandacht voor de jeugdliteratuur vanuit de wetenschappelijke hoek, heb ik gekeken wat er allemaal over de Indische jeugdliteratuur is geschreven.
Nederlandse of Indische jeugdliteratuur
Terwijl het onderzoek naar de Nederlandse jeugdliteratuur de laatste jaren sterk is toegenomen, staal al het onderzoek naar Indische jeugd-literatuur al bijna 20 jaar nagenoeg stil. Buur spreekt in haar voorwoord niet over een leemte in het onderzoek naar de Indische letterkunde, maar een leemte in de studie naar de Nederlandse kinderboeken. Ik denk dat dit een fundamenteel verschil is met mijn opvattingen. Ik zie het niet als een onderdeel van de Nederlandse jeugdliteratuur, maar als onderdeel van de Indische letteren.
Mijn onderzoek is niet bedoeld voor kinderen, alhoewel het mooi zou zijn als kinderen door mijn onderzoek Indische jeugdboeken zouden gaan lezen. Dit is echter niet mijn doel. Ik wil juist aan volwassenen duidelijk maken dat het van belang is voor het onderzoek naar de Indische letteren. Jeugdboeken worden geschreven met het idee om kinderen die het lezen te vormen naar het ideaalbeeld van de auteur. De auteur brengt hiermee zijn of haar wereldbeeld over op de volgende generaties. Juist om die reden is jeugdliteratuur interessant om te onderzoeken.
Ik ben niet de enige die jeugdliteratuur wil bestuderen. Gerard Brantas schreef in 1988 dat hij het koloniale jeugdboek wilde gebruiken als bron voor de bestudering van de vroegere visies op de koloniale samenleving. Hij stelt dat jeugdboeken wel kritiek op de maatschappij kunnen leveren, maar daarin toch altijd de heersende trends volgen. En dit maakt het jeugdboek juist zo informatief. Een jeugdboek geeft weer wat er speelde in de samenleving en daarom kan bestudering een grote bijdrage leveren aan onze kennis over de Nederlandse en Indische maatschappij ten tijde van het kolonialisme en postkolonialisme.
Hoe dachten mensen over het kolonialisme, over de relatie tussen inlander, Indom en totok. Wat was de opvatting over de repatriëring en het nieuwe land. Zoals Rob Nieuwenhuis, de nestor van de Indische letterkunde zei: “Het staat er allemaal in; het staat alles in de kinderboeken…”
Weblog Indische jeugdletteren
Ik ben erg benieuwd wat er allemaal in de Indische kinderboeken staat. Daarom heb ik mijzelf tot doel gesteld weer nieuw leven in te blazen in het onderzoek naar Indische jeugdliteratuur. Ik ben daarmee
begonnen door een BLOG te starten over dit onderwerp. Ik hoop dat mijn blog een begin zal zijn naar meer onderzoek naar de Indische jeugdletteren. Zelf ben in stellig overtuigd van de waarde die de jeugdliteratuur heeft voor het onderzoek naar de Indische literatuur in net algemeen. De jeugdboeken zijn jarenlang genegeerd en daarom nog een rijke bron van nieuwe informatie over de tijden van vroeger.
Ik vraag de lezers kennis te nemen van mijn blog en desgewenst te reageren op de inhoud van mijn onderzoek. Marjorie van Putten. http://indischejeugdletteren.wordpress.com.
Literatuur:
- 1. Het staat er allemaal in. Indische jeugdboeken vertellen over de Indische samenleving. Gerard Brantas, Utrecht 1988, in: Indisch-Nederlandse literatuur.
- 2. Indische jeugdliteratuur. De geannoteerde bibliografie van jeugdboeken over Nederlands-Indië en Indonesië, 1825-1991. Dorothée Buur, Leiden 1992.
Antwoorden