Indisch Herinneringscentrum Bronbeek - Nieuwsbrief 10, juni 2011

[ICM redactie]

Indisch Herinneringscentrum Bronbeek Nieuwsbrief 10, juni 2011 Welkomstwoord De afgelopen periode hebben we niet stilgezeten. Het fotoboek 'Het Verhaal van Indië' is gepresenteerd, op de Tong Tong Fair hebben velen kunnen kennismaken met ons, nieuwe activiteiten zoals de wisseltentoonstelling 'Troostmeisjes' en aanverwante activiteiten zijn in voorbereiding, en dat is nog maar een greep uit ons aanbod. In juli zetten we onze werkzaamheden op een lager pitje vanwege onze vakanties. In de vakantieperiode verschijnt er geen Nieuwsflits (korte berichten). De eerstvolgende Nieuwsflits vindt u eind augustus tussen uw e-mail. Wij wensen iedereen een goede zomer. En voor degenen die naar de opening van de foto-expositie 'Troostmeisjes' komen: tot ziens op vrijdag 1 juli! Nog niet aangemeld? Meer informatie> Yvonne van Genugten Directeur Deelname aan Tong Tong Fair goed verlopen Het Indisch Herinneringscentrum kijkt met een goed gevoel terug op de 53e Tong Tong Fair. Voor het eerst stond de organisatie  met een stand op de Grand Pasar, samen met Pelita en INOG. Dankzij de inzet en het enthousiasme van vrijwilligers kon het publiek twaalf dagen lang in de stand terecht voor informatie en het kopen van de educatieve strip ‘De Terugkeer’, het fotoboek ‘Het Verhaal van Indië’ en de dvd ‘Oorlog in het paradijs’. De strip vond gretig aftrek onder jong en oud. Het interview met Eric Heuvel dat het Indisch Herinneringscentrum in het Bibit-Theater had georganiseerd i.s.m. Tong Tong was goed bezocht  evenals de signeersessie van Eric Heuvel die aansluitend plaatsvond. De presentatie van het fotoboek ‘Het Verhaal van Indië’ en het fotoboek zelf vielen zeer in de smaak bij het publiek getuige de vele positieve reacties. Tijdens een podiumgesprek in het Bibit-Theater sprak historicus Wim Manuhutu met Robin van Doorn, Rob Visser en Tjepke Keilman over hun binding met ‘Het Verhaal van Indië’. VILT Theater verraste het publiek met een fragment uit hun voorstelling ‘Rauwe sprookjes’. Directeur Yvonne van Genugten en bestuurslid Vaya Nijhof lieten zich nog van hun beste Indische kant zien in de Bengkel tijdens de Indo-quiz van Ricky Risolles. De inspanningen van hun team werden beloond; na een spannende strijd wonnen zij van het andere team! Bekijk hier enkele foto’s van het Indisch Herinneringscentrum op de Tong Tong Fair. Opening foto-expositie ‘Troostmeisjes’ Het Indisch Herinneringscentrum en Museum Bronbeek nodigen u van harte uit voor de opening van de foto-expositie ‘Troostmeisjes’ (Jan Banning/Hilde Janssen) op vrijdag 1 juli 2011. Programma 13.30    Inloop 14.00    Welkomstwoord 14.05    Introductiefilmpje Troostmeisjes 14.10    Podiumgesprek o.l.v. Marjolein van Asdonck (hoofdredacteur Moesson) met Hilde Janssen (journaliste, coproducente expositie), Marguerite Hamer (vertrouwenspersoon Nederlandse slachtoffers gedwongen prostitutie) en Jet Baruch (voormalig conservator fotografie bij het Rijksmuseum). 14.55    Voordracht uit eigen werk door Marguerite Hamer 15.00    Informeel samenzijn, gelegenheid tot vragen stellen aan de makers van de expositie en tot bezoek aan de expositie ‘Troostmeisjes’ 16.30     Einde Meer informatie en aanmelden> Noteer dinsdag 16 augustus alvast in uw agenda! Dan volgt er een tweede interessante bijeenkomst rondom het thema troostmeisjes. Eerste verjaardag ‘Het Verhaal van Indië’ Dinsdag 16 augustus 2011 is het een jaar geleden dat de publiekspresentatie ‘Het Verhaal van Indië’ werd geopend. Natuurlijk laat het herinneringscentrum deze dag niet onopgemerkt aan zich voorbijgaan. Naar aanleiding van de wisseltentoonstelling ‘Troostmeisjes’ die van 1 juli t/m 25 september 