Willem Gerard Hofker 1902 – 1981
foto -Willem Gerard Hofker, zelfportret 1935
De kunstschilder Willem Gerard Hofker leefde van 1902 tot 1981 en is vooral bekend om zijn Indische oeuvre. Weinig mensen echter weten dat deze impressionist ook staatsieportretten van Koningin Wilhelmina en Koningin Juliana maakte. Hofker verkeerde in kringen van schilders als Willem Witsen, Isaac Israëls en George Breitner. Hofker schilderde tevens een groot aantal andere onderwerpen, zoals stads-gezichten, bloemstillevens, naakten, landschappen en landhuizen. Daarnaast was hij een meester in allerlei andere media: olieverf, aquarel, contékrijt, maar ook etsen, mezotinten en lithografieën.
Willem Hofker werd geboren op 2 mei 1902 als zoon van een PTT-ambtenaar. Hofker ging eerst naar de academie in Den Haag, en later op zijn 14e jaar naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Willem Witsen en Isaac Israëls, die de vrienden waren van zijn vader, een amateur-artiest, waren de leermeesters van Hofker. In 1927 won Hofker de 2e prijs op de “Prix de Rome”. In 1930 trouwde hij met Maria Reuter, eveneens een kunstschilder en lector aan de Academie in Amsterdam.
In de jaren twintig heeft Hofker een aantal monumentaal decoratieve opdrachten uitgevoerd, onder andere voor de Koninklijke Nederlandse Stoomvaart Maatschappij, waarvoor hij enkele wandschilderingen maakte in schepen. Hiervan is helaas weinig bewaard gebleven. Hofkers reputatie als portretschilder was zo groot, dat hij in 1936 de opdracht kreeg om Koningin Wilhelmina te schilderen. De opdracht kwam van en was bestemd voor het hoofdkantoor van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij (KPM) in Batavia. In 1938 begeleidde het echtpaar Hofker het schilderij naar Nederlands-Indië en ze maakten aansluitend een rondreis door de kolonie. Tijdens deze reis maakten ze tekeningen en schilderijen van Indische onderwerpen, die de KPM zou kunnen gebruiken.
De Hofkers vestigden zich op Bali, waar Willem zeer populaire tekeningen maakte van Balinese landschappen en danseressen. De Hofkers socialiseerden met vele schilders, waaronder Spies, Stasser, Meyer en hun goede vriend Rudolf Bonnet. In 1940 verhuisde het paar naar Ubud. In de periode van 1938 tot 1944 werd het meeste van Hofkers werk in Indië gemaakt. Zijn werkstukken waren verfijnd en vloeiend, zowel als poëtisch. Op Bali schilderde hij voornamelijk tempels en het religieuze leven op het eiland. Hij concentreerde zich daarbij op de mensen van Bali. Vele van zijn schilderstukken worden in Ubud, Arma en het Neka Museum tentoongesteld. In de Tweede Wereldoorlog waren Hofker en zijn vriend Bonnet
foto-Flyer Teylers Museum
gedwongen om in het KNIL in Soerabaja dienst te doen. Hij en zijn vrouw werden daarop in verschillende kampen geïnterneerd; hij in Tana Toraja op midden Celebes. Gedurende deze periode raakten de meeste van de schilderijen van Maria Hofker verloren. Na de oorlog keerden zij terug naar Nederland.
Foto - Een van de tentoonstellingsstukken
Teruggekomen in Nederland in 1946 brak een moeilijke periode aan voor de Hofkers. Het artistieke klimaat was in Nederland inmiddels volkomen veranderd. Het figuratieve werk van Willen vond nauwelijks nog erkenning onder de collega’s. Wel kwamen al spoedig weer wat portretopdrachten binnen. In totaal heeft hij ongeveer 800 portretten geschilderd voor particulieren en voor instellingen, waaronder universiteiten en banken. Zo ook een portret van Herman van der Wall Bake in 1970, de president-directeur van de ABN.
Hofker specialiseerde zich ook in met krijt getekende Amsterdamse stadsgezichten, waarbij hij zich voornamelijk toelegde op architectuur. Als het ware “portretten van huizen en gebouwen”. Deze zijn in drie boeken gebundeld. Het Balinese werk verscheen onder de titel: “Bali gezien door Willem Hofker”. In 1978. Ook toen hij al in Nederland was, heeft hij nog steeds Balinese mensen en landschappen op papier en doek vastgelegd.
Tijdens zijn latere leven heeft Will; en Hofker veel gedoceerd en mede door de uitgaven van zijn tekeningen nam zijn bekendheid weer toe. Ook nu nog zijn zijn Balinese landschappen en danseressen zeer geliefd. Ook internationaal trekken zijn werken veel belangstelling. Willen Hofker woonde in Amsterdam van 1934 tot 1938 en van 1946 tot 1967. Hij overleed in Amsterdam op 30 april 1981.
Teylers Museum
Van het werk van Willem Gerard Hofker wordt een tentoonstelling gehouden in Teylers Museum. De tentoonstelling toont in de intieme setting van Teylers Prentenkabinet een selectie van Hofker uit de museum-verzameling. Naast enkele portretten van Balinese meisjes, waarmee hij beroemd werd, zijn ook minder bekende werken van de kunstenaar te bewonderen. Hierbij zijn onder andere persoonlijke tekeningen van het dagelijkse leven in het Jappenkamp waar Hofker tijdens de Tweede Wereldoorlog geïnterneerd was. Hoogtepunt is het eerder in dit artikel besproken portret van Koningin Wilhelmina, dat recentelijk in een privécollectie is terug gevonden.
Boek
Tegelijk met de tentoonstelling zal; bij uitgeverij Waanders een nieuw boek verschijnen, geschreven door een achternicht van Hofker, Seline Hofker samen met Gianni Orsini.
Het boek van Seline Hofker en Gianni Orsini dat bij de tentoonstelling zal verschijnen
Het boek vormt tevens de bij de tentoonstelling te gebruiken catalogus, maar is meer dan dat. Het biedt een unieke blik achter de persoon van de oudoom van de schrijfster, alsmede een goed inzicht in de breedte van het oeuvre van Hofker. Het boek wordt verder gecompleteerd door citaten uit de vele brieven en dagboeken van de kunstenaar. Zo geeft dit boek een dieper inzicht in de wereld zoals Hofker haar zag. Het boek bevat meer dan 150 kleurenfoto’s.
Teylers Museum tentoonstelling: Van 14 december 2013 t/m 9 maart 2014. Adres: Spaarne 16, 2011 CH Haarlem. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00-17.00 uur; zondag 12.00-17.00 uur; maandag gesloten, evenals 25 december 2013 en 1 januari 2014. Toegangsprijzen: zie de website: http://www.teylersmuseum.nl.
Boek: Willem Gerard Hofker, door Seline Hofker en Gianni Orsini, 205 pagina’s, verschijnt op 14 december 2013. Prijs: € 35,00
Opmerkingen