Bamboe, het stalen gras Door: Kors van Es (Stichting Papua
Wanneer we logisch nadenken, is de kans groot dat Bamboe het nieuwe materiaal wordt in ons dagelijks leven. In de wedloop naar duurzame ontwikkelingen kent de bamboevezel een onnavolgbaar succes. Bamboe, ook wel het Stalen Gras genoemd, heeft alles in huis om de concurrentie met hout aan te gaan. Het is stevig, zeer licht van gewicht, compact, soepel, veelzijdig, biologisch afbreekbaar en kan voor alles dienen. Het is te gebruiken voor onder andere het bouwen van huizen, het maken van meubels, parket, textiel, medicijnen, houtskool, ja het is zelfs eetbaar en lekker in tal van gerechten. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op dit unieke plantaardige materiaal, dat groeit van zeeniveau tot 1500 meter hoogte.
Bamboe komt op grote schaal voor in Aziatische landen, waar het bijna zonder enige voedingsstoffen groeit. Slechts een klein beetje water, geen meststoffen of pesticiden doet het groeien als ieder ander onkruid. Want dat is het eigenlijk: onkruid. Maar waar we overal ter wereld onkruid proberen uit te roeien, omdat die verstikkend werken voor alle andere gewassen en vegetatie, krijgt bamboe een plaatsje op het erepodium, vanwege zijn unieke eigenschappen. Dankzij een zeer dicht wortelstelsel is het in staat om zelfs de meest erosiegevoelige grond vast te houden. Door erosie van (voornamelijk) de vruchtbare bovenlaag van onze aarde schat men dat de aarde in diameter de laatste 542 miljoen jaar 27 kilometer kleiner is geworden. Bovendien zal dit in de toekomst nog meer toenemen, door het huidige consumptiegedrag van de mens. Gold dit tot voor kort hoofdzakelijk voor de Westelijke consumptie, door de razendsnelle opkomst van landen als China en India doet ook het Oosten een flinke duit in het zakje.
Ook een sterke troef van bamboe is dat het in staat is om 30 % meer CO2 op te nemen dan welke andere boom ook (zie grafiek 1). Dit is een milieuvriendelijk aspect dat ook op andere vlakken zijn weerslag heeft.
CO2 opslag Zuurstofgeneratie Wateromscholing Bamboe Loofboom
Bamboe Loofboom grafiek 1
Toen cement en baksteen op grote schaal de traditionele houten en bamboe bouwwerken vervingen, werd nagelaten om gekapte bamboe te herbeplanten. Dit werkte nadelig ten opzichte van de broeikasgassen. Daarbij komt bovendien nog dat de bamboe-industrie te vinden is in kleine werkplaatsen die veel minder milieubelastend zijn dan cement- en steenfabrieken.
Toekomst
Er gaat bijna geen week voorbij of er komt weer een nieuwe innoverende toepassing uit, die gebruik maakt van de mogelijkheden van bamboe. Parket, design tafelservies, design bestek, T-shirts, motorhelmen, enz., bamboe vult steeds vaker de schappen in onze eco-winkels. Met de ontwikkeling van nieuwe legeringen op basis van bamboe komen steeds meer hightech materialen ons dagelijks leven binnen., onder andere bij de fabricage van de carrosserie en interieur van auto’s. Een grote computerfabrikant pakt zelfs uit met een laptop, waarvan de behuizing geheel van bamboe vervaardigd is. Wist u trouwens dat de allereerste afspeelnaald die Alexander Graham Bell voor zijn grootste uitvinding – de grammofoon – gebruikte van bamboe was? Tegenwoordig dient bamboe werkelijk voor alles. De vezels worden bewerkt en verweven tot handdoeken, washandjes, badjassen, ja ook T-shirts en ze belanden zelfs in de koffiefilter. Verder wordt bamboe verwerkt in huidverzorgende crèmes, heeft het een decoratieve functie en kan je ermee fluiten. Want veel muziek-instrumenten (zowel blaas- als slag-) worden van bamboe gemaakt. De jonge scheuten kan men zelfs eten en zijn vaak een niet te ontberen ingrediënt in tal van Aziatische gerechten. Een Franse onderneming, Ekobo, is bezig om op milieubewuste wijze tal van toepassingen te ontwikkelen, die in het dagelijkse leven gebruikt kunnen worden.
Concreet stimuleert ze een duurzame activiteit voor ambachtelijke gemeenschappen in 3e Wereldlanden en zorgt ze voor een ecologisch verantwoorde consumptie-wijze. Een van de resultaten is een collectie praktische en decoratieve voorwerpen voor in huis. De bamboeplant is een esthetische sierplant en wordt steeds vaker de favoriete kamerplant in Europese woningen. Bovendien maakt ze furore in onze tuinen en terrassen. Interessant is dat nu ook de cosmetische industrie zwaar inzet op bamboe. Zo worden er badschuimen, gels en shampoos vervaardigd met bamboe als een van de ingrediënten.