2011 is te zien in Museum Bronbeek is er op 16 augustus een inhoudelijke bijeenkomst rondom het thema troostmeisjes. Hou de website van het Indisch Herinneringscentrum in de gaten voor meer informatie! En wie nog even wil terughalen wat zich vorig jaar allemaal tijdens de opening van ‘Het Verhaal van Indië’ afspeelde, kan een kort filmpje hiervan op de website bekijken. Column Bekende Nederlanders Afgelopen maand vielen twee opmerkelijke boeken in mijn brievenbus. Het eerste is van de hand  van Jet Bussemaker, de oud-staatssecretaris van VWS. Het andere boek is geschreven door Ruud Lapré, emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Beide bekende Nederlanders zijn nog zeer actief. Jet als Hogeschool bestuurder en Ruud als voorzitter van NVZD Vereniging van bestuurders in de gezondsheidszorg. Voor beiden lijkt te gelden dat diep ingrijpende gebeurtenissen in  hun leven hen ertoe hebben aangezet belangrijke herinneringen aan het papier toe te vertrouwen. In beide boeken spelen de ouders en grootouders in Nederlands-Indië een grote rol. De Tweede Wereldoorlog en de repatriëring naar Nederland dominante factoren in het leven erna.  Het is heel bijzonder te lezen dat wat er zich in Nederlands-Indië heeft afgespeeld zo doorwerkt in beider leven. Voor Jet Bussemaker in haar politieke loopbaan als verantwoordelijke bewindspersoon voor alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. Na de val van het Kabinet Balkenende IV valt Jet politiek in een zwart gat. Zij gaat schrijven. Met dit fraaie resultaat. Voor Ruud Lapré heeft het vertellen van zijn ‘Indisch verhaal’ook een plaats in het leren omgaan met een onbeschrijflijk verdriet. Ruud begint zijn verhaal te vertellen aan zijn, na een zwaar verkeersongeluk in coma geraakte, zoon. Hij hoopt zo zijn zoon weer tot leven te praten. Het is niet alleen een Indisch verhaal maar ook een verhaal over de relatie van een Indische vader met zijn zoon. Beide boeken ontroeren. Op heel verschillende manieren. Dat heeft mij zo gefrappeerd. Heel verschillend en toch ook zo gelijk. De boeken zijn volstrekt onvergelijkbaar. Ik heb ze toevallig op nagenoeg hetzelfde moment gekregen en gelezen. De Indische snaar in mij is geraakt. Dat kan dus op vele manieren, zo blijkt. Erry Stoové Voorzitter Jet Bussemaker, Dochter van een kampkind Ervaringen van een staatssecretaris met de oorlog in Nederlands-Indië Uitgeverij Thoeris, ISBN 978-90-72219-58-9 Ruud Lapré, Terra Incognita Indische schetsen van vader tot zoon  Uitgeverij Douane, ISBN 978-90-72247-44-5 Oproep ooggetuigen W.O.II in Nederlands-Indië Onlangs vertelde Indiëveteraan en houder van de Militaire Willems-Orde Giovanni Hakkenberg zijn verhaal voor de camera. Het is het begin van het interviewproject ‘Verhalen van Indië’ dat zoveel mogelijk getuigenissen met een camera  wil registreren. Het uiteindelijke doel is om deze verhalen voor het nageslacht te bewaren, voor onderzoek ter beschikking te stellen en voor educatieve projecten te gebruiken. De geïnterviewden binnen dit project zullen voornamelijk personen zijn die de Tweede Wereldoorlog in Nederlands- Indïë hebben meegemaakt en niet eerder hierover geïnterviewd zijn. Denk bijvoorbeeld aan krijgsgevangenen, geïnterneerden en buitenkampers. Wat niet wil zeggen dat alleen de oorlogsperiode aan bod komt. Ook de periode ervoor en daarna is relevant. Een apart onderwerp zal  de naoorlogse geschiedenis van Nieuw-Guinea vormen. Het Indisch Herinneringscentrum coördineert en ontsluit de interviews. De interviewers Esmeralda Böhm en Guido Abuys leggen op vrijwillige basis de verhalen vast. Cameramannen Robbert Huijskens en Ernst de Groot ondersteunen hen daarbij. