De lokroep van het verleden.
Ik was er eigenlijk niet echt voor geïnteresseerd als mijn vriend en drummer van mijn band mij uitnodigde om met hem mee te gaan naar een bijeenkomst waarvan ik half begrepen heb dat het om een kennismaking ging.
Het was in Zutphen en als je weet dat er vanuit Nieuwegein waar wij wonen, de reis moet maken met allerlei omwegen vanwege de werkzaamheden die veelvuldig op de Nederlandse wegen voorkomen, dan kun je, je indenken dat het niet bijdroeg tot enthousiasme. Zeker niet als het ging om een Bali reis die mijn vriend en zijn vriendin afgelopen februari hebben gemaakt, en waarop deze avond een ontmoeting zal plaatsvinden met een contact die zij op de reis zijn tegengekomen.
Ik heb reeds vele mooie beelden gezien die het stel heeft gemaakt van de reis van Jakarta naar Bali. Ik heb vele bekende plekken van herkend en het gaf mij niet de vreugde die er normaal zou moeten zijn. Ik was niet zo gecharmeerd van het Land waar ik vandaan kom, ik heb daar teveel rottigheid en met name, persoonlijke rottigheid meegemaakt. Voor mij zijn de beelden dan ook een herinnering naar die tijd.
Na een omslachtige omleiding die de reis naar de bestemming vermoeiender maakte dan ik al was, komen wij aan.
Het werd gehouden in een verzorgingshuis welke pas is opgeleverd en waarvan enkele ruimtes voor recreatiedoeleinden etc. gebruikt kunnen worden. Bij een van die ruimtes kwamen wij aan en ik zag een stoelen rij rondom een scherm waar een fragment van Bali op was geprojecteerd. De titel die erbij vermeld was, bevatte de tekst, “mijn reis naar Indonesië”, of iets dergelijks.
Na enkele kennismakings rituelen liep de zaal redelijk vol en leerde ik de presentatrice beter leren kennen.
Haar naam was Anita Bunt en ik kende haar van de beelden die mijn vriend van Bali had gemaakt.
Anita is een dochter van een Indische moeder en een Hollandse vader en op het eerste gezicht zie je een Hollandse jonge vrouw voor je. Als je niet was geïnformeerd, zou je ziet zeggen dat het een half Indisch meisje was. Vader heeft moeder leren kennen in Indonesië.
De presentatie, dat was het eigenlijk waar het om ging, startte en Anita vertelde heel veel van haar zelf.
Zij was als kind van twee verschillende culturen net als zo velen van onze nieuwe generaties, opgegroeid in een land waar haar moeder vanaf voor de bezetting van Nederland al woonde. Interessant was natuurlijk het feit dat een gekleurde Nederlandse in die tijd kon overleven. Ik vroeg er dan ook met enige nieuwsgierigheid naar.
Verrassend was haar verhaal dat zij helemaal geen last hadden terwijl het huis waarin haar gezin verbleef, door de Duitsers was gevorderd, in die zin dat het gezin er wel mocht blijven wonen. Een in mijn ogen vreemde situatie, wetende dat toentertijd de Duitsers strenge raciale opvattingen er op na hielden.
Vader van Anita is overleden en Moeder had zijn as in een Urn bewaard.
Anita’s verhaal is dat van een meisje wat in Holland opgroeide en waarvan de Indische afkomst voor haar niet relevant is.
In feite was zij meer met haar vaders geschiedenis bezig dan die, van haar moeder. Totdat zij na een periode van interne persoonlijke onevenwichtigheid ging beseffen dat zij ook nog een moeder had, en wel een die geen Nederlandse van afkomst was, een Indische moeder dus, zoals zovelen van ons.
Anita veranderde langzaam toen zij het besef kreeg dat er ook nog een andere identiteit was in haar persoon, namelijk die van de Indische afkomst.
In haar relaas die bij de presentatie behoorde liet zij oude foto’s zien van haar moeder in Indonesië.
