Collectie Tropeninstituut uit elkaar gerukt Door: Laura Heerlien
De voormalig directeur van de beroemde bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor de Tropen en schrijver Hans van Hartevelt begrijpt er nog steeds helemaal niets van. Waarom heeft de Nederlandse overheid zo’n belangrijke bibliotheek laten sluiten. Als diverse instellingen in Nederland en de Bibliotheca Alexandrina niet waren opgestaan. Waren honderdduizenden van na 1950 waarschijnlijk zonder pardon door de shredder gegaan. “Dit mag nooit, nooit meer gebeuren!”
De bibliotheek van het KIT was meer dan 250 jaar oud en een van de grootste ter wereld met een unieke gespecialiseerde collectie. “We hebben hemel en aarde bewogen, en ook de Tweede Kamerleden, om dat malle besluit terug te draaien. Even riep de minister van OCW op televisie dat het Rijk de gehele collectie over zou nemen en alle werken gered waren. Ik voelde al aankomen dat er iets niet klopte en inderdaad: het ‘was een verspreking’. De pre-koloniale erfgoedcollectie tot 1950 en de volledige kaartencollectie werden overgenomen door de Universiteit van Leiden, maar de rest (negentig procent van het totaal) werd vogelvrij verklaard”.
Het was een verwarrende tijd voor de directeur en zijn personeel. “En het was zo ontzettend dubbel: de overheid zei dat we moesten sluiten, maar tegelijkertijd werd ook om een businessplan gevraagd. Ik heb meerdere plannen geschreven, waaruit bleek dat we het prima zouden redden in bijvoorbeeld een goedkoper gebouw. Ik had al zo’n gebouw gevonden, in Alblasserdam, een geklimatisserd gebouw om de collectie t9ijdelijk op te slaan”.
Zinloos
Maar het bleek allemaal zinloos. Hoewel Van Hartevelt steeds bleef hopen dat het uiteindelijk toch goed zou komen. “Ook omdat je je eigenlijk niet kunt voorstellen dat het niét goed komt. Kijk, ik heb best alle begrip: de minister moet bezuinigen: managers, toezicht-houders, ambtenaren: ze zaten allemaal tussen twee vuren. Maar het was niet nodig geweest, dat het het zure aan dit verhaal. We hadden alleen wat tijd nodig om op eigen benen te kunnen staan en die tijd werd ons gewoon niet gegeven”.
Van Hartevelt is vervolgens het hele land door gegaan om de collectie onder te brengen. “Ik liep te leuren als op een viskar. En met succes, want de goede wil en bezorgdheid van veel andere instellingen was groot. Zij wisten de collectie wél op zijn waarde te schatten. Het Kennis- en Documentatiecentrum Medische Geschiedenis in Urk nam de gehele medische collectie over. Het prekoloniale deel ging naar Leiden. Het NIOD nam delen over, evenals het Vredespaleis. Zo ook wilden het Rijksmuseum, het Afrikacentrum en een aantal andere instellingen delen van ons overnemen. Andere delen zijn de grens overgegaan, onder andere naar Indonesië, Suriname, de Nederlandse Antillen. Zelfs het Goethe-Instituut in Frankfurt heeft delen overgenomen, en Egypte.
Eind goed al goed….? In het geheel niet, vindt Hartevelt. “De collectie is nu verspreid over bijna de gehele wereld. Voor boek ‘zus’ moet je naar Frankfurt, voor kaart ‘zo’ weer naar Leiden en ga zo maar door. Een hoogleraar, die voor zijn werk regelmatig diverse boeken moet raadplegen, was met zijn vakgroep altijd te vinden in onze bibliotheek. Maar de situatie zoals die nu is, vindt hij rampzalig en kost de Universiteit en dus de belastingbetaler nu veel meer geld aan reiskosten. Een unieke collectie is uit elkaar getrokken, alsof het nooit iets waard is gewest. Laatst hoopte iemand van ons nog een bepaald boek te kunnen lenen. Vlieg maar naar Egypte, zei ik, want daar ligt het”
Bron: Haarlems Dagblad.
Antwoorden