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door een donatie van de heer Van Vleuten uit Bergen. Om zoveel mogelijk verhalen te kunnen vastleggen is het Indisch  Herinneringscentrum op zoek naar getuigen van W.O.II in Indië, die bereid zijn hun verhaal thuis voor de camera te vertellen.  Zij kunnen hiervoor contact opnemen met het Indisch Herinneringscentrum: [e-mail], 026 3639103. Het verhaal achter... De handpoppen van mw. Alida Catharina Visser-Neumann Nietsvermoedend bezocht dhr. Rob Visser uit Ermelo de publiekspresentatie ‘Het Verhaal van Indië’.  Als kind zat hij in een Japans interneringskamp. Gezien zijn achtergrond was hij geïnteresseerd in ‘Het Verhaal van Indië’. Tijdens zijn bezoek aan de tentoonstelling zag hij ineens in een vitrine handgemaakte poppen. Het waren de poppen van zijn moeder Alida Catharina Visser-Neumann, dochter van zendeling J.H. Neumann die 50 jaar in de Karobataklanden heeft gewerkt. Na haar overlijden in 1999 waren de poppen en ook andere spulletjes uit het kamp naar Museum Bronbeek gebracht opdat ze bewaard zouden blijven. Familieleden hadden geen belanstelling voor de kampspullen. Ook twee boeken van moe Visser over de kamptijd zijn daar gebracht. Het zien van de poppen brengt herinneringen bij de heer Visser naar boven. Hoe zat dat ook weer met die poppen? “We zaten in het kamp Tanjung Balai ook wel Batu Satu genoemd. Mijn broer Henk zou in april 4 jaar worden. Op een zondagmorgen vertelde mijn moeder aan de kinderen in het kamp dat Henkie gauw jarig zou worden en dan zou ze voor hen poppenkast spelen. Dat vonden ze prachtig. Moe moest nog alles ervoor klaarmaken en dat viel niet mee met het weinige dat ze had. Drie poppen ging ze maken; een reus, een kabouter, een tovenaar en nog taferelen voor de achtergrond." "Voor de poppen gebruikte ze ongebruikte kleren van de kinderen, versleten en verkleurd.  Ze werkte ‘s avonds bij akelig lamplicht als de kinderen in bed lagen, want dan had ze de meeste tijd. Het moeilijkst waren de taferelen voor de achterkant van de poppenkast: het bos en het huis van de reus. Eén lap was de groene voering van een koffer. Daar werd het huis op getekend met nog wat gedroogde inkt en water . De andere lap voor het bos gaf meer werk. Daar moest wat kleur in zitten. De boomstammen werden gemaakt van verschoten bruine broekjes en groen, rood en andere kleuren nam ze van andere versleten kleding.” “De poppenkast werd opgesteld in de tussendeur van het 2-kamer woninkje. Er was in het huisje één stoel en die kon ze mooi gebruiken. Henkie was jarig op 18 april en kreeg zijn feest. De traktatie werd groentesoep met ballen. Geen vleesballetjes, maar meelballetjes. De kampleidster gaf wat extra groente en de soep werd extra gekruid. De kinderen uit het kamp kwamen met eigen kommetjes." Het verhaal ging over een kabouter die reus wilde zijn en over een reus die kabouter wilde zijn. De tovenaar zorgde daarvoor.” De poppen vertelden hun verhaal in 1944 aan de kinderen. Nu, 67 jaar later, vertellen ze hun verhaal opnieuw, maar dan een verhaal over de oorlog van toen. Rob Visser ziet het als eerbetoon aan zijn moeder dat haar poppen een plaats hebben gekregen in de historie. De poppen zijn ook opgenomen in het fotoboek ‘Het Verhaal van Indië’. Naar aanleiding daarvan heeft de heer Visser tijdens de presentatie van het boek op de Tong Tong Fair verteld over de poppen van zijn moeder. Foto’s: (boven) het gezin Visser ( 1941) en (onder) Rob Visser (2010) Nieuwe Molukse geschiedenissite Het Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers lanceerde zaterdag 18 juni 2011 een nieuwe website over vijfhonderd jaar Molukse geschiedenis:  www.venstersmoluksegeschiedenis.nl. In twintig verhalen over belangrijke personen en gebeurtenissen in de Molukse historie passeert