Ik was even bewogen toen zij vertelde dat zij voor de interesse voor haar moeders geschiedenis, zij nooit als Indische geïdentificeerd wilde worden. Het kwam uit haar mond en wat zo herkenbaar is, dat ik eigenlijk toch nog even dacht aan mijn eigen geschiedenis hier in dit land en die, van zoveel Indische mensen.
Zij vertelde dat zij zich schaamde voor haar andere afkomst omdat die afkomst vele malen een was, waar denigrerende bejegening plaats vond. Ik herken dit omdat ik dat vroeger ook meegemaakt had.
Naarmate zij met haar moeders geschiedenis bezig was, kwam ook de nieuwsgierigheid naar het land waar haar moeder vandaan komt en eigenlijk ook een deel van haar afkomst is.
Zo gezegd zo gedaan en de reis naar Indonesië was een feit, moeder en dochter maakten de reis, met als toeval dat zij bij een treinreis van Bogor naar Jogjakarta mijn vriend tegen kwam en waar een band mee ontstond.
Vandaar dus deze presentatie. Die ging over Anita’s persoonlijke belevenis. Het land waar zij voet aan wal zette, deed haar het gevoel geven dat zij thuis was.
De hele reis was een soort wederzien met iets waar zij nimmer van heeft geproefd. Senang, zoals wij dat in onze gemeenschap zeggen.
Hoe kan dit vraag je je dan af als toeschouwer, hoe kan deze jonge vrouw zich ineens zonder er ooit geweest te zijn zich gelijk thuis voelen? Ik heb daar wel een verklaring voor maar ben altijd voorzichtig met conclusies trekken die nimmer echt hun bewijskracht hebben getoond.
Diep in mij zegt mijn gevoel dat er maar een verklaring voor was, de kracht van de genen. Ik merk en maak mee dat vele kinderen die hier zijn geboren, een Nederlandse ouder hebben, zich vroeg of laat gaan keren naar de oorsprong, die van de Indische ouder. Ik weet zelfs dat dit feit zich ook afspeelt bij kinderen geboren uit een ouder, geboren in Nederland van een Indische moeder of vader die met een Hollander of Hollandse is getrouwd.
Hoe kan het zo zijn dat er vroeg of laat de ommekeer plaatsvindt en dat deze kinderen ineens de behoefte voelen voor het Indische gedeelte in hun al was het maar een fractie. Mijn verklaring is niet alleen de zichtbare sporen bij een van de ouders, maar vooral zijn het de genen die je terugroepen naar een band met het verleden en afkomst, al is het maar een fractie van het zogenaamde Indisch bloed.
De reis naar Indonesië was er een met een emotionele lading. Moeder had een deel van vaders as mee gesmokkeld om zoals hij dat heeft gewild, uit te strooien in Indonesië waar ook hij zijn sporen heeft achtergelaten.
Het gebeurde ook, hetzij dat het op een andere plek was dan eerst was gepland.
Een bijkomstigheid is ook dat deze jonge vrouw in aanraking kwam met een weeshuis tijden een excursie. De excursie die haar heel veel openbaringen heeft gegeven in de afkomst van haar moeder en deel van zichzelf.
Het weeshuis heeft er nu een stichting bij, opgezet door Anita, waar donaties regelrecht te gunste komen van het weeshuis, de stichting Semangat te Maasbree.
Anita’s leven is veranderd en waar zij eerst nooit voor durfde uit te komen, noemt zij nu nadrukkelijk en vertelt het aan iedereen die ernaar vraagt. Ïk ben een Indische vrouw en ben trots op mijn afkomst.
De woorden die recht doen aan onze afkomst, verborgen uit angst voor bejegening vanwege die afkomst in dit land.
Deze jonge vrouw is het voorbeeld van hoe wij ons eigenlijk moeten voelen, voelen zoals wij WERKELIJK zijn.
Bij haar kon het niet anders, want net als in ieder van ons mensen met Indische roots, al is het indirect, klinkt vroeg of laat:
De lokroep van het verleden.
Albert van Prehn (ICM moderator) 23 september 2011.
Antwoorden