Bejaarden uit de Indische gemeenschap

[Ferry Schwab]

Bejaarden uit de Indische gemeenschap Ik heb er al eens over geschreven maar toch wil ik erop terugkomen. Een onderwerp dat niet vaak genoeg kan worden aangehaald en ik zal dan ook niet nalaten om hierop vaker terug te komen met nieuwtjes, die ik in de loop der tijd hoor en ervaar. Ik vind persoonlijk dat het voor ons, wiens ouders van de eerste en tweede en voor mijn part derde generatie, belangrijk moet zijn dat wij met dit gegeven als nakomelingen, goed om gaan. Bejaarden uit de Indische en Molukse gemeenschap die in bestaande tehuizen komen hebben een aanpassings probleem, dat is niet omdat wij niet voldoende zijn geassimileerd maar simpel we, omdat wij als ouderen juist onze adats gaan herbeleven en in die mate dat wij ineens juist de assimilatie volledig kwijt zijn. Ik zal een aantal voorbeelden beschrijven van ouderen die het zeer moeilijk hebben in de normale Nederlandse bejaarden tehuizen. Als wij respect voor onze ouders hebben en met hun kunnen meeleven dan is het misschien zaak, om eens te kijken naar verzorgingstehuizen in den lande die gespecialiseerd zijn en voor oud Indische en Molukse mensen zijn opgezet. Er zijn en gelukkig al een aantal gerealiseerd. Ik ga als voorbeeld mijn eigen stiefvader, een oude kennis vanuit Indonesië en mijn eigen tante benoemen. Als eerste mijn eigen stiefvader. De man heeft altijd gezorgd dat wij ons volledig assimileren en aanpassen aan de Nederlandse samenleving, hijzelf probeerde het voorbeeld te geven door zich twee persoonlijkheden aan te meten, de ene was de man van no-nonsense en Hollands zijn en de andere was de verborgen Indische man, die van tijd tot tijd te voorschijn kwam, als hij zich zwak voelde. Wij konden deze tweede persoonlijkheid vaak ontdekken, want ook al wil je zo graag voor jouw gezin Hollander zijn, de innerlijke persoon die zijn werkelijke was, kon zich nimmer verloochenen en kwam vaker tevoorschijn dan hij het wilde. Mijn stiefvader kreeg een hersen infarct en moest gedwongen met spoed worden opgenomen in een verzorgings tehuis. Helaas, want ondanks dat wij het graag anders hadden gewild konden wij als kinderen niet anders. Je geeft de zorg van jouw ouder over aan een instantie waarvan je hoopt dat die goed voor hem of haar zal zorgen. Helaas kwamen wij ongewild het probleem van de aanpassing tegen , nimmer geweten en vermoed dat het een grote rol ging spelenvoor de persoon die is opgenomen en ook voor ons, die machteloos moesten toezien dat de laatste dagen van zijn leven op een vervelende manier verliepen. Als ex-krijgsgevangene van de Birma Spoorweg had mijn stiefvader een trauma die hij zijn hele leven heeft meegedragen en zich nooit de kans heeft gegund om het te laten behandelen. Dat kon ook niet, er is in ons land weinig voor deze mensen geregeld, de medische zorg was niet voorbereid op ons die uit de oost hiernaartoe kwamen met onze trauma’s. De meeste oorlog slachtoffers hier in Nederland hadden op dat gebied meer geluk, men had hier alles ingericht op de eigen oorlog, die van de oorlog met Duitsland. Voor onze groep ex-kolonialen was er weinig, althans wij konden het niet vinden en er werd ons ook niets aangeboden. Helaas mede ook door de geslotenheid van onze mensen wat een cultuur eigenschap is,is ons weinig bekend wat er zich in die ex-kolonie heeft afgespeeld. En dan praat ik over de individuele gevallen, niet de verslagen en vertellingen die ronduit algemeen bekend zijn. In het kort. Vader kon zich niet aanpassen vond zowel bij de verpleging als ook bij zijn medebewoners geen aansluiting, hij was een vreemde eend in de bijt met vreemde gedragspatronen. Het gevolg was dat hij separaat werd gehouden en ik trof het heel vaak onder de kalmerende middelen versuft in een gang, geheel achter gelaten. Men kon hem niet aan, de trauma’s en de belevenissen van de Birma spoorweg kwamen volledig los door zijn ziekte en zijn infarct maaktte dat hij het allemaal weer beleefde, dus sloeg hij van tijd tot tijd om zich heen uit angsten en zag sommige medebewoners en verplegende als jappen aan. Als kinderen konden wij weinig doen dan protesteren. Je kon twee dingen doen, het accepteren of de man zelf verzorgen. Dat laatste hebben wij geprobeerd, maar dat was ondoenlijk, verdrietig genoeg moeten wij erkennen dat wij het niet aankonden, ook niet voor mijn moeder die inmiddels ook dementerende was. De keuze is dan snel gemaakt. De kennis uit