Aanvankelijk beperkt tot de biowinkels begint bamboe nu langzaam maar zeker ook de supermarktschappen te veroveren. Net als de groene thee vroeger. Ook in fair-trade producten treft men tegenwoordig steeds vaker bamboe aan. Vele textielproducten worden ook van bamboevezels gemaakt, die eerst tot pulp worden verwerkt waarna de vezels net als katoen tot garens te spinnen zijn. Een belangrijke eigenschap van bamboe is hierbij, dat het niet alleen een zeer sterke vezel is,maar ook antibacterieel en twee keer zo absorberend als zijde. Consumenten waarderen het dat producten afkomstig zijn van een natuurlijke bron, die bovendien groeit zonder een hele batterij chemische toevoegingen. Alleen de omzetting in bamboeviscose vereist nog een chemische bewerking, maar ook daar staan de ontwikkelingen niet stil.
Nu volgt een uitleg over wat bamboe vanaf de “geboorte”tot aan het eindproduct doet en zult u ontdekken dat dit “onkruid” toekomst verdient. 25 jaar geleden ontdekte men op een paar universiteiten dat met een kweekmethode één bamboe-vezeltje per vier weken met een factor drie was te vermenigvuldigen. Hierdoor ontstonden jaarlijks 1,59 miljoen nieuwe planten, in plaats van slechts negen volgens de natuurlijke methode (zie grafiek 2).
Een dergelijk snelle voortplanting schept bijna onbeperkte mogelijkheden. In een laboratorium worden vezeltjes gesplitst van bamboeplantjes, die daarna op kweek worden gezet, om daarna in zeven maanden uit te groeien tot bamboes van 80 cm. hoog. Dan worden ze in de vrije grond uitgezet en kunnen na 6 jaar geoogst worden. De bamboes zijn dan uitgegroeid tot ware bomen. De opbrengst per hectare is afhankelijk van bodemgesteldheid, water en van plantagebeheer. Er bestaan wereldwijd meer dan 1000 soorten bamboe.
De op de voorgaande foto getoonde Bambusa Bambos kan wel 30 meter hoog worden bij een diameter van 15 tot 18 cm. De beplanting kan oplopen tot 400 per hectare. Vijf tot zes jaar na de aanplant kan voor het eerst geoogst worden. De bamboe wordt dan ongeveer een halve meter van de grond afgezaagd, waarna de bamboe gewoon verder groeit en dan elk jaar geoogst kan worden. Deze soort heeft nauwelijks verzorging nodig en is tevens een zeer effectieve erosiebestrijder.
Nog even een paar zaken op een rijtje:
- Bamboe heeft een grote en snellere CO2 absorptie, vergeleken met loofbomen.
- Bamboe genereert tot 35 % meer zuurstof dan een gelijk volume loofbomen.
- De biomassa van bamboe stijgt 10 tot 30 % per jaar, vergeleken met 5 tot 10 % voor loofbomen.
- De groeisnelheid ten opzichte van loofbomen is 15 maal sneller.
Niet alleen het tropisch regenwoud, maar ook op andere plekken en andere klimaatzones op de wereld zou erosie van de vruchtbare toplaag van de grond voorkomen kunnen worden door aanplant van bamboe. Bij de rivier de Rhône in Frankrijk is op de foto hiervoor duidelijk te zien dat deze enorm veel sedimenten meevoert. Door de aanplant van de juiste bamboesoort kan de erosie hiergeminimaliseerd worden door het sterk vertakte wortelstelsel. Bamboe is verder zeer rijk aan silicium (kiezelzuur). Silicium heeft veel demineraliserende eigenschappen en is goed voor sterk en soepel kraakbeen, bindweefsel en botten.
In Nederland alleen al lijden meer dan 600.000 mensen aan artrose (slecht
vertaald: gewrichtsslijtage). Bovendien 70.000 mensen aan reumatoïde arthritis (de klassieke reuma). Een veelvoud daarvan lijdt aan allerlei andere vormen van gewrichts-ontsteking. Ook lijden veelmensen aan jicht (opeenhoping van urinezuur-kristallen in de gewrichten, vooral handen en voeten).
Het eten van bamboescheuten, die men tegenwoordig bijna overal in blik te koop is, verhoogt in sterke mate de aanmaak van bindweefsel en verlaagt de afbraak van kraakbeen. Ook het drinken van het kookwater van de bamboescheuten is goed. De Phillostachys Nigra is een eetbare bamboesoort en is daarmee waarschijnlijk een van de nuttigste planten ter wereld.
De zwarte Phillostachys Nigra wordt snel geoogst en gekookt om eventuele bitterheid tegen te gaan. Men geeft de wortels ervan aan kinderen om koorts te verdrijven en als middel tegen benauwdheid. In biologische en reformwinkels zijn diverse soorten medicamenten en supplementen verkrijgbaar die gemaakt zijn van bamboe of daarvan ingrediënten
in zich hebben. Papier van bamboe is van een zeer hoge kwaliteit. Lees het complete artikel op www.stichting-papua.nl / projecten
Antwoorden