de periode 1450 – 1950 de revue. Historicus Wim Manuhutu, Yvonne van Genugten en journalist Tjitske Lingsma spraken over het nut en de noodzaak van een Molukse historische canon. De laatste twee en Henk Thenu lanceerden met een druk op de knop de nieuwe website. Nabestaanden gezocht van het drama Tarakan 19 januari 1942 Op 19 januari 1942 vermoordde de Japanse marine op gruwelijke wijze 215 man van de kustbatterij op Zuidwest-Tarakan als wraak voor het vernietigen van twee Japanse mijnenvegers. Zij werden aan boord genomen van Japanse oorlogsschepen en vermoord vanaf het dek van die schepen op de plaats waar de mijnenvegers tot zinken waren gebracht. Vervolgens zijn de slachtoffers in zee gegooid en hebben daardoor een zeemansgraf gekregen. Wieteke van Dort heeft het initiatief genomen tot de oprichting van een commissie Monument Tarakan. Deze commissie zoekt nabestaanden van de slachtoffers. Zij kunnen contact opnemen met Bouwke Jans, voorzitter Commissie Monument Tarakan, [e-mail]. Telefoon: 06 21 21 41 95. Documentatie en de namen van de bij de commissie bekende slachtoffers zijn terug te vinden op www.gedenkteken-tarakan.nl. Bijdragen ten behoeve van de realisatie van een Monument Tarakan worden zeer op prijs gesteld en kunt u storten op rekeningnummer 24.93.36.219 t.n.v. Oorlogsgravenstichting Fonds Gedenkplaten met de omschrijving: ‘t.b.v. Monument Tarakan’. Signaleringen 'Fotoalbum W.O.II Zuidoost-Azië' is een verzameling persoonlijke verhalen in woord en beeld. Geen chronologische geschiedschrijving maar meer een 'tjampoer' geschiedenis zoals verteld op 'koempoelans', aldus de samensteller Teun J. Heijstek. Deel 1 is uitverkocht, van deel 2 zijn nog enkele exemplaren beschikbaar en deel 3 is in de maak. Meer informatie op www.wereldoorlog2.com. Componist/schrijver Jef Hofmeister van muziektheatercollectief Het Volksoperahuis vond bij het opruimen van het huis van zijn vader een button met daarop de tekst ‘I.N.D.O. In Nederland Door Omstandigheden’. Hij raakte geïntrigeerd door deze tekst en nam dit als startpunt van een muzikale, humoristische en liefdevolle voorstelling; naar eigen zeggen een zoektocht in de krochten van de ziel van de INDO: INDO voor dummies. De voorstelling is vorige week op Festival De Parade in Rotterdam première gegaan. Ook te zien op De Parade in Den Haag, Utrecht en Amsterdam. Onlangs verscheen van de hand van Jan de Lang 'Dienaar van koloniaal Nederland. Biografie van Frederik Christiaan Hendrik Hirschmann (1870-1935)'. Hirschmann maakte als officier in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger bijna dertig jaar Nederlands militair koloniaal beleid aan den lijve mee. 'Een bevlogen heelmeester' is het levensverhaal van Albert Hendrik Smook (1907-1983) die in 1938 naar Indië vertrok om als chirurg in het hospitaal van de Deli Batavia Maatschappij in Padang Brahrang (Bindjei, SOK) te gaan werken. Tijdens de Japanse bezetting werd hij geïnterneerd in verschillende kampen op Sumatra. Het lees- en kijkboek 'Molukkers in kamp Westerbork' geeft een beeld van een Molukse wereld op de Drentse hei. Oud-bewoners vertellen hierin over het leven in het kamp. Het boek is een uitgave van Just Publishers en Herinneringskamp Westerbork. Colofon U kunt deze nieuwsbrief natuurlijk altijd doorsturen naar familie, vrienden of kennissen die belangstelling hebben in de activiteiten van het Indisch Herinneringscentrum. Mocht u de nieuwsbrief niet in goede orde ontvangen, laat het ons dan a.u.b. weten via [e-mail]. Het volgende nummer verschijnt eind september 2011. Bestuur Stichting Indisch Herinneringscentrum Bronbeek: Erry Stoové - Jet Bussemaker - Bing Go - Jan Willem Kelder - Kees Neisingh - Vaya Nijhof-Schippers - Winnie Sorgdrager