Indonesië. Toen mijn moeder zover dement was dat wij ook haar moesten laten opnemen, gelukkig niet in die omstandigheden als mijn stiefvader verkeerde, kwam een vrouw in het verzorgingstehuis die wij in Indonesië hebben gekend. In het kort dus als volgt. Zij kon zich niet aanpassen was geheel Indisch en ook de familie die iedere dag aanwezig was met Indische gerechtjes etc., waren vreemde eenden in de bijt Want het was weer een verzorging apart, mevrouw had geen binding met de Nederlandse bewoners, praatte op zijn Indisch en had het over Indische zaken waar ook het personeel soms geen raad mee wist. DE verzorging overigens was uitstekend. Mijn eigen tante die nog goed bij bewustzijn is en in een verzorgingstehuis terecht is gekomen met een zelfstandige woonruimte. Mijn tante is eenzaam, haar medebewoners praten over hun verleden en dat heeft onderling aansluiting, ook de gewoontes. Mijn tante is een Indische vrouw die goed geassimileerd is en heeft haar kroost geheel Hollands opgevoed, is getrouwd geweest met een Nederlander. Doch nu de herfstdagen in haar leven zijn aangebroken komt het Indische weer naar boven en is het verlangen groot aanwezig om met lotgenoten te communiceren, over herkenbare en gemeenschappelijke zaken te praten, te lachen en je thuis te voelen in een gemeenschap die je ook begrijpt. Dat is dus niet zo, ze wordt niet begrepen, kan nooit over haar Indisch verleden praten waar ze de herinneringen van heeft en behoefte heeft om daarover te vertellen. Niemand wil het aangaan en niemand heeft er oren naar. Ook hier zie je dus dat ondanks de vroegere instelling het Indische sterker wordt naarmate men ouder wordt. Mijn tante trekt zich gevoelsmatig terug en kwijnt weg in stil verdriet en eenzaamheid. Dit constaterende vraag ik mij af hoe het mij zal vergaan, hoe ik in die situatie zal zijn als derde generatie man met mijn oorlogsverleden, mijn Indische opvoeding dat voor een groot deel thuis aanwezig was, maar naar buiten toe zich moest aanpassen. Ik merk nu al dat ik mij meer Indisch ga voelen naarmate de jaren vorderen. Natuurlijk ben ik volledig Nederlands, maar de behoefte naar mijn wortels neemt met de jaren toe en ik ga mijn identiteit die ik jaren heb opzij moeten schuiven in mijn jongere jaren meer en meer koesteren. Natuurlijk is dat een gevolg van de herinneringen en de herbelevingen van mijn jeugd waar een ieder naar terug kijkt naarmate je ouder wordt. Het is de vraag hoe ik mijn plaats zal innemen als het zover is voor mij. Kan ik mij gelukkig voelen en volledig aangepast voelen? Kan ik mijn opzij geschoven identiteit nog altijd aangepast houden? Ik weet het niet, ik hoop alleen dat ik het niet zal beleven. In deze tijd zijn er gelukkig initiatieven genomen vanuit onze eigen gemeenschap om tehuizen op te zetten voor onze mensen, niet omdat wij ons niet hebben aangepast, maar om os ouder worden de juiste afsluiting te gunnen. Er zijn diverse Indische tehuizen en ik zou willen zeggen richt er een paar meer op, net zolang tot onze gemeenschap er geen behoefte meer aan heeft, die tijd is niet zo lang meer. Wij kunnen er niets aan doen dat wij het verleden met ons meedragen, je kunt het wegschuiven zolang je nog de veerkracht hebt maar zo gauw het binnen in jouw hoofd wat labieler wordt en je de controle over jouw brein verliest, kun je niet anders dan weer terug te zijn bij het begin, JOUW eigen cultuur, identiteit, en….verleden. Ik zou een ieder willen oproepen om jouw ouders die zover zijn onder te brengen in een omgeving die herkenbaar voor ze is, dat verdienen ze. Vraag je af hoe jij je zou voelen in hun situatie, nadrukkelijk zeg ik, indien mogelijk. Helaas zijn er niet veel tehuizen voor Indische en Molukse mensen. Moge de toekomst anders zijn. Albert van Prehn (ICM moderator) 1 maart 2010

[Agnes Simons Mansveld]

  Albert, mijn compliment, jij hebt deze ...tere...zaak nu goed en duidelijk beschreven Dit voor degenen  die er nooit bij stil hebben gestaan.Ik ben blij dat wij kinderen voor onze moeder en mijn schoonmoeder, goede verzorgings tehuizen hebben gevonden waar zij alle hulp kregen die zij nodig hadden.Alleen de Indische sfeer was er nauwelijks, maar ondanks dat hebben wij onze moeders nooit horen klagen.Kon en mocht ook niet want die twee moeders waren echt hulp behoevend en waren helemaal afhankelijk van de verzorgers.Toen in die tijd bestond ...Huize Raffi..nog niet  en onze moeders zijn inmiddels  al jaren overleden.

 

    Agnes