Aandacht voor ’buitenkampers’
 |
In de aanloop naar de dodenherdenking vraag ik aandacht voor twee grote groepen helden en slachtoffers van de oorlog in Nederlands-Indië voor wie tot nu toe geen specifieke herdenkingen worden gehouden. Deze mensen dreigen zo onverdiend in de vergetelheid te raken.
Toen Nederlands-Indië door Japan werd bezet kwamen de (Indo-)Europese militairen en hun inheemse collega’s als dwangarbeiders in krijgsgevangenenkampen terecht. Burgers – mannen, vrouwen en kinderen – werden onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten in interneringskampen.
Een grote groep Indo-Europeanen kon buiten de kampen blijven als zij ten minste één inheemse (Indonesische) voorouder hadden. Veelal waren dat oudere mannen en moeders, oma’s en tantes wier mannen waren gesneuveld of in kampen zaten.
Zonder baan en inkomen moesten zij zien te overleven, terwijl ook zij in de ogen van de Indonesiërs ’Belanda’s’ waren, vijanden. Om aan voedsel te komen, moesten zij alles wat van waarde was, zoals sieraden en andere bezittingen, te gelde maken. Banktegoeden waren door de bezetter geconfisqueerd. Jonge kinderen moesten het veld in en de straat op om iets eetbaars op te scharrelen.
De duizenden ’buitenkampers’ die zichzelf en hun kroost moedig door de oorlog heen moesten slepen, zijn helden, die in en door Nederland nooit als zodanig zijn bevestigd. Ook in eigen kring werd hun heldenrol na de oorlog genegeerd.
Ook de Bersiapslachtoffers zijn een vergeten groep. Duizenden onschuldige en weerloze (Indische) Nederlanders, mannen, vrouwen en kinderen, en anderen die werden verdacht van Nederlandse sympathieën, werden in het gezagsvacuüm na de capitulatie van Japan door opgehitste en dolgedraaide Indonesische jongeren gemarteld en vermoord onder de kreet Bersiap (’Wees bereid’). Het juiste aantal slachtoffers kan tot op heden niet nauwkeurig worden vastgesteld, maar de schattingen lopen van 3500 tot 22.000. Honderden slachtoffers zijn nooit teruggevonden.
Nu, bijna 70 jaar later, is er in Nederland nog geen plek waar de – nog zeer weinige – overlevenden en de nabestaanden van slachtoffers van de ’Bersiap-periode’ hun verloren dierbaren kunnen gedenken. Er is ook geen monument ter ere van de dappere ’buitenkampers’.
Daarom pleiten wij ervoor deze groepen ergens in Nederland een waardige plek te geven waar zij kunnen worden herdacht. Bij voorkeur nabij het Nationaal Indisch Monument in Den Haag, dé Indische stad van Nederland.
Opmerkingen